Yeni bir araştırmaya göre, Dünya’nın büyük bir kısmı sağlıksız hava kirliliği seviyelerine maruz kalıyor. Hava kalitesi takip platformu IQAir’in verilerine göre, şehirlerin yalnızca %17’si Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) hava kirliliği standartlarını karşılıyor. Üstelik 2024 yılı itibarıyla, ülkelerin %91’i güvenli olmayan hava kirliliği seviyelerine sahipti.
En kirli havaya sahip ülkeler arasında Çad, Kongo, Bangladeş, Pakistan ve Hindistan yer alıyor. Hindistan, bu listenin başlarında bulunuyor; çünkü en kirli hava sahip olan dokuz şehrin altısı bu ülkede. Hindistan’ın kuzeydoğusunda bulunan Byrnihat kasabası, Dünya’nın en kirli havasına sahip alan olarak belirlendi.
Uzmanlara göre, bu istatistikler dahi durumun ciddiyetini tam olarak yansıtmıyor. Dünya’nın pek çok bölgesinde, hava kirliliğini doğru bir şekilde takip edebilecek teknolojik altyapı eksik. IQAir’in Küresel CEO’su Frank Hammes, bu duruma dikkat çekerek, “Hava kirliliği hem insan sağlığı hem çevresel istikrar için kritik bir tehdit, ancak çoğu insan bu maruziyetin farkında bile değil” diyor.
Hava kirliliği haritası gerçekleri yüzümüze vuruyor
IQAir’in araştırması, 138 ülkedeki 40.000 hava kalitesi takip istasyonundan toplanan verileri kullanarak, en kirli ve en temiz şehirlerin detaylı bir haritasını oluşturdu ve bu interaktif haritaya internet üzerinden ulaşılabiliyor. Ayrıca bu harita, kullanıcıların bulundukları şehirlerdeki hava kirliliği seviyesini kolaylıkla görmelerini de sağlıyor.
DSÖ’nün kılavuzlarına göre, PM2.5 olarak bilinen ince partiküllerin 5µg/m³’ü aşan seviyeleri kamu sağlığı açısından ciddi riskler taşıyor. Bu düzeyler, solunum yolu hastalıklarından kansere kadar birçok sağlık sorununa yol açabiliyor. Her yıl yaklaşık yedi milyon insanın güvenli sınırların üzerindeki hava kirliliği nedeniyle yaşamını yitirdiği tahmin ediliyor.
Hava kirliliğinin en yoğun olduğu şehirler, Güney ve Orta Asya’da yer alıyor. Ancak, dünyanın daha temiz bölgeleri de dikkat çekiyor. Okyanusya, şehirlerinin %57’sinin DSÖ standartlarını karşıladığı bir bölge olarak en temiz hava kategorisine giriyor. Ayrıca Güneydoğu Asya’daki birçok şehir, 2023 - 2024 yılları arasında kirlilik seviyelerinde azalma göstermiş durumda.
Hava kalitesinin iyileştiği şehirler
Bazı şehirler, sıkı düzenlemelerle hava kalitesini iyileştirmeyi başardı. Güney Kore’deki Seul, Çin’deki Pekin ve Polonya’daki Rybnik, araç emisyonları, enerji santralleri ve sanayi kaynaklı kirliliği azaltma çabalarıyla öne çıkıyor.
Ancak bu gelişmelere rağmen, Dünya’nın büyük bir bölümü hala kirli havayla mücadele ediyor. Greenpeace International’dan kıdemli hava kalitesi bilimcisi Aidan Farrow, bu durumu bir uyarı niteliğinde değerlendirerek, “Dünya Hava Kalitesi Raporu, emisyonların azaltılması için acil ve koordineli uluslararası bir çaba çağrısı olmalıdır” diyor.