Sivrisinekler özellikle yaz dönemlerinde, uyku öncesi ya da uyurken oldukça rahatsız edici canlılar. Bir sivrisinekten saklanmak da imkansıza yakın çünkü soluma, vücut ısısı, vücut kokusu izleyerek insanları bulurlar. Bazı insanlar ise aynı evde oldukları halde sivrisineklerin sadece kendilerini ısırdığını iddia ediyor. Ve iddia boş değil. Daha önce kan grubu, kan şekeri seviyesi, sarımsak veya muz tüketmek, kadın olmak ve çocuk olmak gibi farklı teoriler bu durumu açıklamaya çalışıyordu. Ancak Rockefeller'in Nörogenetik ve Davranış Laboratuvarı başkanı Leslie Vosshall, bunların çoğu için çok az güvenilir veri olduğunu söylüyor Ancak şimdi yeni bir çalışma, bazı insanların gerçekten "sivrisinek mıknatısı" olduğunu ve bunun muhtemelen koku alma biçimleriyle ilgili olduğunu söylüyor. (Sivrisinek ısırığı neden kaşındırır başlıklı yazı da ilginizi çekebilir)
SİVRİSİNEKLERİ ÇEKEN NE?
Sivrisineklerin ısırmak için en çok kimi tercih ettiği konusunda daha önce de farklı iddialar vardı. Ancak pek çok bilimsel olarak kanıtlanmamıştı.
Peki, yeni çalışma neler söylüyor?
New York'taki Rockefeller Üniversitesi'nden bir araştırma ekibinin çalışmasına göre sivrisinekleri en çok çeken kişiler, derileri yüksek düzeyde karboksilik asit üreten kişiler. (Bkz)
Çalışma kapsamında 64 gönüllünün kollarına naylon kılıflar takmaları istendi. Üç yıllık çalışmada bu naylon kılıflardan toplanan insan önkol kokusu örneklerini kullanıldı ve 174 gün boyunca 2.330'dan fazla test gerçekleştirdi.
Testlerde sarı humma, Zika gibi virüsleri yayabilen Aedes aegypti türü sivrisinek kullanıldı. Sivrisinekleri en çok çeken ile en az çeken denek arasında 100 kat fark vardı.
Vosshall, diğer türlerden de benzer sonuçlar beklediğini ancak bunu doğrulamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğunu söylüyor.
Araştırmacılar, favori kişiler arasında ortak bir faktör buldu: Sivrisinek mıknatıslarının derilerinde yüksek düzeyde karboksilik asitler vardı. Sivrisinekleri çeken bu yağlı moleküller aslında cildin doğal nemlendirici tabakasının bir parçası. İnsan vücutları ise bunu farklı seviyelerde üretiyor. Ciltte yaşayan sağlıklı bakteriler ise bu asitleri tüketiyor ve cildin koku profilinin bir kısmını oluşturuyor.
SİVRİSİNEĞİ DURDURMAK ZOR
İnsanlar, sivrisineklerin iki farklı koku reseptörü grubuyla algıladığı başlıca iki koku sınıfı üretiyor: Orco ve IR reseptörleri. Bilim insanları, insanları tespit edemeyen sivrisinekler üretip üretemeyeceklerini de test etti. Araştırmacılar alıcılardan birinin veya her ikisinin de eksik olduğu mutantlar oluşturdular. Orco mutantları insanlara ilgi duymaya devam etti ve 'sivrisinek mıknatıslarına' yine gittiler. IR mutantları insanlara olan ilgisini değişen derecelerde kaybetti, ancak yine de insanları bulma yeteneğini korudu.
Araştırmada şöyle deniyor: Bunlar bilim insanlarının umduğu sonuçlar değildi. Vosshall, "Hedef, insanlara olan tüm çekiciliğini kaybedecek bir sivrisinek ya da herkese karşı zayıf bir çekicilik taşıyan bir sivrisinekti. Bu daha etkili sivrisinek kovucular için muazzam olurdu. Ama beklenen olmadı" diyor.
Vosshall bu durum için sivrisineklerin dayanıklılığına vurgu yapıyor ve hep bir yedek planları olduğunu belirtiyor.