James Webb uzay teleskobu dünyanın yörüngesinde dönerek uzayı çok detaylı şekilde incelemeye devam ediyor ama bir gün onun da ömrü dolacak ve onu okyanuslara düşürerek parçalayacağız. Yani dünyada kızılötesi gözlemlerine devam edecek teleskoplara hala ihtiyacımız var.
Tokyo Üniversitesi Atacama Gözlemevi (TAO) bu amaca hizmet etmek için, deniz seviyesinden 5.640 metre yüksekte resmi olarak görev yapmaya başladı. Bu aynı zamanda bir teleskobun dünya üzerindeki en yüksek konumu olarak da kayıtlara geçti. Elbette 5.640 metre gibi oksijenin bile seyreldiği yükseklikte inşaat yapmak son derece zor olduğu için, benzer yüksekliklerde başka gözlemevleri bulmak imkansız.
Aslında bir çölün ortasında veya geniş ovalarda teleskop inşa etmek daha ucuza mal olsa da eğer James Webb gibi kızılötesi bir teleskop kullanacaksınız, dünyanın atmosferinden ne kadar uzakta olursanız, gözlemleriniz o kadar sağlıklı oluyor. Çünkü kızılötesi ışınlar, atmosferdeki su buharından geçerken özelliklerini kaybediyor. TAO da bu yüzden mümkün olabilen en yüksek noktaya kurulmuş.
İmkansız coğrafyada teleskop inşa etmek
İşin garibi, bilim insanları bu noktaya bir teleskop inşa etmek için 26 sene süren bürokrasi savaşı, planlama, bütçeleme ve inşaat sorunlarıyla boğuşmuşlar. Yani aslında James Webb teleskobu daha fikren bile ortada yokken, TAO teleskopunun inşası için çabalar başlamış.
Böyle bir dağa teleskop kurmanın zorluklarından bahsetmek gerekirse... Sadece 4 çeker araçların çıkabildiği, yolu olmayan zirveye son derece hassas ve her an bozulmaya meyilli teleskop parçalarını taşımak bile başlı başına bir lojistik operasyon gerektirmiş. Bu imkansız coğrafyada dev bir bina ve bilim insanları için yaşam alanları inşa etmenin zorluğu da bu işin cabası.
Yeni teleskop artık güneş sisteminin ve uzayın keşfi için önemli çalışmalar yapacak. Yörüngede dolaşan daha pahalı teleskoplarımız olsa da, son yıllardaki keşiflerin önemli bölümünün dünyada kurulu teleskoplar tarafından yapıldığını hatırlamak gerekiyor, zira bilim insanlarının bu teleskoplarla çalışması çok daha kolay ve kendilerine ayrılan daha fazla çalışma zamanı olduğu için projelere daha fazla odaklanabiliyorlar.