İnternet üzerinde son zamanlarda yayılan iddialar, yeterli zaman geçtiğinde patateslerin zararlı solanin gazı salgılayabildiğini ve yakın çevredeki herkes için sağlık riski oluşturduğunu iddia ediyor. Tarttışma, bir X kullanıcısının, kız kardeşinin yatak odasının bir resmini yayınlayarak, 8 yaşındaki çocuğun yatağının arkasında patates depolamaya başladığını açıklaması ile alevlendi. Çok sevimli olmasına rağmen insanlar bunun göründüğünden daha tehlikeli olabileceğini söylediler.
I love my sister but why the fuck is she hiding potatoes behind her bed pic.twitter.com/iwQvKhFFA4
— ania 🪭 (@kttej39) May 13, 2024
Patateslerin bozulurken zehirli oldukları doğru olsa da, direkt olarak “aşırı ölümcül” olduklarını söylemek pek doğru değil. British Medical Journal’dan bir ekip, “patates, Batı diyetinin o kadar yaygın bir özelliği ki, çoğu insan bunların zehirli bir bitkinin ürünü olduğunu öğrenince şaşırıyor” diyor ve ekliyor: “Ancak patates sapları ve yaprakları, solaninler adı verilen ve son derece toksik olan bir dizi alkaloidal glikozit içerir.”
Buradaki asıl tehlike, yeşile dönen patatesleri yemekten kaynaklanıyor. Patates yumruları ışığa maruz kaldığında veya olumsuz koşullarda depolandığında yeşillenme ve filizlenme meydana gelir ve bu süreçler alkaloitlerin üretimiyle ilişkilidir. Bu sürecin sonucunda da solaninler ortaya çıkar.
Ekip tarafından açıklanan bir vakada, bu şekilde tüketilen patateslerin Londra, İngiltere’de 78 okul çocuğunda kusma, ishal, ateş, dışkıda kan ve daha kötü belirtilere neden olduğu görüldü.
Zehirlenmeler, patatesi yemekten kaynaklanıyor
Yine de, patates kaynaklı zehirlenmeler nadirdir ve genellikle onları yemekten kaynaklanır. Bununla birlikte, insanların havalandırmanın yetersiz olduğu alanlarda zamanla biriken gazı solumaktan öldüğüne dair bazı şüpheli raporlar bulunuyor. Ancak bazıları bunun, karbondioksitin birikmesi nedeniyle boğulma gibi başka nedenlerden kaynaklanabileceğini söylüyor.
Özellikle de tıp literatüründeki vakaların tamamı patateslerin yenilmesiyle ilgili olduğundan dolayı, internet üzerinde ortaya çıkan bu tür iddialara şüpheyle yaklaşmak için yeterli neden bulunuyor. Ayrıca, solaninin erime noktası (her ne kadar üzerinde çalışan ekipler tarafından biraz farklı rapor edilmiş olsa da) 200°C'nin çok üzerinde olması da, tehlikeli miktarda solaninin patateslerden gaz halinde salınmasını pek olası kılmıyor.
Michigan Eyalet Üniversitesi, “Patatesleri uzun süreli depolama için yalnızca ışıktan uzak tutmak önemli değil, aynı zamanda tezgahın altında, bodrumda veya bodrumda saklanan, gözleri büyümeye başlayan, yumuşak ve çürük hale gelenler de tehlikeli olabilir” diyor. Makale şöyle devam ediyor: “Çürüyen patatesler, yeterince solunduğu takdirde kişiyi bilinçsiz hale getirebilecek zararlı bir solanin gazı açığa çıkarır. Hatta kök mahzenlerinde bilinmeyen çürük patatesler nedeniyle ölen insanların vakaları bile olmuştur.”
Karışıklık potansiyel olarak bilimsel literatürde glikoalkaloitlerin “Gaz” olarak kısaltılmasından kaynaklanıyor olabilir. Ancak patateslerin çürümesini önlemek için karanlık bir odada saklamak yeterli olmasa da, oldukça mantıklıdır.