Arama motoru Google, Dünya Günü 2023 nedeniyle bir Doodle'a yer verdi. Google, "Bugünün yıllık Dünya Günü Doodle'ı, bireylerin ve toplulukların iklim değişikliğine karşı harekete geçmek için büyük ve küçük yollarla nasıl birlikte çalışabileceklerini vurguluyor" diyor.
Doodle'a göre günlük hayatımızda yapabileceğimiz ve fark yaratabilecek bir dizi eylem vardır. Doodle örnekler olarak evde kurutma makinesi kullanmak yerine çamaşırları havada kurutmayı tercih etmek; mümkün olduğunda bitki temelli seçenekleri tercih etmek; mümkün olduğunda araba kullanmak yerine yürümek veya bisiklete binmek" gibi örnekleri sıralamış. Bu makalede ise Dünya Günü nedir? İklim Değişikliği nedir? sorularının yanıtlarına bakıyoruz.
DÜNYA GÜNÜ NEDİR?
Dünya Günü, dünyanın karşı karşıya olduğu çevresel tehditlere dikkati çekmek; çevre ve iklim değişikliği sorunları hakkında farkındalığı artırmak her yıl 22 Nisan'da kutlanıyor.
-
İlk Dünya Günü'nden on beş ay önce, 28 Ocak 1969'da büyük bir çevre felaketi yaşandı. ABD'nin Kaliforniya eyaleti Santa Barbara kıyısı açıklarına binlerce litre petrol döküldü. Bu büyük çevre faciasında binlerce kuş, yunus, fok balığı ve deniz aslanı yaşamını yitirdi. Atıklar bin 300 kilometre kareyi aşkın bir alana yayıldı. Bu olay Dünya Günü'ne giden sürecin kilometre taşlarından biri oldu.
-
Dünya Günü'nün tarihçesi 22 Nisan 1970'e uzanıyor. 1969 yılında San Francisco'da düzenlenen UNESCO Konferansı'nda aktivist John McConnell, Dünya'yı ve barış kavramını onurlandırmak için ilk kez kuzey yarımkürede baharın ilk günü olan 21 Mart 1970'te kutlanacak bir gün önerdi.
-
Doğanın dengesini temsil eden bu gün daha sonra McConnell tarafından kaleme alınan ve Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Maha U Thant tarafından imzalanan bir bildiriyle onaylandı.
-
Bir ay sonra ABD Birleşik Devletler Senatörü Gaylord Nelson 22 Nisan 1970 tarihinde ülke çapında bir çevre eğitimi düzenlenmesi fikrini ortaya attı. Genç bir aktivist olan Denis Hayes'i Ulusal Koordinatör olarak işe aldı. Nelson ve Hayes etkinliğin adını "Dünya Günü" olarak değiştirdi. Denis ve ekibi etkinliği orijinal fikrin ötesine taşıdı.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ NEDİR?
Peki, iklim değişikliği nedir? İklim değişikliği, sıcaklık ve hava modellerindeki uzun vadeli değişimleri ifade eder.
BM'nin sözlüğüne göre anlamı şöyledir: "İklim değişikliği, Dünya'nın ikliminde atmosferi, okyanusu ve karayı ısıtan uzun vadeli değişiklikleri ifade eder. İklim değişikliği, yaşamı ve biyolojik çeşitliliği destekleyen ekosistemlerin dengesini ve sağlığı etkiliyor. Ayrıca, daha yoğun ve/veya sık kasırgalar, seller, sıcak hava dalgaları ve kuraklıklar gibi daha aşırı hava olaylarına neden olur ve okyanus ısınması, buzulların erimesi ve bunun sonucunda deniz seviyesinin yükselmesine ve kıyı erozyonuna yol açar"
Bu tür değişimler, güneşin aktivitesindeki değişiklikler veya büyük volkanik patlamalar nedeniyle doğal olabilir. Ancak 1800'lerden bu yana insan faaliyetleri, özellikle kömür, petrol ve gaz gibi fosil yakıtların yakılması nedeniyle iklim değişikliğinin ana itici gücü olmuştur.
Birleşmiş Milletler, bu konuda "Fosil yakıtların yakılması, dünyanın etrafını saran bir battaniye gibi hareket eden, güneşin ısısını hapseden ve sıcaklıkları yükselten sera gazı emisyonları üretir. İklim değişikliğine neden olan başlıca sera gazları arasında karbondioksit ve metan bulunmaktadır. Bunlar örneğin araba sürmek için benzin ya da bir binayı ısıtmak için kömür kullanımından kaynaklanır. Arazinin temizlenmesi ve ormanların kesilmesi de karbondioksit salınımına neden olabilir. Tarım, petrol ve gaz operasyonları metan emisyonlarının başlıca kaynaklarıdır. Enerji, sanayi, ulaşım, binalar, tarım ve arazi kullanımı sera gazlarına neden olan başlıca sektörler arasındadır" diyor.
Küresel sıcaklık açısından, 2015-2022 yılları, son üç yıldır yaşanan bir La Niña olayının soğuma etkisine rağmen kaydedilen en sıcak sekiz yıl oldu.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ 2022'DE DE İLERLEMESİNİ SÜRDÜRDÜ
Dünya Meteoroloji Örgütü'nün (WMO) yıllık raporuna göre, iklim değişikliği 2022'de dağların zirvelerinden okyanusların derinliklerine kadar ilerlemesini sürdürdü. Kuraklıklar, seller ve sıcak hava dalgaları her kıtadaki toplulukları etkiledi ve milyarlarca dolara mal oldu. Antarktika deniz buzu, rekor seviyedeki en düşük seviyesine indi.
İKLİM DEĞİŞİLİĞİ TÜRKİYE'Yİ NASIL ETKİLEYECEK?
Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) Genel Sekreteri Petteri Taalas AA'ya verdiği bir röportajda iklim değişikliğinin Türkiye'ye etkisi üzerine şunları söylüyor: Türkiye'de özellikle yılın yaz dönemlerinde daha yüksek sıcaklıklar görülecek. Yağış miktarları daha düşük olacak ve zemin yüzeyinden buharlaşma artacak. Yavaş yavaş deniz seviyesinin yükselmesinin etkilerini de göreceğiz. Uzun vadede deniz seviyesinde birkaç metre yükselme riski bile var ancak bu, oldukça yavaş bir ilerlemedir. Önümüzdeki on yıllar boyunca bu tür sıcak hava dalgaları ve kuraklığın yoğunlaşması daha sık olacak."