Günümüzdeki bulunan oyunlar arasında şüphesiz en çok oynanan ve aynı zamanda satılan türlerin başında spor oyunları yer alıyor. FIFA ve PES gibi futbol oyunlarının son 14 yıldır fazlasıyla revaçta olduğu bilgisayar oyunları arasında, buz hokeyinden, Amerikan futboluna kadar uzanan geniş mi geniş bir yelpaze bulmak mümkün. Nitekim aralarında bir de basketbol var ki en az futbol oyunları kadar dikkat çekmiş ve zaman içerisinde kendisini geliştirmiş durumda.
Çok eski tarihlere kıyasla, günümüzdeki kadar meşhur olmayan bu spor dalı, bilgisayar oyunlarında da gelişimini biraz geç tamamladı. Atari döneminden günümüze kadar yaşadığı geçiş esnasında birçok farklı yapım ile karşılaştık. Genelde NBA temalı oyunlardan tutun da sokak basketine kadar uzanan bir yelpaze içerisinde yer alan basket oyunları, özellikle NBA Live 06 isimli oyunla birlikte görüntü olarak harika bir sıçrayış yaşadı.
İsim hakları almak için büyük mcadele
HD kalitesinde görüntüyü Xbox, PS ve iyi ekran kartlarına sahip bilgisayarlar üzerinden kullanıcının beğenisine sunulduğu bu dönem, basketbol oyunları için büyük önem arz ediyor. Geçen zaman içerisinde, tıpkı futbol oyunlarında olduğu gibi, artık gerçek sezonlar, takımlar ve oyuncu isimleri basketbol oyunlarında da en çok aranan kriter oldu.
Basketbol oyunları da temelde birçok spor oyunun yapmaya çalıştığı şeye odaklıydı: Gerçekçilik. İlk defa Atari 2600 ile karşımıza çıkan basketbol oyunları, konsolun dönemindeki limitli yapısı yüzünden bu zarif ve en üst düzeyde vücut kullanımı gerektiren sporu, olması gerekenden çok daha sert bir şekilde karşımıza çıkarmıştı. "Basketball" adı altında üretilen ilk oyun, döneminde büyük ilgi toplamıştı zira ondan başka oynayabileceğimiz bir basket oyunu bulmak mümkün değildi.
Özellikle bir dönem üretilmiş olan basket oyunlarında gerçekçiliği yakalamak birçok açıdan çok zordu. İlk olarak teknolojik yetersizlik bulunuyordu, hemen akabindeyse ufak bütçelerle oyunu kodlayan firmaların, gerçek takımlardan telif almaya yetecek paraları bulunmaması ve de bu teliflerin günümüze göre inanılmaz rakamlarda olması yer alıyordu.
Ve lisans anlaşmaları yapılıyor...
Konu hakkında ilk adımı atan ve lisans anlaşması yapmak için uğraşan firma Electronic Arts oldu. "Dr. J vs. Larry Bird" isimli oyunda, iki efsaneden birisini seçerek teke tek maçlar yapabiliyorduk. Oyun dönemi için bir hayli farklıydı ve gelişmişti. Belki limitli bir yapısı olduğundandır bilinmez ama smaç basmak ve çevre ile etkileşime girebilmek oyun severlerin büyük ilgisini çekmiş, EA de çok beklemeden Jordan vs. Bird isimli yeni oyununu hazırlamıştı.
Yeni oyunla birlikte sadece teke tek maç yapmakla kalmıyor, istediğimiz taktirde smaç yarışmasına da katılabiliyorduk. NES için üretildikten kısa bir süre sonra PC oyunculuğunu da yavaş yavaş değiştirmeye başlayan oyun, EA'in spor krallığının da başladığının sinyallerini vermek için yetiyordu. Aynı dönemde firma tarafından üretilen "Madden football" serisi de tavan yapmış, insanlar spor oyunlarına inanılmaz vakit harcar olmuştu.
Geçen zaman içerisinde bazı yapımcılar oyun içerisindeki etkileşimi arttırmaya çalıştı. "Arch Rivals" isimli oyunda rakiplere yumruk atabiliyor, şortlarını indirebiliyorduk. Nitekim bu ve benzeri çabalar ta ki NES sisteminin beşe beş maç yapmaya imkan tanıyan "render" özelliği gelinceye kadar havada kaldı.
İkiden fazla oyuncu kontrollü ve beşe beş oyun
Konami tarafından üretilen "Double Dribble" beşe beş maçlara imkan tanıyan basketbol oyunlarına verilen en iyi örneklerden bir tanesidir. Oyun içerisine ses ekleyen yapım, aynı zamanda da smaç basan oyuncu için ayrı bir ekran görüntüsü (Cutscene) sistemini de beraberinde getirmişti. Lisanslara ulaşmak zor olsa da Double Dribble olabildiğince takımları özelleştirmeye çalıştı. Her takımı kedi forma renklerine boyayan oyunda, Boston yeşil, Los Angeles Lakers mavi, Chicago ise kırmızı formalarla sahaya çıkıyordu. Oyun içi yapıdaysa bambaşka bir yenilik vardı: Artık kenarda duran bir bar sayesinde, oyuncunun atış anında en yüksek seviye ile isabet ettireceği nokta belirlenmiş ve oyuncuya farklı bir oyun yapısı sunulmuştu.
Günümüzde "EA basketball" ve "NBA Live" aynı anlamı taşıyor olsa da Live, Electronic Arts'ın ilk beşe beş oyun modeli değildi zira onlar da ilk olarak bire bir yapıda bir oyun ile karşımıza çıkmışlardı. Döneminde çok meşhur olan Lakers ve Celtics takımlarını baz alan EA, 1989 yılında DOS için "Lakers vs. Celtics and the NBA Playoffs." isimli oyunuyla karşımıza çıkmıştı. Jordan, Larry Bird, Magic Johnson ve Patrick Ewing gibi isimleri bu oyunda kontrol ediyor olmak, yeni bir dönemin başladığına işaret ediyordu. Temelde pas atma ve şut çekme sistemi üzerine kurulu oyun yapısı, toplamda on adet NBA takımına ev sahipliği yapıyordu. Birkaç yıl daha benzeri şekillerde piyasaya çıkan NBA Playoffs oyunları, ancak 1995 yılında 27 NBA takımının içerisinde bulunduğu, oyuncuların birçok fiziksel işlemi gerçekleştirebildiği bir oyuna dönüştü.
EA'in Live'ına dev rakip: NBA 2K
PC, Nintendo 64 ya da PlayStation olsun, her platformda mükemmel bir başarı sağlayan NBA Live serisi, SEGA'nın Dreamcast isimli konsolunu üretinceye kadar kendi krallığına hükmediyordu. Her ne kadar Dreamcast'in ömrü kısa sürse de bu konsol için özel olarak çıkartılmış olan NBA 2K serisi ise, hem EA'in oyunlarından sıkılanlar için yeni bir kapı açmıştı, hem de beraberinde getirdiği yeniliklerle kendisine büyük bir hayran kitlesi oluşturmuştu.
Dreamcast'in eski donanım özellikleri nedeniyle piyasalardan yitip gitmesi yüzünden serinin üçüncü oyunu olan NBA2K2 Dreamcast'in yanında GameCube, PS2 ve de Xbox için de üretilmişti. Büyük başarı sağlayan yapım, önceden planları olan Microsoft için büyük bir engel teşkil ediyordu ve çok geçmeden sadece Xbox'a özel olarak üretilen "NBA Inside Dirve 2000" Microsoft tarafından sahneye çıktı. Inside Drive 2004'e kadar üretilen yapım, piyasada kaldığı süre boyunca en iyi basketbol oyunu olmayı sürdürdüyse de oyun 2005 yılı ile bir anda ortadan kayboldu.
Gerçekçiliğe doğru atılan adımlar
Basketbol oyunlarının günümüzdeki hallerini almalarıysa NBA 2K6 ve de NBA Live 06 ile başladı. Bir anda resmen baştan yaratılan oyun yapısı, başta "Free-throw" sistemi ile basket oyunlarında aranan gerçekçilik olgusunu yakalamayı başardı. Denenen birçok farklı atış yapma sisteminin ardından artık çekilen şutlar oyuncunun kendi becerilerine göre hesaplanıyor, oyun içerisindeki ihtimaller sillesi bambaşka bir şekilde karşımıza çıkıyordu.
Geçmişe baktığımızdaysa bu hesaplama sisteminin atası olarak NBA 2K oyunlarında bulunan yükseklik ve açıyı ayarlamamıza sağlayan, iki topu aynı hizaya sokmaya çalıştığımız şut sisteminin yer aldığını görüyoruz. Üçüncü parti yazılımlarla oyunlara yedirilen bu hesaplama sistemi, ilk başlarda oyuncular tarafından çok beğenilmemiş olsa da artık günümüzün olmazsa olmazı. Diğer taraftan EA, NBA Live 2003 ile kontrol sistemine çok daha farklı açıdan yaklaştı ve sağ analog ile yapılabilecek farklı hareketleri oyuna ekledi. "Freestyle" olarak bilinen sistem sayesinde kontrol ettiğimiz oyuncu ile birbirinden farklı fiziksel hareketler yapmamıza imkan tanındı.
Online oyun modeli ile oyuncu yelpazesi genişledi
Online kısma baktığımızdaysa NBA 2K1'in ilk online desteğe sahip NBA oyunu olduğunu görüyoruz. Aradan geçen bir iki yılın sonrasında EA de bu serüvene dahil oldu, NBA Inside Drive 2003 ile Xbox Live üzerinden bu desteği veremediği için çokça eleştirilen Microsoft ise Inside Drive 2004 ile online oyun modelini benimsemişti.
Basketbol oyunlarına genel olarak baktığımızdaysa teke tek oyun modelinden, online olarak büyük sezonlara katılabildiğimizi görüyoruz. Nitekim tüm bu büyük teknolojik gelişmelere rağmen halen insanların büyük bir çoğunluğu basket oyunlarının gerçeklikle uzaktan yakından alakası olmadığını iddia ediyor. Ama şurası bğr gerçek ki, özellikle 2K Games'in NBA 2K12 ve yeni çıkan NBA 2K13 oyunları, basketbol oyunlarının ne kadar ferçekçi olabileceğini bize fazlasıyla ispatlıyor.
Küçük bir de not: EA, ne yazık ki bir süredir NBA Live oyunlarına ara vermiş durumda. Bunun nedeni, hiç kuşkusuz NBA 2K oyunlarının yakaladığı gerçekçiliği bir türlü yakalayamamış olması. Son olarak NBA Live 2013 ile piyasada olacağını duyuruan EA, bu kararından vazgeçti ve oyunu, daha önceki yıllarda da yaptığı gibi, bir sonraki yıla erteledi. Yani en iyi ihtimalle, 2014'e kadar yeni bir NBA Live oyunu olmayacak.