Bilim insanları eski bir kıtanın kimyasal parmak izlerini Kanada'da Nunavut bölgesindeki Baffin Adası'ndan alınan kaya örneklerinde buldular.
Kayıp bir kıtanın parçası, Kanada'nın altında gizlenmiş bir şekilde bulundu ve kanıtlar, elmasların da oluştuğu Dünya'nın iç katmanından kaynaklanan kayalarda saklıydı.
Bu sır, kimberlit olarak bilinen bir tür elmas taşıyan volkanik kayada gizliydi. Kimberlit, Dünya'nın mantosunda derin yeraltında bulunan magmada yer alan ve volkanik patlamalar sırasında yüzeye doğru çıkarken elmas parçacıklarını da beraberinde yüzeye çıkaran bir kaya türüdür. Kuzey Kanada'daki Baffin Adası'ndan kimberlit, bir elmas madenciliği ve imalat şirketi tarafından toplanmaktaydı.
Bilim insanları, Baffin Adası kimberlitinin mineral kimyasının, yaklaşık 3 milyar yıl önce oluşan ve 150 milyon yıl önce parçalanan eski ve uzun süredir kayıp olan bir kıta ile eşleştiğini buldular. Araştırmacılar yeni çalışmalarında, "kayıp" kıtanın bir kısmının hala Kuzey Amerika'ya bağlı olduğunu ve kimberlit örneklerinin konumuna dayanarak, bu parçanın boyutunun daha önce düşünülenden yaklaşık %10 daha büyük olduğunu belirtiyorlar.
Kanada'daki British Columbia Üniversitesi'nden jeolog Maya Kopylova, "Bu 'kayıp' parçaları bulmak bir bulmacanın eksik bir parçasını bulmak gibi" dedi.
KUZEY ATLANTİK KRATONUNUN BİR PARÇASI
Dünya'nın kara kütleleri veya kıtaları, her zaman günümüzdeki gibi görünmüyordu. İlk kıtalar Dünya huzursuz bir bebek gibi davrandığında ortaya çıktı. Bu eski ve muazzam, kraton adındaki kaya levhaları, daha sonra paramparça olarak küçük kara kütlelerini oluşturdular.
Kopylova, Live Science'a gönderdiği bir e-postayla "Kuzey Atlantik kratonunun bir parçası şimdi İskoçya'nın bir parçası. Başka bir parça Grönland'ın bir parçası ve bir tanesi de Kanada'nın doğusunda Labrador'un bir parçası. Şimdi Baffin Adası'nda bir parça daha bulduk" açıklamasında bulundu.
Yüz milyonlarca yıl boyunca, plaka tektoniği kıtaları dev süper kıtalar oluşturmak için bir araya getirdi, sonrasında ise onları ayırdı ve tekrar bir araya getirdi. Süper kıtaların sonuncusu Pangea, yaklaşık 200 milyon yıl önce ayrılmaya başladı ve yaklaşık 60 milyon yıl önce, kıtalar bugün bildiğimiz yedi bölgeye ayrıldı: Afrika, Antarktika, Asya, Avustralya, Avrupa, Kuzey Amerika ve Güney Amerika.
Gezegenin ilk kıtaları parçalanmış ve zamanla yok olmuş olsa da, uzun süredir kayıp olan kara kütlelerinin kalıntıları günümüzde modern kıtalarımızda da görülmekte. Araştırmaya göre, yaklaşık 400 kilometre derinlikteki Baffin Adası'ndaki kimberlit örnekleri, Grönland'daki Kuzey Atlantik kratonunun alt kısmındaki manto kaya örnekleriyle kimyasal benzerlikler taşıyor.
Kopylova, eski kıtaların kalıntılarının çoğunda, üst mantoda yaklaşık %65 olivin - "üst mantonun ana minerali" ve %25 ortopiroksen adı verilen başka bir mineralin bulunduğunu söyledi. Bununla karşılaştırıldığında, Kuzey Atlantik kratonunun altındaki manto yaklaşık %85 olivin ve yaklaşık %10 ortopiroksenden oluşmaktadır. Kopylova, Baffin Adası kimberlitindeki mineral oranının Kuzey Atlantik kratonuyla yakın bir eşleşme olduğunu söyledi.
Kopylova'ya göre şimdi bilim adamları, Baffin Adası'nın bir kısmının Kuzey Atlantik kratonunun bir parçası olduğu "kesin olarak" biliyorlar.
Kopylova, "Dünya plakalarının boyutunun ve konumunun önceki rekonstrüksiyonları, kabuktaki 1 ila 10 kilometre derinliklerde oluşan nispeten sığ kaya örneklerine dayanıyordu. Bu yeni bulgularla "bilgimiz tam anlamıyla ve sembolik olarak daha derin" dedi.
Bulgular, 7 Ocak'ta Journal of Petrology'de çevrimiçi olarak yayınlandı.