Bilinen en eski yıldız haritası: Yüzyıllardır aranıyordu, hiç beklenmedik bir yerde ortaya çıktı

Bir tarihçi, COVID-19 karantinası sırasında eski bir el yazmasının fotoğraflarını incelerken, bir ortaçağ Hıristiyan metninin altına gizlenmiş, bilinen en eski yıldız haritası olduğu düşünülen şeyi keşfetti. Hatta bu harita, bilinen diğer tüm girişimlerden yüzyıllar önce yıldızların haritasını çıkaran ve uzun süredir kayıp olan Yıldız Kataloğu bile olabilir. Yıldız Kataloğu, Yunan astronom Hipparkos'un (MÖ 190-120) eseri.

El yazması, Mısır'ın Sina Yarımadası'ndaki Rum Ortodoks Aziz Catherine Manastırı'nda bulundu ve 10-11. yüzyıllardan (şu anda Washington DC'nin İncil Müzesi'ne ait) Süryanice metinler içeriyordu. Bununla birlikte, metinler, kazınarak temizlenmiş ve yeniden kullanılmış parşömen üzerine yazılmıştı ve altında daha eski Hıristiyan metinleri bulunduğu düşünülüyordu.

Cambridge Üniversitesi'nden Dr. Peter Williams, 2012 yılında öğrencilerine sayfaları inceleme görevini verdi. Bir öğrenci metinleri incelerken, genellikle astronom ve bilgin Eratosthenes'e atfedilen Yunanca bir kısım buldu.

Keşfin ardından, sayfaları 10-11. yüzyıllarda üzerine yazılmış olan gizli metni geliştirecek şekilde birleştirmek için algoritmalar kullanmadan önce, sayfalar çeşitli ışık dalga boylarında fotoğraflanarak ve multispektral görüntüleme kullanılarak yeniden analiz edildi.

Williams, Eratosthenes tarafından beşinci veya altıncı yüzyıllarda yazılan yıldızların kökenini açıklayan mitler içerdiği tespit edilen metnin fotoğraflarına bakarken, metnin, Paris'te Fransız Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi'ndeki (CNRS) uzmanlarla bağlantı kurmasını gerektiren bir bölüm içerdiğini fark etti. Görünüşe göre eski yıldız koordinatlarını bulmuştu.

Gezegenimiz dönerken ekseni üzerinde hafifçe yalpalamasından dolayı (devinim olarak bilinen yaklaşık 26.000 yıllık bir döngüde), yıldızların gece gökyüzünde görünme şekli her 75 yılda bir yaklaşık 1 derece değişir. Bu, gece gökyüzünün modern haritalarını kullanarak ve geriye doğru modelleme yaparak, araştırmacıların ilk gözlemlerin ne zaman yapıldığını bulabildikleri anlamına geliyor. Ekip, verilen yıldızların koordinatlarının, Hipparkos'un çalıştığı MÖ 129 civarındaki koordinatlara uyduğunu buldu. Yıldız haritasının zamanını belirlemeye yönelik bu yöntem, devinmeyi keşfeden ismin Hipparkos olmasından dolayı ek bir önem taşıyor.

Yüzyıllardır aranıyordu

Bilim insanları yüzyıllardır Hipparkos'un Yıldız Kataloğu'nu arıyorlar. Antik metinler Hipparkos'un yıldızların haritasını çıkarmasına atıfta bulunuyordu, ancak daha önce bu çalışmanın herhangi bir kısmına rastlanılmış olmaması, çalışmanın varlığına şüphe düşürüyordu.

Ekip, daha sonraki çalışmalarda bulunan birkaç büyük takımyıldızın koordinatlarının da Hipparkos'tan gelmiş olması gerektiğine inanıyor, ancak kanıtlar Ptolemy'nin Hipparkos'un koordinatlarını çalmadığını gösteriyor, çünkü Hipparchus'un çalışması Ptolemy'ninkinden çok daha doğruydu.

Berlin Free University astronomi tarihçisi Mathieu Ossendrijver, Nature dergisinde yaptığı açıklamada “Yeni parça bunu çok, çok daha net hale getiriyor” diyor ve devam ediyor: “Edebiyatta neredeyse varsayımsal bir şey olarak dolaşan bu Yıldız Kataloğu çok somut hale geldi.”

Ekip, görüntüleme tekniğinin, Avrupa'daki kütüphanelerde yeniden kullanılan binlerce başka parşömen de dahil olmak üzere daha sonraki metinlerde kullanılacağını ve belki de çalışmak için daha fazla yıldız koordinatı ortaya çıkacağını umuyor.

Çalışma, Journal for the History of Astronomy (Astronomi Tarihi Dergisi) üzerinde yayınlandı.