6.000 yıldır hiç sönmeden yanıyor: İşte Dünyanın en eski ateşi...

Kaşifler, 18. yüzyılda Yanan Dağ’a (Burning Mountain) geldiklerinde, en başta onun bir volkan olduğunu sandılar. Ancak, bu dağın çok daha garip bir şey olduğunu sonradan fark ettiler. Avustralya’nın Yeni Güney Galler bölgesinde bulunan bu dağ, binlerce yıldır sönmeyen ateşi ile dünyanın bilinen en eski kömür ateşine ev sahipliği yapıyor.

Çoğu bilim insanı, bu ateşin en az 6.000 yıldır yandığına inanıyor, ancak bazıları bunun çok daha eski olabileceğini söylüyor.

Bu ateş, Wingen Dağı’nın altında, yerin yaklaşık 30 metre altında yer alıyor. Wingen kelimesinin yerel Wonaruah halkının yerli dilinde “ateş” anlamına gelmesi tesadüf değil. Yerin altında olduğu için bu ateşi görmek, hatta büyüklüğünü anlamak bile mümkün değil ancak dağdan yükselen duman varlığını kesinlikle kanıtlıyor.

İngiltere’deki Imperial College London’dan yangın bilimi profesörü Guillermo Rein, 2022’de ScienceAlert’e “Yanan Dağ’ın altındaki ateşin büyüklüğünü kimse bilmiyor, yalnızca tahmin edilebiliyor” demiş ve devam etmişti: “Muhtemelen çapı 5 ila 10 metre arasında olan ve sıcaklığı 1.000 santigrat dereceye ulaşan bir toptan bahsedebiliriz.”

Ateş, dağın altında yatan devasa kömür yığınlarından besleniyor. Bir şöminede beyazlaşan bir kömür parçası gibi, gözükmeyen ateş yılda yaklaşık 1 metre hızla kömürü yavaş bir şekilde yakıyor. Yaklaşık 6,5 kilometre boyunca uzanan yangının izlediği yol ve yanma hızı ölçülerek yaş tahminleri yapılıyor. Ancak kimse ne zaman yanmaya başladığını bilmiyor.

Nasıl çıktığı da belli değil?

Ateşin nasıl çıktığı da kesin değil ama insan eliyle olmadığına neredeyse kesin gözüyle bakılıyor. Bir yıldırım gibi doğal bir sebep en olası açıklama olarak görülüyor.

Profesör Rein, Yanan Dağ’a yaptığı ziyareti ayrıntılarıyla anlatan bir blog yazısında, kömür ateşinden dışarı pompalanan ısının tepenin çevresinde herhangi bir bitki örtüsünden yoksun 50 metrelik bir alan oluşturduğunu söylüyor.

Benzer yer altı kömür ateşlerinin, özellikle Çin, Hindistan ve ABD olmak üzere dünyanın başka yerlerinde de bulunduğunu belirtiyor. Örneğin, Pennsylvania’daki Centralia madenindeki ateş, 1962’de terk edilmiş kömür madenlerinden oluşan bir labirentte kazara tutuştu. Söndürmek için yapılan birkaç girişime rağmen, bugüne kadar hala yanıyor ve 250 yıl daha yanmaya devam etmesi bekleniyor.

Sidney’e arabayla dört saatten daha kısa bir mesafede bulunan Yanan Dağ Tabiatı Koruma Alanı halkın ziyaretine açık.