Hüseyin Cem Köylü
Redigi isimli yeni kurulan bir Amerikan şirketinin başı belada. Her ne kadar yasal olarak indirilmiş olsa da, indirilen MP3'leri ikinci elde sattığı için geçen hafta telif hakları yasasını çiğnemekten dolayı Amerika'da dava edildi. Amerika'da davalık olan bu konu, benzer şekilde olan İngiliz yasalarına da aykırı.
Öncelikle, telif hakları yasası, dijital bir dosyanın başka bir bilgisayarda çoğaltılmasına izin vermiyor. Üstelik orijinal dosya yasal olarak indirilse ve sonradan silinse bile... Amerika'da, telif hakkı sahibinin rızası olmadan bir müzik dosyasının ya da herhangi bir dosyanın çoğaltılması yasak. Bir müzik dosyasının kopyalanması iTunes gibi yasal bir servisten indirilse bile satış amaçlı kullandıldığı takdirde İngiliz telif hakları yönetmeliğine de aykırı. İngiliz yasaları bazı kopyalamaları yasal hale getirecek şekilde değişiyor. Fakat bu değişimde bile, yasal olarak satın alınan MP3'lerin yeniden satılmasının yasallaşması yer almıyor.
Hükümet yetkilisi Profesör Ian Hargreaves'in yazdığı komisyon raporunda, indirilen dosyaların satış amaçlı değil bireyler arasında paylaşım amaçlı kullanılabilmesini mümkün kılacak bir istisna öneriliyor. Fakat bu öneride de Redigi'nin servisi yasa dışı olarak kalıyor çünkü kopyalamanın sadece aile ya da arkadaş grubu içinde kalması gerekiyor.
Peki o zaman CD'leri nasıl satabiliyoruz... Haberimizin devamı daha da ilginç...
Peki o zaman CD'leri nasıl satabiliyoruz...
O zaman neden aldığımız CD'leri tekrar satmak telif hakları yasasına aykırı değil de indirdiğimiz dijital dosyaları satmak aykırı? Aslında "hakların tüketilmesi" prensibi bir şeyin orijinal kopyasının satılmasına izin veriyor.
Redigi'nin davasında kullanmak istediği dayanak noktası da bu; Amerika'da "İlk satış ilkesi" olarak adlandırılıyor. Fakat o da dijital dosyaları kapsamıyor. Çünkü transfer sırasında dosyanın kopyası oluşuyor bu da telif haklarına aykırı bir durum oluşturuyor.
Peki bu dosyaları yasaları çiğnemeden satmanın bir yolu var mı? Aslında evet, fakat bir dizi "gariplikler serisi" gerçekleştirmek gerekiyor, bu yüzden kullanışsız oluyor. Eğer orijinal dosya, bilgisayarın hard diskine değil, direkt harici diske ya da USB belleğe indirilirse, bu disk ya da bellek, içindeki dosyalarla beraber yasalara uygun bir şekilde satılabilir. Çünkü bu şekilde dosyanın başka bir kopyası oluşturulmamış oluyor.
Ama bunun da içerisinde akıl almaz mantıksızlıklar var... Okumaya devam edin...
Kim USB bellek için para vermek ister?
Pratikte, az sayıda insan müziklerinin bu şekilde depolanmasını ister ve bu şekilde satış yapacak olanlar da ancak belli müzikleri bir medyaya koyarak satabilir. Bir şarkı için sadece birkaç kuruş vermek varken çok az insan böyle bir zahmete katlanarak alışveriş yapmak ister.
Buna rağmen, telif hakkından ziyade kontratı ihlal edebilirler. Telif hakkını çiğnememek için satacakları MP3'leri harici bir belleğe kaydeden kişi bu sefer de indirdiği servisin kullanım koşulları kontratını ihlal edebilir. Örneğin, iTunes'da satılan müzikler sadece şahsi ve ticari olmayan kullanımlar için lisanslanıyor. Ayrıca indirilen dosyaların satılmasını da yasaklıyor.
İnternetten müzik indirmek popülerleştikçe, ikinci el müzik gibi farklı yollar da yaratılıyor. Yasaların da bu doğrultuda gelişmesi gerekiyor. Tabi müzik yapımcılarının bu şirketlere cephe alması kaçınılmaz, üstelik yasalar da onların tarafında görülüyor.