Nörobilim, korteksleri korkunç şekilde yaralanmış kişilerin beyinlerinin bilim insanları tarafından incelenmesine çok şey borçludur. Bu vakalardan biri, İspanya İç Savaşı sırasında başından vurulduktan sonra dünyayı ters bir şekilde görmeye başlayan "Hasta M"nin vakası.
Bu vakaya kadar, nörologlar beynin, çok az örtüşen veya hiç örtüşmeyen keskin sınırlarla ayrılmış farklı bölgelerden oluştuğuna inanıyorlardı. Ancak, Hasta M’nin ezilmiş yaralı beyni bu fikre karşı çıktı ve Justo Gonzalo Rodríguez-Leal adlı bir doktorun yeni bir beyin dinamiği teorisi geliştirmesini sağladı.
İspanya İç Savaşı, 1936’dan 1939’a kadar ülkeyi saran, Milliyetçilerin Cumhuriyetçilere karşı kazandığı zaferle sonuçlanan ve Francisco Franco altında bir diktatörlüğün kurulmasıyla sonuçlanan acımasız bir mücadeleydi. Cumhuriyetçiler saflarında savaşan Hasta M, Mayıs 1938’de Valencia, Levante’de bir savaş alanında başından vurulduğunda 25 yaşındaydı.
İki hafta sonra komadan uyanan yaralı asker, sol gözünde hiç görüş olmadığını ve sağ gözünde sadece hafif bir parıltı olduğunu bildirdi. Kafatasında merminin girip çıktığı yerde iki budaklı delik bulunan adam, ameliyat veya herhangi bir özel bakım gerektirmeden sağlığına kavuşarak doktorların şaşırmasına sebep oldu.
Rodriguez-Leal, sonraki 50 yıl boyunca Hasta M’yi gözlemlerken, son derece kafa karıştırıcı bir dizi semptom tanımladı. Örneğin, adam her şeyi üçlü görmenin yanı sıra, nesnelerden “ayrılmış” renkler de görüyordu.
Yine de en ilginç bulgulardan biri, Hasta M’nin her şeyi tersine dönmüş gibi görmesiydi. Rodríguez-Leal, Cerebral Dynamics adlı kitabında durumu vurgulayarak, savaş gazisinin “örneğin, bir iskelede baş aşağı çalışan adamları gördüğünde anormalliklerini tuhaf bulduğunu” açıkladı.
Duyma ve dokunma da tersine döndü
Bu duyusal tersine dönme, aynı zamanda hastanın duyma ve dokunma hisleri için de geçerliydi ve hastanın beyni, bu bilgileri sanki diğer yönden geliyor gibi hissediyordu. Bu şiddetli rahatsızlığa rağmen, hasta hayatına çok az sorunla devam edebildi. Rodríguez-Leal, bu durumu, yoğun uyaranlara seçici dikkat gibi başa çıkma stratejilerinin istemsiz bir şekilde gelişimine atfediyor.
Doktor, Cerebral Dynamics’te yaptığı açıklamada, merminin Hasta M'nin beyninin sol parieto-oksipital bölgesini etkilemiş gibi göründüğünü söylüyor. Bu yaralanmanın sonuçlarını gözlemleyen Rodríguez-Leal, düşünülenin aksine beynin farklı bölgelere bölünmemiş olabileceğini öne sürdü.
Yaranın kurbanın duyularını bulandırma biçimine dayanarak, nörolojik işlevlerin kademeli geçişlerle ayrılan farklı bölgelerle tüm kortekse yayılan gradyanlar halinde organize edilebileceğini önerdi.
Rodríguez-Leal’in kızı Isabel Gonzalo, El Pais ile yaptığı bir röportajda, kimliği hiçbir zaman açıklanmayan Hasta M’nin 1990’ların sonlarında vefat ederek uzun ve sağlıklı bir hayat sürdüğünü belirtti. Eski asker, terse dönmüş dünyasında 60 yıl hayatta kalmasına rağmen, görünüşe göre kendine özgü durumundan büyük ölçüde rahatsız değildi.