Prof. Dr. Behçet Açıkmeşe ismini daha önce duymamış olabilirsiniz. Ama o aslında, NASA'nın iki önemli Uzay aracı için, yani Curiosity ve Perseverance için özel bir algortima yazan ve NASA'nın Mars görevlerinde bir Türk bilim insanın da imzasının bulunmasını sağlayan önemli bir isim. Peki ama Prof. Dr. Behçet Açıkmeşe kimdir? NASA için yazılan algoritmanın ne özelliği var? SpaceX'ten iş teklifi aldı mı? Tüm cevapları aşağıda bulacaksınız...
ODTÜ'DEN SONRA ABD
1992 yılında ODTÜ İnşaat Mühendisliği Fakültesi'nden mezun olan Açıkmeşe, yüksek lisans ve doktorasını Purdue Üniversitesi'nde tamamladı. Eğitiminin ardından 2003 yılında NASA'da işe başlayan Açıkmeşe, burada algoritma geliştirme alanında görev yaptı. İlk büyük başarısı ise, 2021 yılında Mars'a yollanan Curiosity aracında onun geliştirdiği algoritmalardan birinin kullanılması oldu.
NASA'da 10 yılı aşkın bir süre boyunca çalışan Açıkmeşe'nin Curiosity'de kullanılan algoritması, geçtiğimiz günlerde Mars yüzeyine iniş yapan Perseverance'de de kullanıldı. Böylece, NASA'nın Mars görevinde bir Türk'ün de imzasının bulunmasını sağlamış oldu.
Prof. Dr. Behçet Açıkmeşe'nin Algoritması Ne İşe Yarıyor?
Prof. Dr. Behçet Açıkmeşe, ilk olarak Curiosity için geliştirdiği ve son olarak Perseverance'de kullanılan algoritmasını, BBC Türkçe'ye verdiği röportajda şu sözlerle açıklıyor: "Curiosity robotunu indiren ve yakın zamanda da Perseverance robotunun indirilmesinde kullanılan temelde dört tane önemli güdüm kontrol sistemleri algoritması var. 'Yedi dakikalık terör' diyorlar, atmosfere dokunmayla yere inmesine kadar geçen süre. Bu algoritmalar uzay aracı üzerinde otomatik olarak bazı kararları veriyorlar ve uzay aracını kontrol ediyorlar. Işık hızıyla bir şey yolladığınızda oraya ulaşması yaklaşık 12 dakika sürüyor ama toplam iniş süresi 7 dakika. Dolayısıyla uzaktan kumanda imkansız.
Yere 20 metre mesafede aracı vinç indiriyor, o anda benim algoritmam kontrol etmeye başlıyor uzay aracını. O yukarıdaki aracı jetlerle döndürüp olabildiğince uzağa uçurmam gerekiyor ki oraya çakılmasın, uzağa bir yere yollamam gerekiyor yani. Bunu yaparken de aşağıdaki tekerlekli robotu yakmamam gerekiyor.
Onu yakında bir yere düşürürseniz inceleme yapan robotlu araca engel olabilir, bir ton problem çıkarabilir. Dikkatle yapmazsanız oradaki robotu yakabilirsiniz, roketten çıkan gazlar oraya sensörlere vurursa, zaten sıcak ve çok hızlı şekilde hareket eden gazlar, zarar verebilir. İyi kontrol etmezseniz, yakınlarda bir yere düşüp o bölgeyi kirletebilir. Çünkü robot orada araştırma yapacak."
Elon Musk'tan İş Teklifi Aldı mı?
Prof. Dr. Behçet Açıkmeşe, 2005 yılında SpaceX'ten bir teklif aldığını ama o zamanlar, SpaceX'in küçük bir şirket olması nedeniyle bu teklife yanıt vermediğini söylüyor.
Birkaç yıl sonra ise işler değişip SpaceX önemli bir şirket haline gelince işler değişmiş. Açıkmeşe, yaşananları şöyle anlatıyor: "Bir gün oradaki arkadaşımı ziyarete gittim. 'Seni şu anda Elon Musk'la tanıştırayım ama tanıştırırsam sana direkt iş teklif eder' dedi. Ben hazır değildim, bu sebeple görüşmek istemedim. Eğer sorarsa ve o anda hazır değilsem, 'hayır' demek de istemiyorum. Kişisel sebeplerden akademik olmayı daha çok tercih ettim."
PROF. DR. BEHÇET AÇIKMEŞE KİMDİR?
Rize'nin Ardeşen İlçesi'nde dünyaya gelen Dr. Behçet Açıkmeşe Ortadoğu Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği bölümünden mezun olduktan sonra 1994 yılında ABD'ye gitti. Master ve Doktorasını Purdue Üniversitesi'nde Makine Mühendisliği, Uzay ve Uçak Mühendisliği bölümünde tamamladı. 2003 yılında NASA'nın Jet Propulsion Laboratory bölümünde görev aldı. NASA'nın bir çok projesinde imzası bulunuyor.
Prof. Dr. Açıkmeşe BBCTürkçe röportajında "Lisans seviyesindeyken böyle imkanlar Türkiye'de olsa dışarı gitmeyi düşünmezdim bile, kesinlikle. Amerika'daki imkanlar dünyanın her yerinden fazla. Türkiye'ye gitmeyi bir ara düşündüm, bir noktadan sonra zor oluyor. Sadece mesleki sebeplerden değil, çocuklar burada doğdu, burada büyüyor, eşim Türk değil. Yine uyum sağlanır ama zaman geçtikçe zorlaşıyor. Türkiye'ye 2003'te dönseydim kimsenin umrunda olmayabilirdim. Dolayısıyla hayatım daha zor olurdu. Bir şeyler yaptıktan sonra dönsem bu sefer başka türlü zorlukları var. Karışık bir konu. Türkiye'de de ekonomik durumu ortalama olan bir aileden geliyorum, bazı şeyleri garanti etmem mümkün değil, önümdeki fırsatları değerlendirmek zorundaydım" diyor.