Son günlerde Ultraviyole (UV) ışınların Korona virüs türü olan Covid-19'da ve birçok bakteri, spor, virüs üzerinde inaktive etkileri konusunda pek çok haber ve bilgi paylaşılmaktadır. Mikroorganizmalar üzerinde bir çok test ve deney yapılmış olsa dahi ultraviyole ışınlara maruz kalmanın etkileri de bulunmaktadır.
UV lambaların çalıştığı ortamlarda bulunmaktan, UV lamba ve yayılan ışınlarla direkt temastan uzak durulmalı, evlerde ve kontrolün sağlanamayacağı ortak alanlarda kullanımı hususunda dikkat edilmelidir. UV lambaların yetkili kişilerce ve talimatlara uyarak kontrollü kullanımı gerekmektedir.
TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Ankara Şubesi olarak konuyla ilgili kamuoyunu bilgilendirmek amacıyla bu açıklama yapılmıştır.
Ultraviyole (UV) ışın; insan gözüyle görülemeyen, elektromanyetik spektrumun X-ışınları ve görünür ışık arasındaki bölümünü kapsamaktadır. UV ışınının benzersiz bir özelliği olan, 200 ila 400 nanometre (bir metrenin milyarda biri) dalga boylarının belirli bir aralığının mikroorganizmaları öldürücü olarak sınıflandırılmasıdır. Ultraviyole ışın bant aralıkları UV-A (315-400nm), UV-B (280- 315nm) ve UV-C (200-280nm) olmak üzere üçe ayrılır ve dezenfeksiyon amacıyla hastane, gıda üretim ve sterilizasyon alanları ve benzeri yerlerde kullanılmaktadır. UV ışınlar arasından UV-C bölgesinin (200–280nm), mikroorganizmalar için en öldürücü dalga boyu aralığına sahip olduğu bilinmektedir. Fakat UV-C ışının etki alanının 2-3 cm olması dezavantajlı özelliklerinden biridir.
Dezenfeksiyona kimyasal yaklaşımlardan farklı olarak UV dezenfeksiyon; mikroorganizmaların fiziksel bir süreçle hızlı ve etkili bir şekilde inaktivasyonunu sağlar. Bakteriler, virüsler ve protozoalar UV ışınının mikrop öldürücü dalga boylarına maruz kaldıklarında, üreme ve enfekte etme kabiliyetlerini yitirirler. UV ışını, kolera, çocuk felci, tifo, hepatit ve diğer bakteriyel, viral ve paraziter hastalıklardan sorumlu olanlar da dahil olmak üzere patojenik organizmalara karşı etkinlik göstermiştir. UV lambalarla dezenfeksiyon için çözümlerle hava ve yüzey dezenfeksiyonu sağlandığı bilinmektedir.
UV- C bölgesi dalga boyuna sahip ışınlar UV ışınının Korona virüs türü olan Covid-19'da da etkin bir dezenfeksiyon sağladığı bir çok kaynakta belirtilmiş olsa da UV ışınına maruz kalmakla insanlar üzerinde kalıcı etkiler ortaya çıkmaktadır. UV-C ışınına kısa süreli maruz kalma sonucunda ciltte kızarıklık, gözde katarakt etkisi gözlenmekteyken; yüksek maruziyet seviyelerinde ve kümülatif maruziyet sonucunda uzun vadede cilt kanserine ve görme kaybına neden olduğundan bu ışınlara maruz kalmanın, kontrolsüz kullanımının yaratacağı hasarlar göz önüne alınmalıdır. UV radyasyona maruziyeti engellemek amaçlı tüm açık alanları kapatmak ve deri/gözle teması önlemek için kişisel koruyucu giysi, önlük ve gözlükler tedarik edilmelidir.
Koruyucu ekipmanlar ile UV radyasyonun insan vücudunda ki etkisi en aza indirgenmiş olsa da bu süreçlerin yetkili kişilerce yürütülmesi gerekmektedir. Bu durumlar göz önüne alındığında; UV lambaların çalıştığı ortamlarda bulunmaktan, UV lamba ve yayılan ışınlarla direkt temastan uzak durulmalıdır. Evlerde ve kontrolün sağlanamayacağı ortak alanlarda kullanımı hususunda dikkat edilmelidir. UV lambaların yetkili kişilerce ve talimatlara uyarak kontrollü kullanımı gerekmektedir.