Eğer Dünya’da herhangi bir yerin lanetli olduğundan bahsedeceksek, binlerce yıl önce komşu kasaba Herculaneum da dahil olmak üzere her şeyi yok eden olağanüstü derecede güçlü bir volkan patlaması nedeniyle gelen volkanik kül ve süngertaşı tarafından yerle bir edilen antik Roma şehri Pompei bu listenin muhtemelen en üstlerinde yer alacaktır.
İşte bu antik şehre yaptığı bir ziyaret sırasında, anı olması için küçük bir parçayı "çalan" turistler, şaşırtıcı bir şekilde, çaldıklarını geri göndermeyi tercih ediyor. Yıllar geçtikçe, bölgeden alınan yüzlerce parça, genellikle özür mektuplarıyla geri gönderiliyor. İşin ilginç yanı ise, pek çok insanın, bunu lanetlendiklerine inandıkları için iade etmiş olmaları. Hatta geri gönderilen o kadar fazla nesne var ki, Pompeii’de bu eşyalar ve bunlara eşlik eden pişmanlık mektupları için kalıcı bir sergi bile bulunuyor.
Pompeii’deki arkeolojik parkın müdürü Gabriel Zuchtriegel, kısa bir süre önce pişman bir ziyaretçinin bölgeye bıraktığı böyle bir notu X üzerinde paylaştı. Notta tamamı büyük harflerle “Lanetten haberim yoktu” yazıyor. Not şu sözlerle devam ediyor: “Taşları almamam gerektiğini bilmiyordum. Bir yıl içinde meme kanserine yakalandım. Genç ve sağlıklı bir kadınım ve doktorlar bunun ‘kötü şans’ olduğunu söyledi. Lütfen özrümü ve bu parçaları kabul edin.”
Dear anonymous sender of this letter … the pumice stones arrived in Pompeii… now good luck for your future & in bocca al lupo, as we say in Italy pic.twitter.com/vaYlqUudke
— Gabriel Zuchtriegel (@GZuchtriegel) January 9, 2024
Çalınan ve geri gönderilen pek çok parçaya da benzer mektuplar eşlik ediyor. Bir başka örnekte talihsiz bir ziyaretçi, 2020’de “Şu anda 36 yaşındayım ve iki kez meme kanseri geçirdim” diye yazıyor ve devam ediyor: “En sonuncusu çift mastektomiyle sonuçlanmıştı. Ailem ve ben maddi sıkıntılar da yaşadık. Biz iyi insanlarız ve bu laneti aileme ya da çocuklarıma geçirmek istemiyorum.”
Elbette lanet gerçek bir şey değil. İnsanlar, sözde laneti duyduktan sonra, hayatlarındaki kötü veya olası olmayan olayları bu eserlere atfediyorlar. Bu da, bir tür doğrulama yanlılığı ve istatistiklerin yanlış anlaşılması anlamına geliyor.
Pompei’den bir eser çıkarıldıktan bir yıl sonra bir kişinin kansere yakalanması pek olası görünmeyebilir. Ancak çok sayıda insan Pompeii’den eserleri alırsa, bu gruptan birinin kansere yakalanma ihtimali çok daha yüksek olacaktır. Örneğin, yeterli sayıda insan restorandan peçete gibi ufak bir şeyler alıp yanlarında taşırsa, bunların küçük bir kısmı hayatlarında hiç hoş olmayan sürprizlerle karşılaşacaktır. Ancak kimse bu restoranın lanetli olduğunu söyleyemez.