Perseverance keşif aracı Mars'ta, bileşimi hakkında ipuçları veren, damlaya benzeyen yeşil lekeler içeren, sıra dışı bir kırmızı kayayı ortaya çıkardı.
NASA’nın basın bülteninde tanımladığı şekliyle “gizemli kaya", keşif aracının aletlerinin çalışmak için yeterli alana sahip olmaması nedeniyle detaylı olarak incelenemedi. Ancak kontrol edilebilen özellikleri, bu kayanın eski ve daha nemli bir Mars’ta oluştuğuna dair ipuçları veriyor.
Perseverance Şubat 2021’de Mars’a ulaştığında amacı, milyarlarca yıllık bir gölün kenarındaki kurumuş bir nehir deltasını eski mikrobiyal yaşam belirtileri açısından araştırmaktı. Dünyamızdan çok daha aşırı sıcaklık dalgalanmaları yaşamasına ve çok daha kurak olmasına rağmen, bilim insanları milyarlarca yıl önce Mars yüzeyinde büyük sıvı su gölleri olduğuna inanıyor. Bu göllerden biri, Perseverance’ın üç yıl önce indiği Jezero Krateri’ndeydi.
Perseverance, gezegene inmesinden bu yana Jezero’nun batı ucunda dolaştı, gezegenin görüntülerini aldı ve gelecekteki bir görevle Dünya’ya gönderilecek olan kaya çekirdekleri ve bir miktar Mars atmosferi topladı.
Perseverance’ın astrobiyolojik araştırması, geçmişte Mars’ta yaşamın var olması durumunda, Dünya’daki yaşamın ilk formlarına benzeyeceği, yani sığ suda varlığını sürdüren mikroplardan oluşacağı fikrini temel alıyor. Bu mikroplar, yaşamlarını sürdürürken tortul konkresyonlar (kaya katmanları) oluştururlar ve daha sonra çarpık desenler ile fosilleşirler. Bu kaya fosillerine stromatolitler denir ve bunlar günümüzde Dünya’da da hala oluşmaya devam ediyor.
Temmuz ayında Perseverance, Mars’ta hematit ve kalsiyum sülfat bantlarında “leopar desenleri” bulmuştu. NASA bilim insanları, bunun kayanın bir zamanlar organik bileşikler içeren çamur olduğunu gösterebileceğine inanıyordu.
Yeşil noktalara sahip kırmızı kayanın gizemi
Perseverance, şimdi de ilgi çekici bir başka hedef olan yeşil noktalara sahip kırmızı bir kayayı inceledi. Bu kaya uzaylı yaşamı için net bir kanıt olmasa da, Mars’ın demir açısından zengin geçmişine önemli bir bakış sağlıyor.
Kayanın kırmızı rengi muhtemelen oksitlenmiş demirden kaynaklanıyor olsa da, Perseverance ekibi kayayı daha yakından incelemek istedi. Keşif aracı, kayanın Mars yüzeyindeki rüzgarlı koşullar tarafından aşınmamış veya başka şekilde değiştirilmemiş olan iç kısmını görmek amacıyla aşındırıcı bir alet kullanarak yüzeyinden 5 santimetre genişliğinde dairesel bir parça kesti.
NASA’nın bildirdiğine göre kayadaki yeşil noktalar “nispeten yaygındı.” Bu noktalar, suyun kayaya dönüşmeden önce demir açısından zengin tortuya nüfuz etmesiyle oluşur, metali oksitler ve yeşile çevirir. Dünya’da mikroplar bu reaksiyonu katalize edebilir, ancak bu aynı zamanda çürüyen organik maddeler veya kükürt ve demir arasındaki etkileşimler nedeniyle de gerçekleşebilir.
Nedeni ne olursa olsun, kayayı incelemek Mars'ın sulu geçmişi, gezegendeki potansiyel yaşam veya gezegenin nasıl evrimleştiği hakkında bilgi sağlayacak. Bu yeşil benekli tortunun daha fazla incelenmesi isteniyor olsa da, kaya örneğinin etrafında Perseverance’ın aletlerini açabileceği kadar alan olmadığı için daha detaylı bir inceleme yapılamadı.