KLASÖRLER
Windows klasörlerindeki 2000 ve ME sürümleriyle başlayan gelişme, XP’de en üst noktaya ulaşıyor. Görselliğin yanı sıra fonksiyonel olarak da zenginleşen yeni klasörlerin artık içeriğine göre özelleştirilmesi ya da 3. parti yazılımlara gerek kalmadan sıkıştırılması ve şifrelenmesi de mümkün oluyor.
Windows XP 3. parti yazılımlara olan ihtiyacı iyice azaltıyor
Kurulduğu gibi donanımlarınızı otomatik tanımlayan ve kullanıma hazır hale gelen Windows XP aynı zamanda da en sık ihtiyacınız olan yazılımları default olarak size sunabiliyor. Böylelikle eski sürümlerde olduğu gibi işletim sisteminin kurulumunu takiben Winzip ve ACDSee gibi yazılımları kurmak için harcanan zaman da yanınıza kar kalıyor. Herhangi bir resim dosyasını üzerine tıklayarak izlemenize imkan tanıyan Windows Resim ve Faks görüntüleyicisi Page UP ve Page DOWN gibi ACDSEE yazılımındaki kısayolların aynısını kullanıcıya sunarak, alıştıkları biçimde resimler arasında tek tek gezmelerini sağlayabiliyor.
Ayrıca istediğiniz dosyaları seçtikten sonra üzerlerine sağ tuş ile tıklayıp, Gönder menüsü altından “Sıkıştırılmış Klasörler” seçeneğini seçtiğinizde de Windows XP bu dosyaları otomatik olarak ZIP haline getiriyor. Sıkıştırılmış nesneler üzerlerinde fermuar resmi olan bir klasör simgesi ile görüntüleniyor ve Winzip yazılımına gerek kalmıyor. Ek olarak sıkıştırılmış dosyalar klasör olarak algılandığı için, diğer klasörlerde olduğu gibi içini açıp dosyalara ulaşmak, eklemek ve çıkarmak da sıradan bir işlem haline dönüşüyor.
Klasörleri içeriğine göre daha kullanışlı hale getirebilirsiniz
Öncelikle temiz masaüstünüzde yeni boş bir klasör oluşturun. Bu haliyle herhangi bir klasörden farkı olmayacaktır. Şimdi üzerine sağ tuş ile tıklayıp Özellikler seçeneğini seçin. Karşınıza 3 sekmeden oluşan bir pencere gelecektir. Burada Özelleştir sekmesine tıklayarak klasörünüzü içeriğe göre değiştirebilirsiniz. Windows XP, her dosya türü için kullanabileceğiniz standart klasörlerin dışında resimler, fotoğraf albümü, müzik ve videolar için farklı türde klasör seçeneklerini de kullanıcılara sunuyor. En üstteki “Ne tür bir klasör istiyorsunuz?” bölümünden bu değişikliği yapabilirsiniz. Bundan sonra seçiminize göre klasöre tıklandığı zaman açılan sağ tuş menüsüne ek özellikler eklenecek ve klasör içi görevler de klasörün türüne göre değişecektir.
Örneğin klasörü videolar için özelleştirirseniz üzerine sağ tuş ile tıkladığınızda, listeye “Çalma listesine ekle” seçeneğinin eklendiğini görebilirsiniz. Bu seçenek ile tüm klasör içeriği Media Player’da açılacaktır. Klasörü açtığınızda da, sağ tarafta yer alan görevler bölümünde video dolu bir klasöre uygulanması en mantıklı görevlere yer verilir. Bu da tümünü oynatma ya da onları CD’ye kopyalamak olabilir. Diğer klasör seçenekleri ise sizlere farklı görevler sunacaktır.
Klasörü açmadan içinde ne olduğunu öğrenin
Daha önceki sürümlerde de olan ön izleme seçeneği, Windows XP altında da yer alıyor. Böylelikle herhangi bir klasörün içine sağ fare tuşu ile tıklayıp Görünüm seçeneği altında yer alan “Küçük Resimler” seçeneğini seçtiğinizde, klasör içindeki tüm resimlerin küçük ön izlemelerine ulaşmanız mümkün oluyor. Ayrıca Windows XP altında tüm bunlara ek olarak klasörlerin içindeki resimlerin ön izlemeleri klasör üzerine de eklenebiliyor. Böylelikle klasör içine girmeden 3 aşağı 5 yukarı, içinde hangi resimlerin olduğunu kestirebiliyorsunuz. Bu özellik sadece resimlerin değil, videoların ön izlemelerini de klasör üzerine ekleyebiliyor. Klasörleri kendiniz de elle özelleştirebilmenize rağmen, aslında buna çok da ger ek kalmıy or. Çünkü Windows XP, içeriğinin tamamı aynı türden oluşan klasörler için, bunu otomatik olarak gerçekleştirebiliyor. Tüm bunlara ek olarak eğer klasör resim klasörü olarak tanımlanmışsa, Görünüm özelliklerine “Film Karesi” seçeneği de ekleniyor. Klasör içine sağ tuş ile tıkladığınızda açılan menüde Görünüm altındaki “Film Karesi” seçeneğini seçin “Küçük Resimler” seçeneğinden farklı olarak resimler alt bölümde yer alacak ve her resim üstte büyük olarak açılacaktır.
Dosyalar hakkında daha fazla bilgi vermek için XP göreve hazır
Görünüm altından “Ayrıntılar” seçeneğini kullanmayı tercih ediyorsanız, belirli dosya türleri için size çok daha fazla bilgi sağlayabilecek olan Windows XP oldukça hoşunuza gidecektir. Çünkü daha önceki Windows sürümlerine ek olarak XP altına video, resim ve müzik dosyaları için ek ayrıntılar da eklenmiş. Default olarak görüntülenmeyen bu özelliklere ulaşmak için ayrıntılar bölümüne sağ tuş ile tıklamanız yeterli olacaktır. Bundan sonra bilgi almak istediğiniz dosya türüne göre buradaki ek ayrıntıları aktif duruma getirebilirsiniz.
BAŞLAT MENÜSÜ
Görev çubuğu üzerinde yer alan ve yeniliklerden nasibini en fazla alan bölümlerden biri de Başlat menüsü.Masaüstündeki öğelerin de buraya alınmasıyla artık hemen her türlü iş için zorunlu olarak tıklamanız gereken bu menüyü açtığınızda, sanki farklı bir işletim sistemi ile çalışıyormuş izlenimine kapılabilirsiniz. Ancak biraz daha detaylı baktığınızda, bu bölümün aslında üzerine çarpıcı yenilikler eklenmiş eski menüden çok da farklı olmadığını göreceksiniz.
Windows XP’de artık her yol Başlat menüsünden geçiyor
Başlat tuşuna tıkladığınızda, bu tuşun hemen üzerinde yer alan “Tüm Programlar” menüsünü kullanarak alıştığınız stildeki Başlat menüsüne ve bu menüde göremediğiniz diğer standart uygulamalara ulaşabilirsiniz. Artık 2 sütundan oluşan Başlat menüsünde en büyük yeniliği ise sol taraftaki sık kullanılan uygulamalar bölümü oluşturuyor. Daha önceki sürümlerinde sık kullanılan belgelere hızlı bir şekilde ulaşmayı kolaylaştıran Windows’un yeni sürümünde artık en sık kullandığınız uygulamalar da sistem tarafından algılanıp, her zaman elinizin altında oluyor. Ayrıca bu bölümün en üstüne internete ve posta hesaplarınıza hızlıca ulaşmanız için Internet Explorer ve Outlook Express bağlantıları da eklenmiş.
Eski Başlat menüsüne geri dönmek istiyor musunuz? İsterseniz bu bağlantıları MSN Explorer ve Hotmail gibi uygulamalara da yönlendirebilirsiniz. Bunun için Başlat menüsüne sağ fare tuşuyla tıklayıp Özellikler seçeneğini seçin. Açılacak olan pencerede Başlat Menüsü sekmesi altında “Başlat Menüsü” seçili iken “Özelleştir” düğmesine tıklamanız yeterli olacaktır. Bu pencerede “Klasik Başlat Menüsü” seçeneğini seçerek isterseniz, eski alışmış olduğunuz Başlat menüsüne de geri dönebilirsiniz. Başlat Menüsünü Özelleştir penceresi açıldığı zaman buradan Genel sekmesini seçin. Daha sonra Başlat Menüsünde Göster bölümünden browser ve posta uygulamalarınızı değiştirebileceğiniz gibi, seçimlerini iptal edip tamamen menüden kaldırılmasını da sağlayabilirsiniz. Bu bölümün hemen üstünden ise Başlat menüsündeki sık kullanılan uygulamalar bölümünde kaç yazılım gösterileceğini ayarlayabilirsiniz. Eğer başkalarının kullandığınız uygulamaları görmesini istemiyorsanız “Listeyi Sil” tuşu ile bu listeyi temizleyebilirsiniz.
Başlat menüsündeki öğelerin gizlenmesi ve görüntülenmesi
Başlat menüsünün sağ tarafı ise daha önce masaüstünde yer alan simgeleri ve Denetim Masası,Ağ Bağlantıları, Yazıcı ve Fakslar,A ra ve Çalıştır gibi standart simgeleri bünyesinde barındırır ve bu bölümdeki simgeleri de isterseniz aynı diğer tarafta olduğu gibi açıp kapatabilirsiniz. Bunun için yine biraz önce yaptığımız gibi Başlat tuşuna sağ fare tuşu ile tıklayıp Özellikler seçeneğini seçin. Daha sonra “Özelleştir” düğmesine tıklayıp açılan Başlat Menüsünü Özelleştir penceresinde Gelişmiş sekmesine gelin.
Ortada yer alan Başlat menüsü öğeleri bölümünden Bağlantı ya da Menü olarak görüntüle şeklinde seçtiğiniz tüm öğeler artık Başlat menüsünün sağ tarafında yerini alacaktır. Genel sekmesinde sık kullanılan uygulama listesini sildiğiniz gibi, bu sekmeden de sık kullanılan belgeler listesini silebilirsiniz. Bunun için benzer şekilde “Listeyi Sil” düğmesine tıklamanız yeterli olacaktır.
GÖREV ÇUBUĞU
Üzerinde, Windows 95 sürümünden beri Windows’un en çok tıklanan tuşu olan Başlat tuşu ve bildirim alanını (system tray) barındıran görev çubuğu Windows XP altında en fazla değişikliğe uğramış bölümler arasında yer alıyor. Bu yeniliklerin büyük bir çoğunluğu ise yine çalışma alanının daha verimli kullanılmasını hedeşiyor. Şimdi öncelikle görev çubuğu’nun kendisine bakalım.
Görev çubuğunda Hızlı Başlat olmadan çalışamayanlar için...
Ekranın alt kısmına baktığınızda Hızlı Başlat menüsünün akıbetinin de masaüstü öğeleri gibi olduğu dikkati çekiyor. Bu menü de diğer eski sistemlerin aksine default olarak kapalı geliyor. Hızlı Başlat ve benzeri menüleri açmak ve diğer ayarlara ulaşmak içinse Görev Çubuğu’na sağ fare tuşu ile tıklayıp Özellikler seçeneğini seçmek yeterli oluyor. Açılacak olan pencerede Görev Çubuğu sekmesinde tüm ayarlar yer alıyor. Öncelikle Görev Çubuğu görünümü bölümündeki Hızlı Başlat’ı Göster seçeneğini işaretleyerek bu menüyü geri kazanabilirsiniz.
Uygulamaların görev çubuğu saltanatı artık sona eriyor
Windows XP ile görev çubuğuna eklenen en çarpıcı özelliklerle ilgili ayarlara da bu pencere altından ulaşabilirsiniz. Burada “Benzer görev çubuğu öğelerini grupla” seçeneği aktif olduğu sürece XP, aynı uygulamaya ait belgeleri tek bir alan içinde görüntüler.Yani 4 adet Word belgesi açıksa, tümü tek bir alan içinde tutulup açık belge sayısı da bu alan içinden kullanıcıya sunulur. Bu alanların en sağında yer alan beyaz oka tıklayarak, açılacak listeden diğer belgelere de hızlıca ulaşabilirsiniz. Bu özellik görev çubuğunu oldukça rahatlatıyor. Diğer taraftan ilk sırada yer alan “Görev çubuğunu kilitle” seçeneğini iptal ederek daha serbest bir görev çubuğu da elde edebilirsiniz.Aynı uygulamaların gruplanması özelliğinden yararlanmak için zaten bu kilidi kaldırmanız gerekiyor.
System tray olması gerektiği gibi, artık en sağda duracak
Windows XP, system tray’deki kullanılmayan öğeleri de gizleyerek, kullanıcının rahat bir nefes almasını sağlıyor. Günümüzde neredeyse kurulan her yazılımın system tray’e bir simge yerleştirmesinden dolayı kabaran bu bölüm, bu şekilde sorun olmaktan çıkıyor. Burada bulunan simgeleri sırf aktif olmadıklarında değil, her zaman gizlemek istiyorsanız bu durumda yine görev çubuğu ile Başlat Menüsü özellikleri penceresine başvurmak gerekiyor. Bu pencereye görev çubuğuna sağ tuş ile tıklayıp Özellikler seçeneğini seçerek ulaşabilirsiniz. Önce bu pencere altında Görev Çubuğu sekmesinde Bildirim alanı bölümünde yer alan Özelleştir düğmesine tıklayın.
MASAÜSTÜ
Windows XP oturumu başladıktan sonra hoş bir manzara resmi içeren, sağ alt bölümünde system tray, solda ise Başlat düğmesine sahip standart Windows masaüstü karşınıza gelecektir. Ancak burada bazı öğelerin eksikliği de eminiz dikkatinizden kaçmayacaktır. Windows XP’de masüstünde deafult olarak Geri Dönüşüm Kutusu’ndan başka bir şey yer almıyor. Sadeliğe önem veren yeni sistemde diğer öğeler ise Başlat menüsü altında toplanmış.
Kaybolan simgelerin yeniden geri getirilmesi
Yani bundan böyle Belgelerim,Bilg isayarım ve Ağ Bağlantılarım simgelerine ulaşmak için bir kez daha Başlat tuşuna tıklamanız gerekecek. Daha geniş ve daha az karışık bir çalışma alanı sağlamak için yapılmış bu yenilik, yine de hoşunuza gitmediyse ve simgelerinizi geri istiyorsanız, bu durumda Görüntü Özellikleri’ne başvurmanız gerekiyor. Bunun için önce masaüstünde boş bir yere sağ fare tuşu ile tıklayıp, Özellikler seçeneğini seçin. Açılacak olan Görüntü Özellikleri penceresinde Masaüstü sekmesinde yer alan “Masaüstünü Özelleştir” düğmesine tıklayın. Masaüstü Öğeleri penceresinde Genel sekmesinde üst bölümde yer alan Belgelerim, Bilg isayarım, Ağ Bağlantılarım ve Internet Explorer öğelerini işaretleyerek istediklerinizin tekrar masaüstünde yer almasını sağlayabilirsiniz.
Bırakın masaüstü temizliğini sizin yerinize Windows XP yapsın
Windows XP,masaüstünü temiz tutmayı amaç edindiğini kanıtlamak istercesine bir yardımcı aracı da sisteme dahil etmiş. Başlat/Denetim Masası/Görünüm ve Temalar/Görüntü seçeneğine tıklayarak da ulaşabileceğiniz Görüntü Özellikleri penceresinde Masaüstü sekmesi altında yer alan “Masaüstünü Özelleştir” düğmesine tıklayarak bu sihirbaza ulaşabilirsiniz. Burada “Masaüstünü Şimdi Temizle” düğmesine tıkladığınızda, kullanılmayan masaüstü öğeleri bir klasöre taşınıp temizlik gerçekleştirilecektir. Bu düğmenin hemen üstünde yer alan “Masaüstü Temizlik Sihirbazını 60 günde bir çalıştır” seçeneğini kullanarak bu işlemin 2 ayda bir yapılmasını da sağlayabilirsiniz. Görsel yönü ön planda olan XP altından Görüntü Özellikleri penceresi yardımıyla çok çarpıcı ve farklı temaları yükleyip, Görünüm ayarlarıyla rak çalışma alanınızı renklendirip, monotonluktan kurtarabilirsiniz. Daha önceki işletim sistemlerinde de olan bu özelliklere ek olarak Görüntü Özellikleri penceresinde Görünüm sekmesi altından “Efektler” düğmesine tıkladığınızda, ekran yazı tiplerinin kenarlarını daha yumuşak göstermek için kullanılan ClearType adlı yeni bir özelliği de aktif hale getirebilirsiniz. Bu şekilde fontların kenarları gözünüzü daha az rahatsız edecek şekilde yumuşatılacaktır.
Kursumuzun bu ilk bölümünde size daha konforlu bir çalışma ortamı sağlayacak en çarpıcı yenilikleri bulabilirsiniz.
Microsoft’un Windows 2000’in temelleri üzerine kurduğu ve popülaritesi hızla artan en yeni işletim sistemi Windows XP, güçlü, kararlı ve detaylı alt yapısına rağmen, kullanıcılarla buluşan yüzünde olabildiğince yalın, fonksiyonel ve sevimli bir işletim sistemi izlenimi veriyor. Bunun için kullanıcılara gerekmedikçe nesneleri saklayan Windows XP, tüm araçları sadece menüler altında sunmaktansa, yapılması istenen işlemleri ön plana çıkaran arabirim öğeleri ile kullanıcılara daha da çok yardımcı olabiliyor. Bu köklü değişim, ilk defa bilgisayar başında işletim sistemi kullanacak olanların daha hızlı adapte olup işlerini daha hızlı sonuçlandırabilmelerini sağlayabiliyor. Önceki işletim sistemlerine alışık olanların da yeni arabirime adapte olması çok zaman almıyor. Ayrıca istenirse Windows XP,kullanıcılara eski klasik arabirime dönüş için de fırsat sunuyor. Pentium 4-1.6 MHz işlemciye ve 256 MB hafızaya sahip bir bilgisayarda yarım saat gibi kısa bir sürede kurulabilen Windows XP, neredeyse tüm donanımlarınızı da otomatik olarak tanımladığı için, sistem açılır açılmaz hemen kullanmaya başlayabiliyorsunuz. Kurulum adımlarında ise yapmanız gereken sürekli İleri tuşuna basmaktan ibaret. Ek olarak sadece seri numaranızı ve Administrator şifrenizi belirlemeniz gerekiyor. Bu yüzden kursumuzun bu ilk bölümünde kurulum üzerinde durmadan, doğrudan arabirimdeki yeniliklerin neler olduğuna ve onlara nasıl ulaşabileceğimize değineceğiz.
KULLANICILAR
Windows 2000’de olduğu gibi XP altında da farklı kullanıcılar tanımlayabilirsiniz. Bu kullanıcılar, Windows 9x ve ME sürümlerinden farklı olarak, birbirlerinden kesin çizgilerle ayrılırlar. Yani herhangi bir kullanıcı şifresi bilmeden sisteme girmek, kesinlikle mümkün değildir. Her kullanıcının kurduğu yazılımlar, masaüstü yerleşimi ve kullandığı temalar da birbirinden tamamen farklı olacaktır.
İlk oturumun açılması ve Administrator ile tanışma
Windows XP,başlatıldığı zaman karşınıza kullanıcı adını seçebileceğiniz bir giriş penceresi getirecektir. Kurulumun hemen ardından bu pencerede sadece Administrator kullanıcısı bulunur. Dolayısıyla da mecburen bu kullanıcıyı seçmeniz gerekir. Şifre olarak da kurulum sırasında belirlediğiniz şifreyi kullanabilirsiniz. Yeşil ok tuşuna tıkladıktan sonra, kullanıcı ayarlarınız yüklenip oturum açılacaktır. Daha sonra eğer bilgisayarı farklı kullanıcılar kullanacaksa ve çalışma alanı düzenleriyle işlerin birbirine karışmasını istemiyorsanız, sisteme yeni kullanıcılar da ekleyebilirsiniz.Hatta sistemi sadece siz kullanacak olsanız da mutlaka default olarak kapalı olan “Guest” hesabını aktif hale getirin. Böylece başka bir kullanıcının bilgisayarınızda işi olduğunda, sizin ayarlarınızı bozmadan kullanabileceği bir ortam yaratmış olacaksınız.
Tek kullanıcı olsanız da her ihtimale karşı konuk hesabını açın
Sisteme kullanıcı eklemek, çıkarmak ya da yetkilerini değiştirmek için Kullanıcı Hesapları seçeneğini kullanabilirsiniz. Bu seçenek Başlat / Denetim Masası penceresi altında yer alır. Seçenek üzerine tıkladığınız zaman açılacak olan pencerede, öncelikle kapalı olan Guest üzerine tıklayın. Burada “Konuk Hesabını Aç” düğmesine tıklayarak hesabı aktif hale getirebilirsiniz. Daha önce siyah beyaz olan nesne renkliye dönecektir. Artık bundan sonra ilk açılış ekranından iki hesaba da ulaşabilirsiniz. Burada ilk kurulumdan beri yer alan Administrator hesabı Guest dışında başka bir hesap daha açtığınızda görüntüden kalkacaktır. Artık bundan sonra ancak Güvenli Kip’te ya da tüm hesaplar silindiğinde tekrar bu hesaba ulaşabilirsiniz. Administrator ve Guest hesabı şimdilik sizin için yeterli olacaktır. Ek hesap yaratma, hesap yönetimi ve ağ yetkileri ile ilgili işlemler ise detaylı olarak 4. bölümümüzde yer alacak.
Sistemi kapatmak istediğinizdeyse Windows XP,Başlat menüsü altında size Oturumu Kapat ve Bilgisayarı Kapat şeklinde 2 seçenek sunacaktır. Buradan 2. seçeneği kullanarak sistemi tamamen kapatabilir, bekleme moduna alabilir ya da yeniden başlatabilirsiniz. Oturumu Kapat seçeneğinde ise oturumu tamamen kapatıp ilk açılış ekranına dönebileceğiniz gibi, Kullanıcı Değiştir seçeneğini kullanarak hızlıca var olan diğer kullanıcılar arasında geçiş de yapabilirsiniz. Bu şekilde oturumunuz kapanmadığı için yazılımlarınız bıraktığınız halde kalacak ve diğer kullanıcı işini hallettikten sonra çalışmanıza kaldığınız yerden devam edebilmeniz de mümkün olacaktır. Ancak bu şekilde çok fazla oturumu açık tutmanız bilgisayarı yavaşlatabilir bu yüzden kullanmadığınız oturumları kapatmak yararlı olacaktır.
Kullanıcı simgesi olarak kendi resminizi kullanmak ister misiniz?
Başlat menüsüne tıkladığınız zaman, en üst bölümde kullanıcı adınızın hemen yanında bilgisayarın otomatik olarak size atadığı bir resim yer alır. Tabii isterseniz bu bölüme farklı bir resim atamanız ve hatta kendi resminizi koymanız da mümkün olabilir. Bunun için resim üzerine sol fare tuşu ile bir kere tıklayın. Kullanıcı hesapları penceresi karşınıza geldiğinde, listeden herhangi bir resim seçebilirsiniz. İsterseniz de “Daha çok resme gözat” bağlantısını kullanarak, sabitdiskiniz üzerinde kendi resminizi bulup, bunu kullanıcı resmi olarak atayabilirsiniz. Bundan sona artık kullanıcı adınızın yanında kendi resminiz görüntülenecektir.