Komşu gezegen Venüs, neden Dünya'nın ters yönünde dönüyor?

Venüs, büyüklüğü ve yoğunluğu nedeniyle bazen "Dünya'nın ikizi" olarak adlandırılsa da, aslında gezegenimizden çok farklı. Dünya'nın 90 katından fazla bir yüzey hava basıncına sahip olan Venüs’te bir günü hayatta geçirecek kadar şanslı olursanız, alıştığınızın tam tersi şekilde Güneş’in batıdan doğduğunu ve doğudan battığını görürsünüz. Ancak buna tanık olmak için çok uzun bir süre gezegende kalmanız gerekir çünkü bir Venüs günü 243 Dünya günüdür ve 225 Dünya günü süren yılından biraz daha uzundur. Tabii ki bu süre boyunca muazzam basınç altında ve 900 derece Fahrenheit (480 santigrat derece) sıcaklığında ezilmemek ve yanmamak için çok iyi bir savunmanız olması gerekir.

Güneş’in neden batıdan doğduğu konusunda ise, öncelikle, aslında bunun olmaması gerektiğini belirtmemiz gerekiyor. Gezegenlerin dönüşünün sebebinin, dönen bir gaz bulutundan kaynaklandığına inanılıyor. Venüs’ün ve yan bir şekilde dönen Uranüs'ün, bu ilk oluşumun sonrasında değiştiği düşünülüyor.

Uranüs söz konusu olduğunda bu sebep göreceli olarak basit. Gezegenin geçmişinde bir noktada, Uranüs büyük bir cisim veya birkaç küçük cisim ile çarpıştı ve bu da onu bugün gördüğümüz eğik dönüşüne sebep oldu.

Peki ama Venüs neden tersine dönüyor? Aslında başına Uranüs'le aynı şey gelmiş olabilir. Bir veya daha fazla cisim gezegene çarparak tamamen ters dönmesine sebep olmuş olabilir veya bir çarpma gezegenin dönüşünü tamamen yavaşlatarak tersine çevirmiş olabilir.

Ancak biraz daha karmaşık bir de teori bulunuyor. Bu teoriye göre gezegenin yüzeyiyle etkileşime giren ve hızlı hareket eden atmosferi, gezegenin hızını ve dönüşünü değiştirmiş olabilir.

Kaliforniya Üniversitesi Riverside astrofizikçisi Stephen Kane, Nisan 2022'de yaptığı basın açıklamasında, "Atmosferi, katı gezegenle minimum etkileşime sahip bir gezegenin üzerinde ince, neredeyse ayrı bir katman olarak düşünüyoruz" dedi. Bir makalede, Venüs'ün gelgitle kilitlenen ötegezegenler için yararlı bir analog olarak kullanılabileceğini ve gezegenin hızlı, çorba gibi atmosferi olmadan tıpkı Ay'ın Dünya'ya olduğu gibi gelgit olarak Güneş'e kilitleneceğini savundu.

Bunun yerine, atmosferin gezegenle etkileşimi, yavaş da olsa ve keşfinden bu yana gözlemlenen artan dönüş hızını açıklayabilecek bir şekilde dönmesine imkan tanıyor.

Kane, "Venüs'ün güçlü atmosferi bize, gezegenin ne kadar hızlı döndüğü bile dahil olmak üzere kesinlikle her şeyi etkileyen, gezegenin çok daha entegre bir parçası olduğunu öğretiyor" diyor.