Rusya'nın Ukrayna'ya karşı savaşının sembolü haline gelen, çok sayıda Rus askeri aracının üzerinde yer alan, kalın bir fırça darbesiyle stilize edilmiş beyaz bir "Z" amblemi mutlaka dikkatinizi çekmiştir. Bu amblem ayrıca Rusya yanlısı aşırı milliyetçi kişilerinin araç camlarında ve tişörtlerinde de kendine yer bulmaya başladı.
Businnes Insider'ın haberine göre geçtiğimiz birkaç hafta içinde, "Z" sembolü askeri bir işaret olmayı aşarak Rusya'nın Ukrayna'yı işgaline yönelik güçlü bir destek sembolüne dönüştü. "Z" sembolü ilk olarak 22 Şubat'ta Ukrayna'nın Donetsk bölgesine giren Rus askeri araçlarının üzerinde görüldü.
Twitter yorumcuları, kareler, üçgenler ve diğer boyalı şekillerle çerçevelenmiş askeri araçlarda görünen "Z" sembollerinin piyadeleri tanımlamanın bir yolu olabileceğini düşünüyorlardı. Politika düşünce kuruluşu Wilson Center'da eski Galina Starovoitova İnsan Hakları ve Çatışma Çözümü Üyesi olan Kamil Galeev, bazılarının "Z"yi "za pobedy" (Rusça "zafer" kelimesinin kısaltması) olarak yorumladığını tweet'ledi. Diğerleri, "Z"nin "zapad" (veya batı) için kısa olduğunu ve batıya giden piyadeleri belirtmek anlamına geldiğini tahmin ettiler.
Let's discuss what's happening in Russia. To put it simply, it's going full fascist. Authorities launched a propaganda campaign to gain popular support for their invasion of Ukraine and they're getting lots of it. You can see "Z" on these guys' clothes. What does it mean? ?? pic.twitter.com/F2zjcpJCDZ
— Kamil Galeev (@kamilkazani) March 6, 2022
"Z" harfinin Kiril Rus alfabesinde olmamasına rağmen, bu harfin bir anda sembol haline gelmesi pek çokları için şaşırtıcı bir durum. Rusya'daki özel araçların da "Z" logosuyla süslenmeye başlandığı biliniyor.
It found a lot of supporters. Many Russians are putting "Z" on their cars - that's totally voluntary and to my best knowledge nobody's forcing them pic.twitter.com/sanIdE1rwE
— Kamil Galeev (@kamilkazani) March 6, 2022
4 Mart'ta Belgrad'da yürüyen Rus yanlısı aşırı sağ Sırp protestoculardan oluşan bir kalabalık da "Z" sembolünü kulandı.
Benzer şekilde, Leningrad'daki bir grup Rus milliyetçisi, üzerinde beyaz bir "Z" bulunan kıyafetler giydi ve "bizim olandan vazgeçmeyiz" sloganını sarf etti. Videonun ne zaman çekildiği belli değil ancak Mart ayının ilk haftasında sosyal medyada ortaya çıktı.
Russian nationalists are rallying in support of the war with Ukraine pic.twitter.com/IonxefBoef
— Samuel Ramani (@SamRamani2) March 6, 2022
Geçtiğimiz Pazar günü ise, bir Rus jimnastikçi, madalya töreninde üniformasına bantlanmış bir "Z" ile göründü
For the record. It is not just Putin.
Photo: Russian gymnast Ivan Kuliak at World Cup in Doha shows his support for Russian aggression in Ukraine by wearing a T-shirt with the letter Z on it - the same symbol, Russians mark their armor in Ukraine.
— Denis Kazakiewicz (@Den_2042) March 6, 2022
S Unian pic.twitter.com/WYiLH4Lo8I
Rus jimnastikçi Ivan Kuliak, Pazar günü Doha'da düzenlenen Dünya Jimnastik Kupası'nda madalyayı kabul ederken üniformasının önüne bir "Z" işareti yapıştırdı. Birinci olan ise, Ukraynalı Illia Kovtun'du.
Uluslararası Jimnastik Federasyonu, Jimnastik Etik Vakfı'nı Kuliak'ın eylemlerini soruşturmaya çağırdı.
Hüküm giymiş bir Rus casusu ve şu anki Rus Devlet Duması üyesi Maria Butina, bir videoda ceketini çıkararak yakasına "Z" çizdi.
Just another day in the life of Maria Butina:
Drawing a white "Z" marking on your lapel to show solidarity with the invasion of Ukraine pic.twitter.com/raYG3kRznT
— Francis Scarr (@francska1) March 3, 2022
Bazı uzmanlar ise Z işaretinin tek sembol olmadığına dikkat çekiyor. Gerçekten de V ya da farklı harf ve şekilleri de araçların üzerinde görebiliyoruz.
Rus savunma politikasına odaklanan doktora öğrencisi Rob Lee, bu işaretleri ilk kez gördüğünde işgal daha başlamamıştı. Lee, Twitter'da "Bu dev bir kırmızı bayrak" demiş ve devam etmişti: "Bunlar, Rosgvardia birlikleri ve Avtozaks (mahkum nakliye) araçları. Rosgvardia birliklerinin istilada yer alacağına dair güçlü bir işaret." Rus Ulusal Muhafızları veya Rosgvardia, yalnızca Başkan Putin'e hesap veren bir grup olarak Rus Silahlı Kuvvetlerinden ayrı.
Bir diğer tahmin ise, Rus askerlerinin Rus araçlarını tanımlamasını kolaylaştırarak dost ateşinden kaçınmanın bir yolu olarak sembolleri kullandığı yönünde. Savunma araştırma merkezi RUSI'nin eski direktörü Profesör Michael Clarke'ın Sky News ile yaptığı görüşmeye göre "Bu semboller genellikle konuma dayalı - bir birimin nereye gittiğini bildiriyor olabilir. Araçları sadece Rus olarak işaretleselerdi, tek bir sembol kullanılabilirdi. Farklı olmaları size daha fazlasını anlatıyor - muhtemelen hangi birimlerin bir bölgenin kuzeydoğusuna veya kuzeybatısına doğru gittiğini söyleyen işaretlerdir."