Bu testin birinci bölümünü okumak için tıklayın.
Apple telefona dışardan program eklemeyi, yüklemeyi, çalıştırmayı engellemek için elinden geleni yapmış. Yani hapis altına almış herşeyi.. peki ne yapacağız bu durumda? Nasıl cihaza program yükleyeceğiz? Hapisten nasıl kaçacağız? Gerçekten de "hapisten kaçmak" isimli bir program ile :) "jailbreak" bu program telefonun işletim sistemindeki bu kilitleri ortadan kaldırıyor. Sonuçta linux tabanlı (bsd tabanlı, bazılarınızın seslerini duyabiliyorum "bsd is not linux", ok nası isterseniz, ben genel bir inceleme yazıyorum.) bir sistem olduğu için, **ix tabanlı programların büyük bir kısmı burda da çalışıyor. Mesela abartılı bir şekilde apache server, perl, php 5, ruby on rails gibi geliştirme ortamları yüklenebiliyor. "Apptap" isimli windows tabanlı bir uygulama ile telefona "installer" isimli bir program yükleniyor, aynı zamanda "Apptap" jailbreak işlemini de otomatik yapıyor. Telefona gelen installer çalıştırıldığında internete bağlanıp, community depolarında en son çıkan iphone programlarını listeliyor, istediğinizi yükleyebiliyorsunuz. Aynı işlemi windows ortamında iBrick 0.91 ile de yapabiliyorsunuz. İbrick telefona "TFTP" yaparak, içindeki dosyaları gösteriyor, telefona istediğiniz programı yükleyebiliyorsunuz, aynı installer gibi o da community depolarına gidip, en güncel programları getiriyor, istediklerinizi yükleyebiliyor yada kaldırabiliyorsunuz.
Yüklenebilir paketlerde neler var derseniz, işte listesi:
Dışardan yüklediğiniz programlar ana menüde görünmüyor, "launcher" isimli programın içinden görebiliyorsunuz bunları. Ama "customize" isimli programı yüklerseniz , o zaman yüklediğiniz programlar ana menüde görünüyorlar. Sistemdeki resimleri, sesleri degiştirebiliyorsunuz. Kısıtlı özellikleri var. "summerboard" yüklerseniz , extra olarak tema degiştirebilirsiniz. Telefonun bir çok kilitli özelliğini açarsınız. Yine community depolarında summerboard destekli temalar, ses paketleri, ikon setleri mevcut.
"Services" yüklerseniz, wifi, bluetooth, edge, ssh açıp kapatma yapabilirsiniz. Normalde bunlar açılıp rahatça kapanan şeyler degil. Yine unutmuşlar :) "kb" ile auto correction denen, herşeye atlayan kelime düzeltmeyi kapatabilirsiniz.
"Apollo " yüklerseniz, icq, msn, .mac, aim mesajlaşma özellikleri sahibi olursunuz.
"Navizon" yukarda bahsetmiştim, google maps için eklenti. "Vnotes" ile ses kaydı yapabilirsiniz."Vnsea" ile klasik VNC kullanabilirsiniz. Yani evdeki bilgisayarınızı uzaktan yönetebilirsiniz."Sketches" ile, elinizi kullanarak resim çizebilirsiniz,hatta bu programla resim çekip, resim üzerinden adres tarifi çizerek, bunu mail olarak gönderebilirsiniz.
"iflicker" ile çektiğiniz resimleri direkt flickr'daki hesabınıza yollayabilirsiniz."SendPics" ile çektiğiniz resimleri email olarak tam boy yollayabilirsiniz. Zira normalde böyle bir işlem yaptığınızda, iphone resimleri ufaltıp öyle yolluyor, bu uygulama ile boyutu neyse o , aynen yolluyorsunuz.
"MobileCast" ile podcastlere baglanıyorsunuz. "NikoTalkie" ile sesinizi kaydedip hemen mail olarak atıyorsunuz, bir nevi push-to-talk . "iLang" ile dil degiştirebilirsiniz, zira telefon sadece ingilizce. Ama bu uygulama ile bir sürü dil desteği var. Henüz Türkçe yok. Ama onu yapmanın zahmetli de olsa bi yolu var.onlarca oyun var. "NES" ile nintento emülatörünüz var.nintento oyunlarının hepsi oynanabiliyor. "C64" ile commodore 64 emülatörünüz var. iDoom ile artık heryere port edilmiş doom'u oynayabiliyorsunuz. Tetris , mines bilindik oyunlar, onlar da var. "Antz" ile ekranı karıncalar basıyor, parmağınız ile basarak ezebiliyorsunuz. Hatta proximity desteğini açarsanız, telefonu salladığınızda karıncalar da sallanıp dökülüyorlar.
Onlarca sözlük var,ingilizceden çeşitli dillere, incil, klingonca sözlük,mormon kitabesi,serbest kültür,CIA dünya raporu, çeşitli günlük gazeteler vs vs.. Bir sürü ebook var, sherlock Holmes'in maceralarından tutun da Tarzan of Apes a kadar kitap var.
IRC chat sevenler için bir sürü irc yazılımı var, hatta eski linuxçular bilir, BitchX isimli commandline dan calisan irc client'i de iphone'a yüklenebiliyor. "my ebay" ile ebay satışlarınızı vs takip ediyorsunuz.
MobileMoney ile hesap kitap, mobilePreview ile her tür dosyayı preview (pdf dahil),
MobileRSS ile rss feed lere bağlantı, MobileToDo ile basit yapılacaklar listesi tutabilirsiniz.
Geliştiriciler ve sistemciler için tam bir cennet: term-vt100, Mobile Terminal, Squid, SSH server ve client (telefona ssh server kurabiliyorsunuz),fakat bsd subsystem isimli 6 mblık paketi kurmanız lazım, cc ve gcc geliyor içinde, aynı zamanda standart bsd kerneli de yükleniyor, sonrasında ssh server kurulabiliyor, TinyProxy ile telefona proxy server kurabiliyorsunuz , ncFTP ile ftp yapabilirsiniz, Lighttpd ve Apache ile telefona web server kurabilirsiniz,nettools ile ping,trace,nslookup,netstat,finger vs yapabilirsiniz. Perl, php, phyton, ruby, tcl dilleri ile istediğinizi yazabilirsiniz.
Her geçen gün onlarca paket ekleniyor, muhtemelen bu yazı yayımlandığı sırada, en az 20-30 yeni uygulama çıkmıştır.
Yani anlayacağınız, Apple her ne kadar hapis altına almış olsa da telefonu, istedikten sonra yapılmayacak şey yok.. flash, java vs engellenmiş program yazılmasın diye, ama kapı kilitli olsa da pencere hala açık...
Telefonu aldım, burda nasıl çalıştıracağım?
Evet işin en meşakkatli bölümü burası, bir miktar bilgi vermeye çalışayım. Öncelikle telefonun neden bu tür kilitlerle geldiğini anlamak lazım. Apple , AT&T (Cingular) operatörü ile yaptığı anlaşma neticesinde, 2 yıl boyunca sadece bu operatörün abonelerinde çalışacak şekilde ön tanımlanmış. Bunun karşılığında sanırım ücretler ve harcamaların büyük bir kısmını bu operatör karşılamış. Haliyle Apple da elinden geleni yapmaya çalışarak telefona bu kilitleri koymuş.
İki tane kilit karşımıza çıkıyor, bunlardan ilki aktivasyon, diğeri ise simkilit.
Aktivasyon için itunes otomatik olarak merkeze bağlanıp (albert.apple.com adresine) telefonun aktivasyon edilip edilmeyeceğini soruyor. DVD John isimli bir toplum gönüllüsü arkadaş, bu süreçte iTunes'u kandıracak bir metod bulmuş (PhoneActSrv-v1.0). Şimdi yazacaklarım biraz teknik gelebilir, fakat çok da zor değil. c:\WINDOWS\system32\drivers\etc\hosts dosyasını açarak içine 127.0.0.1 albert.apple.com yazarak öncelikle , gideceği yolu şaşırtıyoruz. Daha sonra biraz googleda arama yaparak, itunes.exe de ufak bir modifikasyondan sonra (iTunes 7.3.0.54 versiyonu kullandım ben,ultraedit isimli hexeditor ile itunes.exe yi açıp, ctrl+g yapıp 2048912 yazıp enter'a basıyorsunuz, 33C0C3 yazıyorsunuz, sonra sırası ile 257074->28, 257013->33C9B1 , sonra iTunes.Exe yi save ediyorsunuz, artık iTunes'u modifiye ettiniz), "DVD John Activation Server 1.0" programını çalıştırıyoruz , bu program "Apple merkez" gibi davranıyor :), böylece iTunes , gerçek Apple merkezi ile haberleştiğini sanıyor ve aktivasyonu gerçekleştiriyor. Yanlız bilinmesi gereken bir ayrıntı, DVD John 80 numaralı portu kullanıyor, dolayısı ile Skype ve 80 numaralı portu kullanan diğer programları öncelikle kapatınız. İkinci aşama ise, sim kilidi kırmak, bunun için bir sürü metod varsa da, ben windows işletim sistemi üzerinde, AppTappInstaller.exe (NullRiver firması, ücretsiz) ile "Jailbreak" yapıyoruz. Burda dikkat edilmesi gereken husus, telefonu ilk satın aldığınızda 1.0.2 firmware ile geliyor, ve mutlaka bu firmware'de durmalı, aksi takdirde kırmak pek kolay olmuyor (onu da anlatacağım). AppTapp'i çalıştırdığımızda, hangi Firmware'i kullandığınızı soruyor, 1.0.2 seçiyoruz, gidip o firmware'i indiriyor (iPhone1,1_1.0.2_1C28_Restore.ipsw ve 98mb), sonra bunu extract edip açıyor, içini modifiye ediyor, telefona yüklüyor, böylece telefon "Jailbreak" oluyor. Sonra bu uygulama telefonumuza "Installer" isminde, mavi bir program yüklüyor. Bu program community kaynaklarına erişip, en son güncel programları listeliyor, ve bunları telefonumuza yüklememizi sağlıyor. Neyi yükleyeceğimizi birazdan anlatacağım.
Bu işlemleri yaptıktan sonra, iBrick 0.91 download ediyoruz, bununla PXL denen bir program yüklüyoruz, bu program "installer" programının telefona birşey download edebilmesi ve bu programların çalışabilmesini sağlıyor. iBrick'i açıyoruz, Applications kısmına giriyoruz, install PXL file diyoruz, telefonu kapatıp açın diyor (üstteki tuşa basılı tutarak, kırmızı butonun ekranda çıkmasını sağlıyoruz, butonu saga kaydırınca telefon kapanıyor), sonra tekrar açıyoruz telefonu, continue diyoruz, tekrar restart edin telefonu diyor, restart ediyoruz, ve tamamdır, PXL yüklendi. Şimdi ister iBrick üstünden, ister telefona yüklenmiş olan "Installer" ile, istediğimiz programı yükleyip kaldırabiliyoruz.
Şimdi geldik sim kilit kırmaya, burda iki metod var, bunlardan birincisi paralı kırma metodu www.iphonesimfree.com adresindeki arkadaslar bir ekip kurmuş, çok ciddi bir çalışmadan sonra, ticari olarak kullanılabilir sim kilit kırma programını yapmışlar (60$), bu kırma 1.0.2 ve 1.1.1 firmware'lerde başarılı bir şekilde kırma işlemi yapıyor. Fakat amerikan yasaları gereği programı direkt kendileri satamıyor, o yüzden reseller'ları var dünya çapında, onlardan birine sizi yönlendiriyor.telefonun imei numarasını yolluyorsunuz, parayı ödüyorsunuz, register ediyorlar sizi. Telefonunuza bir program yüklemeniz için, bir windows programı yolluyor, kendi programını yüklüyor, wifi-wireless bağlantınızı telefondan açıp, bu programı çalıştırıyorsunuz, program iphonesimfree database'inden imei numaranızı kontrol ediyor, eğer parası ödenmişse, kırma işlemini 5-10 dakika içinde yapıyor. Bu en zahmetsiz ve en rahat metod. Çünkü içinde gelen exe program tüm işlemleri yapıyor (jailbreak, pxl falan ). Ama tabi paralı..
Gelelim ücretsiz yola; dediğim gibi, mutlaka 1.0.2 firmware olması gerekiyor, aksi takdirde pahalı ve fiyakalı bir ipod'unuz oluyor (korkmayın 1.1.1 içinde metod var). Öncelikle telefonun otomatik tuş kilidini General-> Settings->General-Auto-Lock-> Never yaparak, tuş kilidini devre dışı bırakıyoruz. Ardından , "installer" yada iBrick ile AnySim1.0 yüklüyoruz (işte bu bizim kırma programı), kendi sim kartımızı takıyoruz (üstte kapatma tuşunun yanındaki yer). AnySim 1.0'ı çalıştırıp, ortadaki elma'ya bir kere tıklıyoruz, gelen sorulara tamam tamam anladım diyoruz, ve bekliyoruz, 10-12 dk süren bir süreçten sonra, telefonunuzu kapatıp açınız diyor.kapatıp açıyoruz. Ve nefis Turkcell yazısını sol üstte görüyoruz. Geçmiş olsun güle güle kullanın.
Fakat bu işlemi yaptıktan sonra youtube bölümünün çalışmadığını görüyoruz, "PACAY" (point and click activation (with youtube)) isimli programı windows ortamında indirip "(CLICK HERE) activate.bat" isimli programı çalıştırıyoruz, 1 kere enter tuşuna basıyoruz, bitince de uyarıyor, 1 kere daha enter yapıyoruz, telefonu kapatıp açıyoruz. O da tamam..
Dikkat: kesinlikle iTunes'ta "firmware güncellemesi var, 1.1.1 çıktı, güncelleyeyim mi" gibi sorulara aldırış etmeyin. Yüklemeyin. Yoksa zor ve dertli süreçler sizi bekler.
Peki herşey yolunda gitmedi diyelim. Ne yapacağız?
Telefonu öncelikle recovery mod'a getirecegiz, tepedeki açma kapama tuşu ve ortadaki yuvarlak menü tuşuna 10 saniye basacağız, ekran kararacak ve kapanacak.bu şekilde beşiğe (cradle) oturtacağız, itunes otomatik recovery mod da olduğunuzu anlayacak, ve "Restore" , "Check for Update" seçeneklerini karşımıza getirecek. Çıkan hata mesajlarını boşverin, "1.1.1 versiyon var, falan filan" gibi mesajlar çıkar aldırmayın. Restore butonuna klavyeden shift tuşuna basılı tutarak basın, bir dosya seçme ekranı gelecek , böylece daha önce download ettiğiniz yada etmeniz gereken 1.0.2 firmware'i gösteriyoruz. iTunes telefonu 1.0.2'ye restor ediyor. Yukardaki işlemlere korkmadan tekrar başlayabiliyoruz.
Eğer 1.1.1 firmware'e yanlışlıkla upgrade ettiyseniz, yukardaki metod ile önce 1.0.2 ye downgrade etmeniz gerekiyor (Sabırlı olun, çünkü bir sürü mesajlarlar çıkıyor, olmadı diyor, olmaz diyor, olamıyor diyor. Ama 1-2 denemeden sonra olayı kaparsınız, ve downgrade işlemini yaparsınız. Ben 3-4 telefonda denedim). sonra olaya baştan başlayıp DVD John, AppTapp, iBrick vs yapacaksınız. Fakat , 1.1.1 den 1.0.2 ye düşürünce, gsm'in hala çalışmadığını görüyoruz. Çünkü baseband yani gsm bölümünü modifiye ediyor 1.1.1 , dolayısı ile AnySim 1.0 işe yaramıyor. Ben bu satırları yazarken, 2 dakika önce AnySim 1.1 çıktı, fakat bu program "Free yourself from ATT! Please note that this version works only on VIRGIN 1.0.2 or 1.1.1 phones. We are working on a re-virginizer. DO NOT USE IF YOU HAVE ALREADY UNLOCKED WITH ANYSIM 1.0. " yani "1.0 ile modifiye edilmiş olan telefonlarla kullanılmıyor" diyor.1-2 gün içinde çıkmış olur tahminimce 1.1.1 yaması, hatta siz bu yazıyı okurken çıkmış bile olabilir. Herneyse , çıkmadığını farzederek, Bu durumda... gidip iphonesimfree.com daki arkadaşlardan 1.1.1 de çalışan , ki bu update baseband modifikasyonu yapıyor. 60$ verip satın alıyoruz, daha sonra gönül rahatlığı ile telefonumuzu 1.1.1 firmware'e tekrar yükseltebiliyoruz (ben 1.1.1 e yanlışlıkla yükseltilmiş bir telefonu iphonesimfree metodu ile çalışır hale getirdim, denenmiştir korkmaya gerek yok).
Her iki kırma metodu da firmware güncellemesine karşı "resist" yani dayanıklı. Yani 1.0.2 firmware'e istediginiz kadar geri dönün, kırma işlemine birşey olmuyor.
Peki telefonda ne hatalar,eksikler var?
-mms yok , evet mms de unutulmuşlar arasında. Gerçi mail var, mms'e ne gerek diyebilirsiniz.
-Video kayıt yok, fotoğraf çekimi var, fotoğrafta da ayar yok. Sadece basıyorsunuz çekiyor.
-Bluetooth tan dosya transferi yok, sadece kulaklık için yapmışlar bluetooth'u :)
-Java desteği yok
-Macromedia flash yok
-copy paste (kopyala-yapıştır) yok. Hem de hiçbir yerinde yok. Çok korkunç..
-Maillerde "select all" (hepsini seç) gibi bir şey yok. Daha doğrusu hiçbir yerde hepsini seç diye bir şey yok. 100 tane mail geliyorsa tek tek silmek zorundasınız.
-Garanti bankasından gelen doğrulama şifresi sms'ini almıyor. Ama onun haricindeki her sms geliyor.
-Sadece mp4,h264 formatını destekliyor video olarak. Divx, wmw,mpg desteği yok.
-Arada sırada durup dururken ekran çakılıyor. 2 kere firmware'i yeniden yükledim ama çakıldı mı komple reset atmak gerekiyor.
-Sim kartı çıkartıp takınca ekran kararıyor (belki de benim uyguladığım kırma metodu yüzündendir)
-Tuş kilidi açıkken , telefon geldiğinde reddetme yok. İlla açmak zorundasınız.
-Çağrılarda gelenler diye bir şey yok. Gelen ve gidenler hepsi aynı yerde
-Kişilerdeki (contacts) herhangi bir kişiyi sms, e-mail yada herhangi bir yolla başkasına iletemiyorsunuz.
- Pil değişmiyor ve 400 kez şarjdan sonra pil işlevsiz hale geliyor diye bir hurafe var ortalıkta. Zaten telefonun açılır hiçbir yeri yok. Ama her nasılsa ebay'de iphone battery satıyorlar.
- 2 alarm eklediğinizde, iki alarm aralığında sürekli ötüyor. 5 saat aralıklı 2 alarm varsa 5 saat sürekli 5 dk ara ile ötüyor.
- Google maps te Türkiye'den bi yeri aramak ölüm.. ABD'den her yeri şak diye gösterirken, Türkiye'den bir yeri bulmak için roket mühendisi olmak gerekiyor.
-Youtube eklentisi var, ama videolar flv formatında değil, h264 codec ile sıkıştırılmış ve dolayısı ile boyutları büyük :)
-Javascript desteği kısıtlı, her siteyi tam olarak açmıyor.
-3g desteği yok , evet 3G yok alette..
-Standart olarak dışardan program eklenemiyor. Ancak communitylerin yazdığı uygulamaları "jailbreak" metodu ile telefonu modifiye ettikten sonra yükleyebiliyorsunuz.
-Tek bir kişiden gelen sms'leri, tek bir dosya altında, alt alta gösteriyor. bu güzel.. ama bu mesajlaşmalardan 1-2 tanesini silmek mi istiyorsunuz? yok öyle bir şey.. silmiyor.. Komple o kişi ile olan tüm mesajlaşmayı silmeniz lazım
-Sms forward etmek yok
-Sesle arama yok
- Radyo yok (bir çok telefonda var)
-Televizyona görüntü aktarma yok (bir çok Nokia ve Samsung telefonda var)
-Email attachment görüntüleme yok.
-Safaride hiçbir şeyi save edemiyorsunuz.
-Emailde spam kontrolü yok. Hepsini seç ve sil yok.
-Mail rule tanımlama yok
-Ringtone değiştirme yok. Ancak community uygulamaları ile mümkün.
-itunes tan başka hiçbir yolla telefona bir şey yüklenemiyor, senkronize edilemiyor.
-İş yerinde bir müzik yada video attınız, eve gelip başka bir şey ekleyemiyorsunuz, itunes "kardeş bu telefona benden başka yerde bir şeyler yüklemişsin, duymamış olayım, hemen onları sil, yoksa ben elimi sürmem" diyor. "profile switcher" yüklerseniz, bu engeli aşıyorsunuz.
Sonuç olarak
Sonuç olarak bu hataların büyük çoğunluğu software, yani yazılım problemleri, bence telefon biraz aceleye gelmiş, bu özellikler pek dikkat edilmemiş, firmware güncellemeleri ile bunlar zamanla düzeltilecektir. Dolayısı ile bence alınması gerekli bir telefon. Yok ben bunlarla uğraşmam diyorsanız, Nokia misilleme yaparak N95 8gb modeli çıkardı, 5 mpixel kamera, 8gb bellek,radyo, televizyona bağlama ve yukarıdaki özelliklerin bir çoğu ve daha fazlası var. Ama multi touch ve tasarım şıklığı ile bence iphone ondan daha iyi...
Serkan Polat
CHIP Online