Daha fazla model, yeni platformlar, daha iyi kullanım, uzun pil süreleri, HD-video oynatımı ve yenilikçi tasarım: Yeni mini notebook'lar seleflerini gölgede bırakıyor. Sizlere yeni nesil netbook'ların neler sunacağını şimdiden göstereceğiz.
Eee PC, Wind ve diğerleri geçen yıllarda bilgisayar dünyasını alt üst etti: Ebatça ufak olan bu notebook'lar tabiri caizse kapış kapış satıldı, firmalar ürün talebine yetişmekte zorlandı. Hatta mini-notebook'ları tanımlayan "netbook" kavramı hakkında kavgalar bile edildi. Dolayısıyla donanım üreticilerinin 2009'da bir sonraki nesil mini'lerin (biz hala netbook demeye devam edeceğiz) nasıl olacağına dair kafa yorması çok doğal.
Ufak notebook'ların temeli oluşturulurken genellikle DIN A5 formatında çalışıldı. Yeni nesil Atom işlemcilere rağmen Intel bile gardını iyi almalı. Zira AMD, Nvidia ve VIA da bu piyasaya müdahale edip yeni kreasyonlarla tüketicileri etkilemeye çalışıyor.
Güncel netbook eğilimleri
Şüphe yok ki, 2009 netbook'lar için çalkantılı bir yıl olacak. Sizin için netbook yenilikleriyle ilgili gerçekleri bir araya getirdik. İlerleyen sayfalarda en sıcak yeniliklere göz atabilirsiniz.
Intel'in planları: Bir sonraki Atom jenerasyonu
Intel'in kendisi bile Atom-platformunun başarısından etkilenmişti, fakat kendini hemen toparlamayı başardı. Firmanın 2009 programında iki yeni netbook platformu var.
2009 için ilk olarak Atom-N280 işlemci ve GN40 yonga seti sırada bekliyor. Özellikle yonga seti dikkat çekiyor, zira tüm modern notebook-yonga-setleri gibi o da CPU'nun yükünü azaltan HD-Video çözme tekniğini kullanıyor. Intel bu ikili ile netbook'larda pil süresini iki katına çıkaracağını iddia ediyor. Çıkacak olan Acer Aspire D150'de de olduğu gibi üreticiler yeni N280'i eski 945GSE/GME yonga setiyle de kullanabilecek. Ama bu sefer eskimiş GMA-950 grafik yongası söz konusu olacak. Atom N280 (1,66 GHz), N270'den (1,6 GHz) hissedilebilir derecede daha fazla performans sunmayacak. İşlemci saat hızını 60 MHz arttırmak ve FSB hızını 667 MHz yapmak performans artışı için yeterli değil.
Bu değil bir sonraki nesil
Intel 2009 sonbaharında iki bölümden oluşan "Pine Trail" Atom platformunu tanıtmayı planlıyor. Platform çok daha hızlı olan ve tümleşik bellek denetleyicisine sahip Pineview işlemci ve Tigerpoint yonga seti ile beraber gelecek. Son bahsettiğimiz HD-Audio, sekiz USB ve iki eSATA portu sunacak. İlk Atom platformundan farklı olarak Intel, Pine Trail ile yüzde 70 daha küçük yonga yüzeyi ve yüzde 50 daha düşük atıl kapasite (TDP) vaat ediyor. Bu da uzun pil süresi sunan daha ufak ve daha hafif netbook'lar anlamına geliyor.
Yeni rakipler: AMD, Nvidia ve VIA işe karışıyor
İsimleri netbook veya mini-notebook olsun, miniler 2008'de genellikle Intel imzası taşıyordu. 2009'da AMD, Nvidia ve VIA da mavi devin monopolüne saldıracak ve çok ilginç ürünler sunacak.
AMD'nin uzun süredir beklenen ve çoğu kişi tarafından netbook'lar için en ideal çözüm olarak görülen Fusion (kombine edilmiş CPU-GPU yongası) ancak 2010'da çıkacak. AMD aradaki süreyi HP Pavillon dv2 kullanılan Yukon ve sonrasında çıkacak olan Congo platformu (2009'un ikinci yarısı) ile kapatacak. İkisi de tipik 10 inçlik netbook segmentine has değil, bilakis 13 inçlik subnotebook'lar için düşünülmüş platformlar. Fakat yine de Yukon ve Congo'yu kullanan ufak notebook'lar çıkabilir. Bunların Atom platformuna karşı avantajları çok daha hızlı GPU (HD-video oynatımı) ve CPU'lara sahip olmaları oluyor. AMD'nin yol haritasına göre Congo'nun çift çekirdekli işlemcisi bile olacak.
VIA: Nano ile Atom'a karşı
VIA mini netbook pazarına Trinity platformu ve buna ait Nano işlemcilerle giriş yapıyor. AMD gibi Tayvanlılar da özellikle grafik yetileri ile ön plana çıkmak istiyor. Trinity notebook'lar (Samsung NC20 anyNet U2250W gibi) işlemciye fazla yük bindirmeden HD videoları oynatabilecek. Platformun bunu yaparken Atom'dan daha fazla enerji tüketmemesi bekleniyor. Mart veya Nisan ayında 1,33 GHz'e yükseltilmiş FSB ile Nano-E piyasaya merhaba diyecek ve 2009/2010 yıl değişiminde çift çekirdekli sürümü takip edecek.
Nvidia ortak üretimlere yöneliyor
Nvidia birçok dedikoduya rağmen tamamen kendine ait bir mini-notebook platformu üretmek istemiyor. İlk önce Geforce-9400M yonga seti ve Intel'in Atom işlemcisi veya VIA'nın Nano'sundan oluşan Ion platformu ortaya çıkacak. Geforce 9400M güncel Apple MacBook'larda da kullanılan bir grafik yongası. Yonganın içindeki grafik çekirdeği Intel'in GMA 950'sinden biraz daha hızlı, DirectX 10 uyumlu ve HD videoları CPU'ya fazla yük bindirmeden oynatabiliyor. Enerji tüketimi ve çalışma sıcaklığı Atom platformundaki 945GSE yonga setinden daha yüksek olmayacak.
Tasarım: Ucuz görünenlerden kaçının
İlk mini notebook'ların sadece tasarımı ucuz değildi, aynı zamanda ucuz bir izlenim de bırakıyordu. Fakat cila, parlak pervazlar ve renk rötuşu tasarım rötuşundan geçen netbook'lar mağaza masalarında podyuma geçiş yapabiliyor.
Başlarda fiyat sadece müşteri çekmeye yetecek seviyedeydi. Fakat başarı hikayesi üzerinden bir sene geçtikten sonra artık bu yetmiyor. Birçok model yapısal olarak diğerinden farklı değil ki, bu da üreticilerin satışları yükseltmek için en mantıklı ikinci unsura yönelmelerini sağlıyor: Tasarım.
Medion 2008'de 10 inçlik netbook'u Akoya mini S1210'un Swarovski kristalleri ile süslenmiş özel bir sürümünü çıkarmıştı. HP çiçek desenli ve parlak kırmızı renkli Mini 1099eg'yi Vivienne Tam Special Edition olarak piyasaya sürecek.
Buna karşın Asus, S101'de metal cilalamaya, göze çarpan pervazlara ve ince kasalara yöneliyor. Eee PC 1002HA plastik yerine metal kasa ile beraber sunulacak.
Fiyat gelişimi: Hem yukarı hem aşağı
400 dolar gibi sansasyonel bir fiyattan başlanmıştı ve daha da pahalı olmaması gerekiyordu. 2009'da mini-notebook'ların fiyatı her iki yönde de gelişecek: 200 ila 1200 dolar arasında her şey mümkün.
Eee PC 701 4G 400 dolarlık fiyatı ile tam kapılası bir ürün niteliği taşıyordu. O zamanlar bu fiyatın daha aşağısında bir teklif yapmak mümkün değildi. Yaklaşık bir sene geçti ve birçok netbook'da durum farklı gözüküyor. Acer Aspire one A110L'nin ilk örnekleri 250 dolar sınırının altına bile indi ve 2009'da 200 dolar sınırına da ulaşılacak gibi gözüküyor.
Bir başka açıdan bakıldığında aslında bu sınır çoktan aşıldı bile. Zira yurtdışında T-Mobile, O2 ve Vodafone operatörleri LG GX110 veya MSI U100-1616XP gibi netbook'ları UMTS sözleşmesi karşılığında 1 Euro'dan itibaren sunuyor. En uç durumda distribütörlerden UMTS sözleşmesi karşılığında bir netbook'u 0 Euro karşılığında almak mümkün. Türkiye'de de bu tip fırsatların sunulması için öncelikle 3G teknolojisinin uygulamaya geçip cazip hale gelmesi gerekiyor.
Lüks netbook'lar
Herkesin bir notebook'a sahip olması düşüncesine zıt olarak fiyatlar her zaman aşağıya doğru değil, yukarıya doğru da gelişebiliyor: İşçilik ve donanım ne kadar iyi olursa, fiyat da o kadar yüksek oluyor. Lüks eğilimin öncüleri ufak ve stil sahibi tasarımlarıyla 1300 dolarlık Sony VGN-P11Z ve 750 dolarlık HP Mini 1099eg oldu (yurtdışı fiyatları).
Asus ve MSI da bu tarz lüks netbook'lar sunacak, çünkü bu cihazların sağladığı marjinal kâr çok yüksek. Özellikle 12 inçlik modeller 500 dolar sınırının üzerinde olacak. Böylece ucuz ve belirgin derecede daha yüksek performans sunan 15,4 inçlik notebook'lar ile aynı kulvara girmiş oluyorlar ki, bu da aynı işi yapan ama daha fiyatı daha yüksek olan cihazların piyasadan silinmesine yol açacaktır.
XL-netbook'lar: Mini'den maksiye geçiş
2009'da netbook üreticileri bir format değişikliğine gidecek: 8,9 inçlik modeller yavaşça ölüyor ve bunların yerine 12 inçlik mini'ler geliyor.
Şu sıralar mini notebook yelpazesi 7 inçlik ultra kompakt modellerden başlayıp 12 inçlik modellere kadar genişliyor. En azından Asus bu geniş yelpazesinin tüketici için verimsiz ve kafa karıştırıcı olduğunu düşünüyor ve 2009'da 8,9 inçlik netbook'ları listesinden siliyor.
Şu andan itibaren sadece 7, 10,1, ve 12 inç ekranlı sürümler üretilecek. Rakiplerin de benzer bir örneği baz alacağını düşünüyoruz. Tam da ekonomik açıdan sorunlu bir zamanda üreticiler daha dar bir ürün yelpazesi ile kendilerine de iyilik etmiş oluyor. Daha az ürün daha az üretim, satış ve hizmet maliyeti demektir.
10 inç standart olacak
Yeni tanıtılan modellerin çoğunluğu 10,1 inç form faktörüne odaklanacak. Taşınabilirlik, pratik kullanıma elverişli klavye-touchpad ve ucuz fiyattan oluşan en uygun birleşimi sunuyorlar. Buna karşın 12 inçlik netbook'ların baskın gelip gelmeyeceğini ise ancak yıldızlar biliyor. Bir taraftan ebatları ile artık pek de mini notebook fikrine uymuyorlar, öbür yandan 12 inçlik modeller performans ve donanımsal açıdan subnotebook'ları fazlasıyla geçiyor. 12 inçlik minilerin yaşamasına veya sadece bir deney olarak hatırlanmasına elbette tüketici cüzdanıyla beraber karar verecek.
Pil süresi: Daha fazla çevrimiçi kalmak
Şimdiye kadar netbook'lar pil süresi konusunda hep sınırlarda gezdi. Üreticiler bu eksikliği 2009'da ortadan kaldırmak istiyor: Pil tasarrufu yapan bileşenlere ve daha büyük bataryalara ağırlık verilecek.
Eğer bir sonraki prize yakın olmak istiyorsanız ucuz bir notebook'un anlamı ne? Düşük performanslı bileşenlere ve ince donanıma rağmen 2008'de üretilen birçok netbook üç saatten biraz daha fazla dayanmaktan öteye gidemiyor. Linux-Eee-PC 901 12G gibi istisnalar çok daha fazlasını başarmıştı, ama çok karanlık ekranlar gibi büyük eksiklikler pahasına.
Hep beraber elektrik tasarrufu
2009'da bu durum radikal bir değişikliğe uğrayacak. AMD, Intel, Nvidia ve VIA tarafından duyurulan mini-notebook'ların bir kısmı güncel Atom platformlarının yarısı kadar elektrik harcayacak. Buna rağmen performans yükselecek. Bunu daha detaylı üretim teknikleri sonucunda oluşan düşük güç tüketimi, fonksiyon birimlerinin birleştirilmesi (System on a chip, SoC), enerji yönetimine has yongalar ve modern grafik çekirdeklerinin kullanılması mümkün kılıyor.
Tümleşik bellek denetleyicili ve GPU'lu Intel Pinview CPU'lar ve VIA Trinity bu tarz yongalara en iyi örnek. Toplamda hepsinin birer grafik çekirdeği olan AMD'nin Yukon'u ve Nvidia'nın Ion platformu diğer örnekleri teşkil ediyor.
Daha güçlü enerji paketleri
Diğer bir yandan netbook üreticileri daha güçlü bataryalar kullanarak pil süresini uzatmak istiyor. Şimdiye kadar hep 2200 mAh bataryalar standarttı. Fakat eğilim artık 4400 ve 6000 mAh gücündeki bataryalara doğru kaydı. Sonuç olarak netbook'ların toplam ağırlığında yaklaşık 100 gramlık bir artık olacak ama buna fazlasıyla değecek.
Asus Eee PC 1000HE gibi uç nokta netbook'lar 8700 mAh bataryalarla istisnai bir durum oluşturuyor. Atom N280 ve GN40 yonga setinden oluşan yeni Atom plartformu sayesinde bu mini laptop 9,5 saat pil süresine ulaşabiliyor. Birçok kullanıcı 5 saatlik pil süresiyle bile son derece mutlu.
Ayrıca Windows 7'nin yeni enerji tasarrufu fonksiyonlarına da büyük umut bağlanıyor. Eğer Microsoft sözünü tutarsa bu senenin sonuna doğru işletim sisteminin nihai sürümünü raflarda görmek mümkün olacak.
Daha dolu kasalar: Donanım yelpazesi genişliyor
2009 netbook hayranlarının yılı olacak. Örneğin Asus dünyanın ilk DVD-yazıcılı netbook'u Eee PC 1004DN'i tanıtacağını iddia ediyor. Eksik optik sürücü çoğu tüketicinin daha pahalı ama tam teşekküllü bir notebook almasının nedeniydi. Sadece bu müşteri kitlesini kazanmak için Asus rakipleri aynı adımı atabilir.
Daha büyük sabit diskler ve melez depolama
Şiddetle düşen sabit disk fiyatları sebebiyle mini-notebook'lar şu sıralar standart olan 160 GB'dan daha fazlasını sunacak. SSD'ler fiyat/performans oranları sebebiyle ender kullanılmaya devam edecek. Asus, Eee PC T91, MSI ise Wind U115 ile her iki disk biçiminin birleşimini (melez sistemler) kullanmak istiyor. Avantaj: Cihazlarda işletim sistemi SSD'nin üzerinde kurulu olacak. Böylece tümleşik sabit diski kapatarak enerji tasarrufu yapmak mümkün olabilecek.
Buna ek olarak T91'in bir FM göndericisi, GPS ve TV alıcısı da olacak. Zamanla diğer üreticilerin de sunacağı pratik fonksiyonlar. Üreticiler Intel'in GN40 yonga setini tamamen kullanırsa, eSATA arayüzüne sahip, 3'den fazla USB girişi olan netbook'lar görebiliriz.
Yeni işletim sistemleri: Windows 7 ve Android
İşin yazılım tarafında ise bu senenin sonuna doğru netbook'lara özel bir Windows 7 sürümü bekleniyor. Microsoft bu sınıftaki cihazlar için tamamen gereksiz olan Windows Vista felaketini ve daha "hafif" olan Windows XP'ye geri dönüşü kesinlikle bir kez daha yaşamak istemiyor. İlk testlerde Windows 7'nin Beta sürümü son derece iyi çalıştı ve yüksek benchmark sonuçları elde etti. Zaten daha hızlı hale gelen mini-notebook varisleri için Windows 7 yeni standart işletim sistemi olmaya aday.
Bunun yanında birçok Linux dağıtımıyla beraber sunulan ucuz fırsatlar da var. Fakat yazılımsal alanda en ilginç gelişme Android ile olacak. Arama motoru kralının ilk işletim sistemi şu sıralar T-Mobile G1 ve HTC Magic'te kullanılıyor. Asus ise Android ile çalışacak uygun bir netbook'u çoktan duyurdu.
Dokun bana: Dokunmatik ekranlı netbook'lar
Dokunmatik ekranlı tablet-notebook'lar piyasada asla büyük bir yer edinemedi. Şimdiyse üreticiler netbook'larla yeni bir dokunmatik girişim yapmak istiyor.
Mini-notebook'lardaki en büyük problemlerden biri giriş cihazları için gerekli olan yerdi. Ne kadar ufalırsa, klavye ve touchpad bir o kadar sıkışık ve kullanışsız hale geliyordu. Bazı üreticiler touchpad'i direkt devre dışı bırakıp Sony VGN-P11Z'deki gibi ızdırap verici bir trackpoint bile kullanabiliyordu.
Çözüm dokunmatik ekranlar olabilir. Döner ekran ile birleştirildiğinde üstü açılabilen arabalar için kullanılan Convertibles tabiri netbook'larda "Netvertibles"a dönüşebilir. Yani ekranı çevirip, klavyenin üstüne kapadığınızda artık bir tabletimsi netbook'unuz olabilir. Bu şekilde cihazı aynı bir kitap gibi tutabilir ve komutları parmak veya kalemle verebilirsiniz. Asus bu şekilde kullanılabilecek iki netbook duyurdu: Eee PC T91 ve T101. Gigabyte Barselona'daki MWC etkinliğinde TouchNote M1028'i tanıttı. Aynı şekilde MSI, Wind U120 ile dokunmatik ekranlı bir netbook planlıyor.