İnsanlar olarak diğer hayvanların davranışlarını anlamamamız her zaman kolay değil. Onlarca yıldır araştırmacılar, Kuzeybatı Pasifik’teki katil balinaların yunuslara saldırdığını ve hatta onları öldürdüğünü gözlemlediler. Ancak şaşırtıcı bir şekilde bu uzman avcılar kurbanlarını yemiyorlar. Bu da, tam olarak neden böyle bir davranışta bulundukları gizemini ortaya çıkartıyor.
Güney Yerlisi Orkalar olarak da bilinen bu katil balinalar, Kuzeybatı Pasifik’te yaşayan, genetik ve kültürel olarak farklı bir orka popülasyonu. Bunlar, üç sürüye yayılmış yaklaşık 75 üyeden oluşan, nesli tükenmekte olan bir grup. Bu orkaların yaşamları, yine nesli tükenmekte olan chinook somonunun yaşamlarıyla yakından bağlantılı. Tahmin edebileceğiniz gibi somonlar yok olursa bu orkalar da yok olacak. Ancak somon balığı tercih etmelerine rağmen, bu balinaların diğer küçük deniz memelilerine saldırıp, onları yemeden öldürdüğü biliniyor.
Uluslararası bir araştırma ekibi, bu olağandışı davranışı daha iyi anlamak için Britanya Kolumbiyası eyaletinde ve ABD’nin Washington eyaletinde bulunan bir kenar deniz olan Salish Denizi’nde güney orkaları ile liman yunusları (musur) arasında 60 yıldan fazla süredir kaydedilen etkileşimleri inceledi. Bu saldırılar uzun süredir gözlemleniyor ancak bu davranışın orka popülasyonu arasında giderek daha sık hale geldiği ve yayıldığı görülüyor.
UC Davis Veterinerlik Okulu’nun bir parçası olan SeaDoc Topluluğu’ndan Sarah Teman, “Katil balinalar inanılmaz derecede karmaşık ve zeki hayvanlardır” diyor ve devam ediyor: “Liman yunuslarını taciz eden davranışların nesiller boyunca ve sosyal gruplar arasında aktarıldığını bulduk. Bu, katil balina kültürünün muhteşem bir örneği. Yine de Güney Yerlisi katil balinaların yunus balıklarını yemeye başlamasını beklemiyoruz. Somon yeme kültürü Güney Yerlisi toplumun derinliklerine işlemiş durumda. Bu balinaların hayatta kalabilmek için sağlıklı somon popülasyonlarına ihtiyacı var."
Wild Orca’dan Deborah Giles “Bana sıklıkla Güney Yerlilerinin neden bunun yerine fok ya da liman yunusu yemediği soruluyor” diyor ve devam ediyor: “Bunun nedeni, her ne kadar iki popülasyon aynı sularda yaşıyor olsa da, balık yiyen katil balinaların, deniz memelilerini yiyen orkalardan tamamen farklı bir ekolojiye ve kültüre sahip olmasıdır. Dolayısıyla liman yunusları ile olan etkileşimlerinin farklı bir amaca hizmet ettiği sonucuna varmalıyız, ancak bu amaç şu ana kadar yalnızca spekülasyondan ibaretti.”
Bir tür sosyal oyun mu?
Giles ve meslektaşlarının çalışmasına göre orkalar, bir tür sosyal oyun olarak yunusa saldırıyor olabilir. Diğer akıllı canlılarda olduğu gibi oyun da önemli bir bağlanma davranışıdır. Bu büyük hayvanların, sosyal uyumu güçlendirmenin bir yolu olarak daha küçük memelilere saldırması mümkün olabilir.
Benzer şekilde bu davranış, orkaların somon avlamak için ekip çalışması ve koordinasyon becerilerini geliştirdiği avlanma uygulamasını temsil ediyor olabilir. Bu durumda yunuslar, yırtıcı tekniklerin uygulanabileceği “hareketli hedefler” olarak hizmet ediyor olabilir. Ne yazık ki bu türlerde oyun ve avlanma arasındaki farkı söylemek kolay değil.
Son olarak bu davranış, orkaların küçük liman yunuslarını daha zayıf veya hasta ve bu nedenle de bakıma muhtaç olarak gördükleri “yanlış anneliğin” bir örneği olabilir. Dişi orkaların ölen yavrularının cesetlerini benzer şekillerde taşıdıkları biliniyor.
Giles, “Bilim insanları tarafından ‘yerinden edilmiş epimeletik davranış’ olarak da bilinen yanlış annelik davranışı, yavrulara bakma konusundaki sınırlı fırsatlardan kaynaklanıyor olabilir” diye açıklıyor ve devam ediyor: “Araştırmamız, yetersiz beslenme nedeniyle, Güney Yerlisi katil balina gebeliklerinin yaklaşık %70’inin düşükle veya yavruların doğumdan hemen sonra ölmesiyle sonuçlandığını gösterdi.”
Bu araştırma, bölgedeki somon popülasyonlarının yanı sıra orkaların tüm avlanma alanının korunması ihtiyacını vurguluyor. Somon balığının geleceğine yönelik tehdit, yalnızca tek bir türü değil, tüm ekosistemi tehdit ediyor.
Araştırma, Marine Mammal Science dergisinde yayınlandı.