İşletim sistemi dendiğinde ilk akla gelen isim hiç şüphesiz Microsoft'un bir numaralı yazılımı ve bilgisayar kullanıcılarının büyük bir bölümünün tercih ettiği Windows işletim sistemidir.
İşletim sistemi pazarının çok büyük bir bölümünü elinde bulunduran Microsoft, en son çıkardığı ve henüz tam olarak umduğunu bulamadığı Windows Vista'yı yaygınlaştırmaya çalışırken, diğer yandan Vista'nın halefi Windows 7 üzerindeki çalışmalarına da tam gaz devam ediyor.
Ancak elbette Microsoft'un Windows işletim sistemi dışında, PC kullanıcılarının tercih edebileceği alternatif yazılımlar da var. Bunların en dikkat çekeni ise özellikle açık kaynak kodlu bir yazılım olan Linux.
Şimdilik Windows'la rekabet etme gibi bir durumu olmayan ancak kemikleşmiş fanları bulunan Linux, açık kaynak kodlu bir yazılım olduğundan dünya genelinde milyonlarca geliştiricisinin bulunduğu sanılıyor.
Linux'a bir alternatif: Haiku
Linux'un Windows gibi geniş bir kullanıcı kitlesine sahip olmamasının elbette birçok nedeni var. Linux'un Windows'a göre daha karmaşık bir yapıda olması ve dolayısıyla kullanımının zor olması da bu duruma örnek gösterilebilir. Yaygınlaşamadığı için yazılım ve donanım desteği konusunda da ciddi sıkıntıları bulunan Linux, tüm bunlara rağmen yavaş da olsa büyümeye devam ediyor.
Ancak bu makalemizde ne Linux'tan ne de Windows'tan bahsedeceğiz. Bugünkü konumuz, Linux'un bir alternatifi olan Haiku isimli bir işletim sistemi.
Haiku'ya nasıl sahip olabileceğinizi öğrenmek için tıklayın...
Haiku'yu daha önce duymamış olabilirsiniz; ancak Haiku 18 Ağustos tarihinde 7. yaşını kutladı. Diğer bir deyişle geliştiricileri Haiku üzerinde çalışmalarını hala sürdürüyor. Haiku'nun en dikkat çekici yanı ise son derece ilginç bir işletim sistemi olmasında gizli.
Tasarımına bakıldığında ilk dikkati çeken nokta, Haiku'nun BEOS'a olan benzerliği. Ancak isterseniz BEOS'tan da kısaca bahsedelim: BEOS, Be Inc. şirketi tarafından 1991 yılında PC'ler için geliştirilen bir işletim sistemiydi. İlk sürümü sadece BeBox donanımı üzerinde çalışabilirken, zaman geçtikçe optimize edilerek farklı donanımları da desteklemesi sağlandı.Ancak fazla ayakta kalamayan Be Inc. şirketi bir süre sonra ortadan kalkınca, BEOS'un ömrü de sona erdi.
Haiku'dan ilk izlenimler
Haiku'yu sisteme kurduktan sonra kullanmaya başladığınızda, sanal makinenin içerisinde çalışmasına rağmen farenin gereğinden fazla hızlı olduğunu fark ediyorsunuz. Bu nedenle fare ayarlarına girip, farenin hızını ayarlamanız gerekiyor ve Haiku'nun Fare Tercihleri panelinde bu işlemi kolayca yapabiliyorsunuz.
Haiku'yu henüz tanıma evresinde olduğumuz için de şüphesiz ayarlara fazla dokunmamayı yeğliyoruz. Ancak fare tercihleri panelinde çok ufak ayarlar yapmamıza rağmen, Haiku'da karşılaştığımız ilk problemin patlak vermesi çok sürmüyor. Fare imlecini hareket ettirmeye çalışsak da bunda başarılı olamıyoruz, masaüstü bize yanıt vermiyor. Ardından Haiku'yu yeniden başlatıp bu sorundan kurtuluyoruz.
Bu nedenle Haiku'da herhangi bir ayara göz atarken son derece dikkatli olmanız gerekiyor; zira hatanın nereden çıkacağı hiç belli olmuyor.
Haiku'nun online dokümantasyonunu incelemek istediğimizde ise kullanıcılar için böyle bir dokümantasyonun olmadığını anlıyoruz. Bunun yerine Haiku'da sadece yazılım geliştiricilerine yardım edecek bazı online dokümantasyonlar yer alıyor.
Web'e girmek istediğinizde, BeOS yükleme CD'sinde bulunduğu gibi NetPositive web tarayıcısını kullanabilirsiniz. Bunun dışında, alternatif olarak Opera ya da Firefox'un bir sürümünü de indirebilirmeniz mümkün.
Haiku ve Firefox
Ancak web'deyken sayfaların Haiku'ya doğrudan yüklenmesi ilk denememizde mümkün olmuyor. Bu nedenle söz konusu komutun her bir karakterini Haiku terminal'ine kopyalamak durumunda kalıyoruz. Birkaç dakika geçtikten sonra, Firefox klasörüne kolayca geçiş yapabiliyorsunuz.
Gerçi kullanıcı arayüzü bakımından başlarda pek ısınamasanız da, yeni bir ülkeye geldiğinizde çekilen yabancılık ve sonrasında bu yabancılığın yavaş yavaş ortadan kalkması gibi bu problem de zamanla aşılabiliyor.
BeOS için geliştirilmeye devam edilen Firefox projesi, BeOS altında Bezilla ismini taşıyor. Bu isim değişikliğinin nedeni ise mevcut portun kalite bakımından Mozilla'nın bazı sıkı gereksinimlerini karşılayamaması. Aynı durum, şimdilik BEOS portu bulunmayan Java için de geçerli.
Firefox'u kullanmaya başladığımızda, Firefox'un normalden biraz daha yavaş çalıştığına şahit oluyoruz. Google'ın Google Mail (Gmail) ve Google Documents servisleri de sorunsuz çalışıyor.
Flash ve Java portu olmadığından dolayı günümüzde kurulu olan birçok web sitesini tam anlamıyla görüntüleyemediğimiz için biraz daha kısıtlı bir alanda olmak durumunda kalıyoruz. Ancak sonuçta web'de gezmek istediğimizde Haiku, bu saydığımız noktaların dışında bir sorun çıkarmıyor.
Haiku altında oyun oynamak
Web'de harcanılan birkaç günün ardından Haiku'da daha farklı noktalara eğilmek istiyoruz. Örneğin Haiku'da kurulu olan yazılımlar üzerinde biraz daha durmak iyi bir fikir olabilir.
Haiku'nun masaüstü görünümünün klasik bir yapıda olması, bizi de klasik oyunlara yönlendiriyor. Bunun içinse BeBits.com adresine girmek suretiyle BeOS Tanks'ın bir kopyasını site üzerinde arıyoruz. Buradaki amacımız ise daha basit bir yapıdaki oyunu seçerek Haiku'da daha kolay ve sorunsuz bir başlangıç yapmak.
Ancak sonradan TankGame isimli son derece eski ve basit yapıda olan bir oyunda karar kılıyoruz, fakat maalesef TankGame de yükleme sayfasında bizden kayıtlı olmamızı beklediği için diğer oyunlara göz atıyoruz.
Karşılaştığımız düzinelerce oyun arasından en sonunda BeBits portalından pek bilinmeyen Barrage isimli bir aksiyon oyununu seçiyoruz. Reyting'ine baktığımızda gayet başarılı görünen Barrage, sadece 709KB boyutunda; fakat linkten oyunu indirmek istediğimizde linkin ölü olduğu ortaya çıkıyor. Bu nedenle bu siteden de çıkıp gelişi güzel oyun aramaya koyuluyoruz.
Çok geçmeden yeni bir oyunda karar kılıyoruz: Alien Attack 2. 40KB'lık dosya boyutunun yanında neredeyse 10 yıllık bir mazisi bulunan Alien Attack 2'yi zip dosyasından çıkardıktan birkaç saniye sonra oyun sisteme yüklenmiş oluyor. Haiku'nun bu noktadaki en büyük artısı, uygulamaların doğrudan çalıştırılabilmesi. Hatta Alien Attack 2'yi sisteme kurduktan sonra, oyunu masaüstündeki kısayolundan çalıştırabildik.
Haiku'nun en büyük zaafı
Bu oyunu denedikten sonra tekrar BeBits'in grafik bölümüne giriyoruz ve BeBits adresine girenlerin hangi yazılımları sistemlerine indirdiğini grafiksel olarak görüyoruz. BeBits'in kategorilerine göre en iyi oyunlar ise Qemu ve ScummVM isimli emülatörler.
Bunun yanında söz konusu sitede Nvidia ve ATI ekran kartı sürücüleri başta olmak üzere Ethernet kartı gibi bazı donanım bileşenlerinin sürücülerini de bulabilmek mümkün. Bu durum da haliyle sanal sistem kullandığımız için bize ilaç gibi geliyor; zira bu sayede artık donanım uyumluluğu problemi konusunda endişe duymamız gerekmiyor.
Bunun dışında bir hatırlatma yapmakta da fayda var: Ortalama bir Linux paket yöneticisinde bulabileceğiniz her açık kaynak kodlu oyun ve uygulamaya da yine burada ulaşabilmeniz mümkün.
Oyun konusundaki araştırmamızdan sonra, yeni işletim sistemimiz olarak Haiku ile daha farklı neler yapılabileceğini inceledik. Fakat maalesef yazılım desteği konusunda Haiku'nun son derece zayıf kaldığını anlamamız çok zamanımızı almadı. Bu, aslında Haiku'nun da en büyük problemi.
AbiWord'un daha eski bir sürümü Haiku ile çalışabiliyor ve AbiWord'un BeOS sürümü, yazılım şirketi tarafından da bir süre destek görmüş. Ancak dediğimiz gibi bu sürüm, ciddiye alabilmemiz için fazlasıyla eski.
Özetle Haiku
Sonuç itibariyle Haiku'yu eleştirmek şu adımda doğru değil. Neticede Haiku halen geliştirilme aşamasında olan bir işletim sistemi ve kat edeceği daha çok yol var.
Eğer Haiku dünyasına girmeye karar verdiyseniz, belki de rutin hayatınızdaki en büyük değişikliği yapmış olacaksınız. Aslında Haiku'ya geçmek, bir bakıma KDE'den Xfce'ye geçmeye benziyor.
Apple Mac OS X'e benzer şekilde, Haiku'da herhangi bir pencereyi kapattığınızda, program tamamen kapanmak yerine küçülerek sistem çubuğuna yerleşiyor ve istendiği zaman yazılımın simgesine çift tıklamak suretiyle tekrar programın penceresini görüntüleyebilmek de mümkün. Programdan tamamen çıkmak istediğiniz ise tek yapmanız gereken araç çubuğuna girip 'Close' butonuna tıklamak.
Program penceresini küçültmenin en büyük avantajı şüphesiz büyük bir hız getirisini de beraberinde getirmesi. Pencereler hızlı bir şekilde açılıp kapatılabiliyor ve Firefox'u hariç tutacak olursak, uygulama ve araçların birçoğu kısa sürede yüklenebiliyor ve tüm sistem sadece 10 saniye içinde kendini boot edebiliyor.