Masaüstü bilgisayar kullanıcıları için bu dönemde ses kartı kullanımı bir ihtiyaçtan ziyade lüks halini almış durumda. Zira günümüzdeki anakartların üzerindeki ses çipleri ses performansı konusunda gayet iyi iş çıkartıyor. Ancak daha yüksek ses kalitesi beklentisi içinde olan kullanıcıların tek çözümü yine ses kartı satın almaktan geçiyor. Eğer anakartların sunduğundan daha yüksek kalitede ses almak istiyorsanız, piyasada satılmakta olan kaliteli ses kartlarını tercih edebilirsiniz. Bu noktada kasa içine dahil edebileceğiniz modellerin yanı sıra kasa dışında bulunan iki farklı türle karşılaşacağınızı da belirtelim. Hatta kişisel kullanımlar için bilgisayara USB üzerinden bağlayacağınız ses çipleriyle güçlendirilmiş kulaklıkları da piyasada görebiliyoruz. Bunlara yazımızın ilerleyen kısımlarında değineceğiz. Ancak daha önce, "Neden ses kartı?" sorusunu yanıtlayalım.
Ses kartları üzerinde bulundurdukları optik ve dijital çıkışlarla daha kayıpsız ses aktarımı sağladığı gibi, aynı zamanda özel ses işlemcileri sayesinde daha çarpıcı ses efektleri ve daha fazla detay içeren bir ses sunarlar. Özellikle oyunlarda ve filmlerde kullanacağınız harici bir ses kartı, anakart üzerinde bulunan entegre ses işlemcisine göre çok daha kaliteli bir performans sergiler. Piyasada ses kartı denince akla gelen pek çok marka bulunuyor. Eskisine nazaran daha uygun fiyatlı olan bu modellerle karşılaşabilirsiniz, ancak elbette sunduğu seçeneklerle üst seviyeye hitap eden oldukça pahalı modeller de bulunuyor. Model seçimi yapmadan önce ihtiyacınızı belirlemenizde fayda var.
İhtiyacınız var mı?
Ses kartı satın almadan önce ses kartına gerçekten ihtiyacınız olup olmadığına karar vermelisiniz. Zira piyasada 50 TL'ye de, 1000 TL'ye de ses kartı bulabilirsiniz ve bu bileşene ne kadar para öderseniz ödeyin, eğer gerçekte ihtiyacınız yoksa paranızı israf etmiş olacaksınız. Ayrıca notebook ve masaüstü bilgisayar sahibi olmanız, ses kartına olan ihtiyacınızı belirlemez. Her iki kullanıcı kitlesi için de piyasada uygun seçenekler bulunuyor.
Eğer profesyonel olarak müzikle ilgileniyorsanız zaten yüksek kalitede bir ses kartına ihtiyacınız bulunuyor. Ancak bunun dışında hobi olarak müzik dinliyor, sinemayla ilgileniyor veya saatlerinizi oyun başında geçiriyorsanız, bu durumda sisteminizin desteklediği ses işlemcisinden bağımsız harici bir ses kartına ihtiyacınız olup olmadığını belirlemeniz de çok kolay. Tek yapmanız gereken dinlediğiniz müziği, izlediğiniz filmi veya oynadığınız oyunu, iyi ses donanımına sahip bir sistemde birkaç kez denemeniz. Eğer arada terfi edilebilecek değerde fark bulunduğunu görüyorsanız, o halde seçim aşamasına hoş geldiniz.
Dahili mi, yoksa harici mi?
Piyasada hem dahili hem harici ses kartı seçenekleri bulunuyor. Dahili ses kartları masaüstü bilgisayar kullanıcılarına hitap ediyor ve anakartın üzerine takılıyor. Harici ses kartları ise hem masaüstü bilgisayar hem de notebook kullanıcılarına uygun yapıda. Bunun dışında daha çok kişisel kullanımlar için bilgisayara USB üzerinden bağlayabileceğiniz ses çipi ve çeşitli teknolojilerle güçlendirilmiş kulaklıkları da piyasada görebilirsiniz. Ancak biz bu adımda daha çok dahili ve harici ses kartlarına değineceğiz.
Piyasada masaüstü bilgisayar kullanıcılarına hitap eden ve anakartın PCI yuvasına yerleştirilen dahili ses kartlarının yanı sıra bilgisayarlara USB üzerinden entegre edilen kutu görünümünde harici ses kartları da bulunuyor. Kasa içinde yer verilen kartlar çok daha stabil yapıda. Ancak bilgisayar kasasının dışında bulunan ve bu sayede kullanım kolaylığı sağlamasının yanında dizüstü bilgisayar modelleriyle de kullanılabilen harici ses kartları da bu yönleriyle oldukça cazip durumda. Üstelik genellikle PC kullanıcılarının kullandıkları geniş ekran kartlarının PCI slotlarını gasp ettiği de düşünüldüğünde, harici ses kartlarının daha fazla rağbet gördüğünü söyleyebiliriz.
SNR ve ses performansı
Dahili veya harici ses kartı satın almaya karar verdikten sonra elbette sıra, kartın göstereceği genel performansı değerlendirmeye geldi. Performansı değerlendirmek için en yaygın ölçümlerin başında SNR, yani sinyal – gürültü oranı, frekans tepkisi ve THD değerleri geliyor. Bu üçünü değerlendirerek kartın ortaya koyacağı ses performansı konusunda az çok fikir sahibi olabilirsiniz.
Ses kartında bakmanız gereken en önemli değer SNR, yani sinyal – gürültü oranı olmalı. "dB" şeklinde ifade edilen ve arka plandaki gürültünün ortadan kaldırılma başarısını ifade eden bu değer, piyasadaki ürünlerde genellikle karşımıza 100 ve üzeri olarak çıkıyor. Bu değer ne kadar yüksek olursa, o kadar daha temiz ve bozulmamış ses performansıyla karşılaşacağınızı söyleyebiliriz. Piyasada 104 dB'lik SNR değerine sahip modeller görebileceğiniz gibi, 116 ve üstü modeller de bulabilirsiniz. Bu noktada seçim yaparken elbette yükselen değerlerin fiyat üzerindeki etkisini de hesaba katmalısınız.
Diğer etkenler
Ses kartının gösterdiği performansa diğer etki eden öğeler ise frekans aralığı ve Sample Rate değerleridir. Bilindiği üzere insan kulağı sadece 20 Hz ile 20 kHz frekans aralığındaki sesleri duyabilir. Kısaca satın almayı düşündüğünüz kartın frekans aralığı bu değerlere ne kadar yakınsa o kadar iyi olduğunu söyleyebiliriz. Diğer yandan Sample Rate'in yanında Bit Depth değeri de önem taşımaktadır. Mesela CD kalitesindeki bir kayıt 16 bit/44.1 kHz değerindedir. Taban olarak bunu kabul ederseniz en azından 24 bit/96 kHz değerlerini sunan ses kartları sizin için yeterli olacaktır. Elbette üst düzey özellikler bekliyorsanız daha üst gömlek ses kartlarını incelemeniz gerekebilir.
Bağlantı çeşitliliği
Ses kartı seçerken bağlantı seçeneklerine dikkat etmenizde fayda var. Zira ne kadar geniş bağlantı seçeneği, o kadar kullanım çeşitliliği anlamına geliyor. Elbette bunda ihtiyacınızı da göz önünde bulundurmalısınız. Hiç ihtiyacınız yoksa, geniş bağlantı seçenekleri sunan bir ses kartına fazla para vermenin de bir anlamı yok. Ses kartının üzerinde kabaca 3.5 mm'lik bağlantıları görebilirsiniz. Ayrıca yine ses kartı modelleri arasında S/PDIF bağlantı noktası da bulunuyor. Normal kullanımlar için bunlara ek olarak mikrofon ve kulaklık giriş çıkışlarının olması da yeterli, ancak müzikle yakından ilgileniyorsanız size biraz daha fazlası gerekebilir. Bunun için ses kartında ikinci bir kulaklık girişi ve MIDI enstrüman bağlamak için MIDI giriş – çıkışlarını arayabilirsiniz. Gerçi bu cihazları USB üzerinden de bilgisayarınıza bağlamanız mümkün.
Son olarak eğer dahili bir ses kartı alıyorsanız, kolay kullanım için masaüstü kontrol birimine sahip olup olmadığını da kontrol etmeniz yararınıza olacaktır. Böylece daha rahat bir kullanım sağlayabilirsiniz. Aksi halde ses seviyesini yalnızca bilgisayarınızdan ayarlamaya hazır olun.
Son tavsiyeler
Ses kartlarına yakından bakarken 5.1 ve 7.1 kanal ses çıkışları sunan modellerin yanı sıra her bir ses kartı markasının ürünü üzerinde kendine has bazı ses teknolojilerine yer verdiğini de göreceksiniz. Eğer satın aldığınız kart çoklu kanal desteği gösteriyor ve çeşitli teknolojileri barındırıyorsa, sizin de beklediğiniz performansı alabilmek için onun ihtiyaç duyacağı donanımı karşılamanız gerekiyor. Eğer ses sisteminiz iyi değilse, ses kartı satın almanız hiçbir şeyi değiştirmeyecektir. Fakat çevresel ses desteği gösteren iyi sınıf bir hoparlör modeline sahipseniz, çoklu kanal desteği gösteren ses kartlarına yönelmeniz ve ses teknolojilerine dikkat etmeniz yararınıza olacak.