2020 yılında Mars soğuk, tozlu ve sayıları yavaşça artan robot kaşifler dışında pek canlı olmayan bir gezegen. Şu anda gezegenin güney yaylalarında derin vadiler bulunuyor ve yüzey özelliklerinin artık var olmayan nehir ve okyanuslarla oluştuğu düşünülüyor. Ancak yeni bir araştırma, bu vadilerin buzulların altında oluşmuş olabileceğini öneriyor ve bu durum, gezegenin oluşma yıllarında kısmi olarak donmuş olabileceği fikrini güçlendiriyor.
Nature Geoscience dergisinde yayınlanan araştırma, Mars'ın geçmiş dönemlerinde gezegen bilim insanlarının daha önce düşündükleri kadar sıcak ve ıslak olmayabileceğini söylüyor. Bunun yerine Mars'ın güney kısmının kısmi olarak donmuş olduğu ve güneyini büyük buz mantolarının örttüğü söyleniyor. Bu yeni hipotez, 66 farklı vadi ağında bulunan 10.000'den fazla vadi üzerinde yapılan analizi temel alıyor.
Vadiler daha önce NASA'nın Mars Global Surveyor uzay aracı ve Avrupa Uzay Ajansı'nın Mars Express'i üzerindeki araçlarla görüntülenmiş ve uzunlukları, genişlikleri ve açıları gibi özellikleri araştırma ekibi tarafından incelenmişti. Vadiler gezegenlerde genellikle su aracılığı ile oluşuyor. Suyun sabit ve sürekli gücü toprağı ve çökeltileri öğüterek devasa yarıklar oluşturuyor ancak bunun gerçekleşebileceği birkaç farklı yol bulunuyor. Nehirler ve derelerin yanı sıra, suyun kanallara eridiği buzulların alt kısımları da bu vadileri oluşturabiliyor.
Araştırma ekibi, Mars'ın vadilerindeki jeolojik parmak izlerini inceleyerek Dünya'daki benzer vadiler ile karşılaştırdılar. Bu karşılaştırma sonucunda da bazılarının, daha önceki araştırmaların da gösterdiği gibi, neredeyse kesinlikle nehirler ve dereler tarafından oluştuğunu buldular.
Ancak vadilerin pek çoğunun da buzulların veya buz örtülerinin altında oluştuğuna yönelik kanıtlar buldular. Araştırmanın ortak yazarı jeolog Mark Jellinek'in söylediğine göre bu kanıtlar, Dünya'nın Kutup bölgelerinde bulunan vadilerle benzerlik gösteriyor.
Mars'ın dört milyar yıl önce en azından kısmi olarak donmuş olduğu daha önce de iklim modellemeleri ile önerilmişti ancak nehirler tarafından kazılmış vadilerin ve kanalların varlığı bu teori ile zıtlaşmaktaydı. Yeni ortaya koyulan modelleme ise Kızıl Gezegen'in en azından bir kısmının, genç yaşlarında muhtemelen "beyaza bürünmüş olduğu" fikrini destekliyor.