Japonya, 1 Aralık tarihinde dünyanın bugüne kadarki en büyük operasyonel süper iletken tokamak’ı olan JT-60SA’nın açılışını yaptı. Tokamak, ortası boş bir yuvarlak şeklinde olan nükleer füzyon reaktörüne verilen isim ve Japonya’da Avrupa Birliği’nin (AB) desteğiyle yapılan bu yeni yapının, şu anda Fransa’da inşa edilmekte olan ve birkaç yıl içinde açılması beklenen Uluslararası Termonükleer Deneysel Reaktörün (ITER) öncüsü olması amaçlanıyor.
Bu nükleer füzyon reaktörü, tasarımın net miktarda enerji üretebileceğini göstermeyi amaçlıyor. Böyle bir reaktörün anlamlı olması için, harcanan enerjiden daha fazlasının ortaya çıkması gerekli. Yıldızların gücünün de kaynağı olan nükleer füzyon, muazzam miktarda temiz, karbonsuz enerji açığa çıkarma potansiyeline sahip. Ancak yıldızların içinde meydana gelen koşulları yeniden yaratabilmek için ciddi bir enerji yatırımı yapılması gerekiyor. Sonucun daha fazla enerji üretmesi gerektiğini belirtmemizin sebebi olan zorlu hesap da bu noktada ortaya çıkıyor.
Atalet hapsi füzyonu olarak adlandırılan tokamak’tan farklı bir kurulum, geçtiğimiz yıl net kazanç sağladı ancak yine de ticari olarak uygulanabilir olmaya yetmedi. Bu tokamak, güçlü bir manyetik alanda tutulan plazmayı, içinden 1 milyon amperlik akımlar geçerek 200 milyon santigrat dereceye kadar ısıtıyor.
Araştırmacılar ölçeklendirmenin giderek daha fazla enerji elde etmelerine olanak sağlayacağını umuyor. Bu nedenle ITER daha büyük olacak, önce plazmayı yakacak ve 2035’e kadar tam füzyon gerçekleştirebilecek şekilde tasarlandı. JT-60SA, reaktör yaklaşımlarındaki sonraki adımlara bilgi verecek ve şimdiden umut vaat ediyor. İçinden çok daha düşük akımlar geçen ilk plazmanın dolaşımı Ekim ayında gösterildi.
Fusion for Energy direktörü Marc Lachaise, açılış sırasında yaptığı konuşmada “bugün burada olanlar, karbonsuz bir enerji karışımına füzyonun katkısı açısından yarın önemli olacak. JT-60SA, uluslararası füzyon yol haritasının anahtarıdır çünkü bu benzersiz füzyon cihazını öğrenmek, çalıştırmak ve bu değerli bilgiyi ITER ile paylaşmak için türünün tek örneği olan bir olanak sağlar” dedi.
AB’nin ITER’e katkısını Fusion for Energy temsil ediyor. ITER’i oluşturan otuz beş ülke arasında AB’nin tamamının yanı sıra İsviçre, Birleşik Krallık, Hindistan, Japonya, Rusya, Çin ve Amerika Birleşik Devletleri yer alıyor. ITER, Fransa’nın güneyinde inşa ediliyor ve 2025 yılında ilk füzyon plazmasını oluşturması bekleniyor.