Birçok monitör, doğru bir şekilde aylarlanmış olarak gelmiyor. Bunun sonucu olarak ise resimlerdeki detayları ve renkleri doğru olarak görmüyoruz. Yanlış ayarlanmış bir monitör, kötü çıktılar almamıza da neden olabilir.
Başlangıçta bunun sadece profesyonel fotoğrafçıları ilgilendirdiğini düşünebiliriz ancak günümüzde hemen hemen herkes fotoğrafları dijital olarak saklıyor ve düzenliyor. Dolayısıyla tüm ihtiyacımız olan düzgün bir şekilde ayarlanmış monitör.
Düzgün bir şekilde ayarlanmış monitör, fotoğrafçılık dışındaki alanlarda da önem taşıyor. İster sadece web'de gezinin ister oyun oynanın, monitör ayarlarınız doğru değilse birçok detayı kaçırıyor olabilirsiniz.
Monitör kalibrasyonu eğer özel bir donanım kullanırsanız çok pahalı ve karmaşık bir işlem halini alabilir. Ancak buna ihtiyacınız yok. Bu yazımızda monitörünüzü basit ve ücretsiz bir şekilde nasıl ayarlayabileceğinizi araştıracağız.
Renk sıcaklığı
Devam etmeden önce monitörünüzün en az yarım saattir açık olduğundan emin olun ve grafik kartınızın denetim programı yardımıyla varsayılan ayarlarına geri döndürün. Bu sayede en az 24-bit renk görüntülemeye zorlayacak ve LCD monitörlerde paneli doğal çözünürlüğüne döndüreceksiniz.
Renk sıcaklığı
Ayarlanması en kolay ve en temel ayarlardan bir tanesi, monitörünüzün renk sıcaklığıdır. Renk sıcaklığı, ışık renginin "siyah gövde" ile eşit olduğu noktadır. Siyah gövde radyatörü, gerçekte varolmayan teorik bir konsept olsa da, her gün rastladığımız bir şeydir. Örneğin bir nesneyi ısıttığınızda kırmızı olarak parlayabilir, daha fazla ısıttığınızda ise turuncu, ardından sarı ve beyaz rengini alabilir.
Pek bilinmeyen bir durum ise, daha yüksek sıcaklıklarda nesnelerin mavimsi bir renk alabildiği. Eğer kendimizi bu aralığın ortasına kısıtlarsak, daha düşük renk sıcaklıklar "sıcak beyazlar" ve daha yüsek renk sıcaklıkları "soğuk beyazlar" anlamına gelecektir.
Örneğin bir tungsten filament ampülün renk sıcaklığı 2.500-2900K'dir (K, Kelvin adındaki sıcaklık birimini temsil etmektedir. Santigrat ile aynıdır ancak 0K -273 santigrat dereceye denk gelmektedir). Halojen bir ampül ise ortalama 6.500K'dir.
Monitörlerin hemen hemen tamamı ise 9.300K renk sıcaklığı ile gelmektedir.
İhtiyacınız olan ise gün ışığına yakın bir değer bulmaktır - 6.500K'ye yakın bir değer. Bunu monitörünüzün kurulum düğmeleriyle kolaylıkla elde etmeniz mümkündür.
Renk sıcaklığı (color temperature) ile ilgili menü girdisini seçin ve 6.500K'i seçin (bazen D65 olarak gösterilebilir). 9.300K'e ayarlı monitörlere alıştıysanız, bu yeni ayar size biraz soluk gelebilir ancak bir süre sonra kendinizi alıştırdığınızda renkleri daha doğru görebileceksiniz.
Parlaklık ve kontrast
Parlaklık ve kontrast
Monitörler genellikle yanlış renk ayarlarıyla geldiği gibi, yanlış parlaklık ve kontrast ayarlarıyla gelmeleri ihtimali de oldukça yüksektir.
Monitörünüz çok karanlıksa, bir seviyeden daha karanlık griler siyah gibi görünecektir. Monitörünüz çok aydınlıksa, belirli bir seviyeden daha parlak tüm griler beyaz gibi görünecektir. İlk durum fotoğraflardaki gölgeler gibi karanlık alanlardaki detayları göremeyeceğiniz anlamına gelmektedir. İkinci durumda ise parlak bir şekilde aydınlık alanlarda ayrıntılar kaybolacaktır.
Ekranınızda bir gri ton testi görüntüleyin. Bunu çevrimiçi birçok konumdan elde edebilirsiniz veya kendi tablonuzu hazırlayabilirsiniz.
Kendi tablonuzu hazırlayacaksanız, saf beyazdan saf siyaha yüzde 5 parlaklık aralıklarıyla yaklaşık olarak 21 gri ton değerini içerdiğinden emin olun.
Hafifçe aydınlatılmış bir odada çalıştığınızdan emin olun (tamamen karanlık bir odayı tercih etmeyin). Hedefiniz, parlaklığı ve kontrastı, mümkün olan en düşük parlaklık ayarında tüm gri tonlarını birbirinden ayırabilecek şekilde ayarlamak olacak.
Bu ayarı yapmak ise büyük oranda deneme yanılma yöntemini kullanmaktan geçiyor. Başlangıç noktası olarak kontrastı bir CRT monitörde yüzde 100 olarak, LCD monitörde ise yüzde 40 olarak ayarlayın. Ardından parlaklığı gerektiği biçimde ayarlayın.
Bu işlemin ne kadar kolay olacağı, monitörünüzün kalitesine bağlıdır. Ayarda istediğiniz doğruluğa ulaşmanız mümkün olmayabilir - bu durumda hangi durumda taviz vereceğinizi tercih etmelisiniz.
Gamma ayarlaması - I
Gamma ayarlaması
Parlaklık ve kontrast doğru olarak ayarlandıysa, yazılımlar tarafından 0, 0, 0 olarak belirlenen renk saf beyaz; 255, 255, 255 olarak belirlenen renk ise saf siyah olarak görünmelidir. Bu örnekler, 24-bit renk kullandığınızı varsaymaktadır.
Virgüller arasındaki ilk değer kırmızı miktarını, ikinci değer yeşil miktarını, üçüncü değer ise mavi miktarını temsil etmektedir. 127, 127, 127 değerinin yüzde 50 gri olacağını düşünebilirsiniz ancak bu doğru değildir. Bu sadece gamma değeri adı verilen değer 1 olsaydı, doğru olacaktı (girdi bit'leri ile parlaklık arasındaki ilişki doğrusal olacaktı).
Gerçek hayatta insan gözü ışığa doğrusal bir tepki göstermediğinden, bu ayar fotoğrafların işlenmesinde en doğru sonuçları vermeyecektir. Gamma ayarı çok düşük olduğunda orta seviyedeki tonlar çok parlak görünecek, gamma çok yüksek olduğunda ise orta seviye tonlar çok karanlık görünecektir.
Gamma için önerilen değer 2.2'dir, dolayısıyla grafik kartınızın ayarlarını bu değerde en iyi resmi göstercek biçimde ayarlamalısınız.
Gamma ayarlaması - II
Gamma ayarlamalarında kullanılan test tabloları, biri bilinen bir gri seviyesinde renkle doldurulmuş bir kare, diğer ise siyah ve beyaz bantlarla doldurulmuş bir kare olarak iki kareden oluşmaktadır.
Gamma değerini ayarlamak için ekranda bir gamma test haritası görüntüleyin. Bunların bazıları, belirli bir gamma ayarına özel olarak oluşturulmuştur. Bu durumda 2.2 değerini seçmelisiniz. Diğerleri ise kayan bir ölçeğe göre oluşturulmuştur. Bu grafik, ayarlama yaparken grinin üç farklı tonuna bakmanıza izin vererek daha doğru bir ayarlama yapmanızı sağlamaktadır.
Grafiğe uzaktan veya yakından bakın, siyah ve beyaz çizgilerin birleştiğinden ve sadece her karenin ortalama parlaklığını gördüğünüzden emin olun.
Şimdi grafik kartınızın gamma ayarını gri kare ve siyah beyaz çizgilerden oluşan kare, 2.2 gamma ayarında aynı yoğunlukta görünene dek ayarlayın. Gamma'nız şimdi doğru olarak ayarlanmıştır.
Not: Bazı grafik kartları, hatalı bir şekilde varsayılan gamma ayarını 1 olarak göstermektedir. Bu durumda bu değer, gerçek gamma seviyesini değil, düzeltme faktörünü göstermektedir. Gerçekteki varsayılan değer, muhtemelen 2.2'dir.
Renk ayarlama
Renk ayarlama
Şu ana dek ele aldığımız ayarlar, renklerin doğru görünmesi bakımından en önemli ayarlar olsa da motitörünüzün bir "renk atması" meydana getiriyor olması da mümkündür.
Bu sorunu çözmek için özel bir donanım kalibrasyon aygıtı kullanmanız gerecektir ancak yazılım araçlarıyla da bir miktar gelişme sağlayabilirsiniz.
Toplam gamma değerini ayarlayabilmenin yanında, birçok ekran kartı gamma değerlerini kırmızı, yeşil ve mavi olarak ayarı ayrı ayarlamanıza da izin vermektedir.
Yanlış ayarlanan gamma değerleri yanlış renklerle sonuçlanabileceğinden, donanım çözümüne geçmeden önce bu değerleri değiştirmek kolay ve maliyetsiz olacaktır.
Bu işlem, toplam gamma değerini ayarlamaya oldukça benzer, ancak monokrom bir gamma test grafiği yerine her ana renk için ayrı bir test grafiği kullanmalısınız.
Ancak mavinin koyu bir renk olması nedeniyle gözle ayar yapmanın çok zor olabileceğini hesaba katmalısınız. Dolayısıyla görüntüyü iyileştirmeye çalışırken daha kötü bir hale de getirebilirsiniz. Eğer böyle bir durum başınıza gelirse, renkleri tek tek ayarlamaktan vazgeçip toplam gamma ayarını kullanmalısınız.