Kıtalar birleştiğinde, Dünya’nın bir sonraki süper kıtası 'Amasya' mı olacak?

Dünya'nın jeolojik tarihinde son 2 milyar yıldır, yaklaşık 600 milyon yıllık döngülerle kıtalar düzenli olarak birbirlerine yaklaşıyor ve uzaklaşıyor. Bu yüzden gelecekte kıtaların tekrar birleşmesi kaçınılmaz gibi gözüküyor. Ancak jeologlar, bu birleşmenin Amerika'nın batı kıyısının Asya ile birleşmesiyle mi, yoksa doğu kıyısının Avrupa ve Afrika ile tekrar bir araya gelmesiyle mi olacağı konusunda uzun süredir tartışıyor. Yeni bir araştırma ise, Dünya'nın derinliklerinde temel değişiklikler yaşandığını ve bu yüzden sadece bu ihtimallerin ilkinin mümkün olduğunu söylüyor.

Kıtaların bir araya gelmesi, küçük adalar hariç olmak üzere Dünya'nın büyük bir kısmının tek bir devasa okyanus ile kaplanmasına sebep oluyor. En son süper kıta olan Pangea dönemi sırasında var olan bu tek büyük okyanus Panthalassa olarak adlandırıyor. Kıtaların ayrılması sırasında Dünya'daki okyanus sayısı da artıyor ve ayrılan kara kütlelerinin arasında kalanlara iç okyanus, kara kütlelerinin ilerlediği taraftakine de dış okyanus deniliyor. Atlantik ve Hint Okyanusları eski iç denizlerin kalıntıları iken, Pasifik ise dış okyanus olarak Panthalassa'nın kalan kısmı olarak tanımlanıyor.

En azından Curtin Üniversitesi Profesörü Zheng-Xiang Li ve ortak yazarların National Science Review üzerinde yayınlanan makalede söylediklerine göre Dünya, artık sadece dış okyanusların kapanabileceği bir evreye girmiş durumda. Yani, Pasifik'in ortadan kaybolması kaçınılmaz gözüküyor.

Atlantik Okyanusu, şu anda her yıl birkaç santimetre hızı ile büyüyor ve Pasifik de benzer bir hızla küçülüyor. Bu yüzden bu hesabı genişleterek günümüzde Dünya'nın en büyük okyanus havzası olan bölgenin ne zaman kapanacağını belirlemek oldukça kolay. Jeologlar daha önce de bu işlemi yaptılar ve oluşacak süper kıtayı Amasia (Amasya) olarak adlandırdılar. Li'nin söylediğine göre şu andaki hızla Pangea'dan kalan parçaların birleşmesi 280 milyon yıl sürecek. Ancak, geçmişte bu akımların yön değiştirerek tekrar iç okyanusu kapattıkları da görüldü.

Makalenin söylediğine göre artık bu değişim mümkün değil. Yazarların modellemesi, kıtasal hareketlerin büyük oranda okyanus kabuğunun gücüne bağlı olduğunu öneriyor. Sadece kabuk güçlüyken kıtalar yön değiştirerek genç iç okyanuslar üzerinden bir araya gelebiliyor.

Dünya'nın kabuğu soğudukça, üzerinde oluşan okyanus kabuğu da incelmeye ve zayıflamaya başladı. Li ve ortak yazarların bulduğuna göre, bundan 540 milyon yıl önce Dünya'nın sıcaklığı, artık bu tür geri dönüşlerin yaşanmasına izin vermeyecek kadar soğudu. Bu yüzden de Amasia ve gelecekteki tüm süperkıtalar dış okyanus üzerinden hareketle ortaya çıkacak...