Bilim insanları, Amazon yağmur ormanlarının 2050 yılına kadar "büyük ölçekli bir çöküş" yaşayabileceğini söylüyor

Yeni bir araştırmaya göre, Amazon yağmur ormanları, küresel ısınma ve ormansızlaşma gibi insan kaynaklı baskıların birleşimiyle, kısmen ya da en kötü senaryoda tamamen çökmeye doğru giderek 2050 yılı gibi yakın bir geleceğe kadar bir yıkılma noktasına ulaşabilir.

Agence France-Presse ile konuşan baş yazar Bernardo Flores, “Potansiyel olarak büyük ölçekli bir yıkılma noktasına yaklaşıyoruz ve daha önce düşündüğümüzden (hem yerel ölçeklerde hem de tüm sistem genelinde) daha yakın olabiliriz” dedi.

Araştırmacılar, bu sonuca ulaşırken bilgisayar modellerinden ve geçmiş gözlemlerden veri alarak dünyanın en büyük yağmur ormanlarının beş temel stres etkenini (küresel ısınma, yıllık yağış, yağış mevsimselliği yoğunluğu, kurak mevsimin uzunluğu ve ormansızlaşma) belirlediler. Daha sonra yerel, bölgesel veya toplam çöküşü tetikleyebilecek eşik değerlerinin nerede olabileceğini ve küçük bir stresin bile ciddi bir ekosistem değişikliğine neden olabileceği bir “yıkılma noktası” oluşturmak için hangi noktada birleşebileceklerini belirlemek için bu stres etkenlerini analiz ettiler.

Araştırmacıların ilgi çekici bulduğu temel şey ise tetikleyicilerin birleşimiydi. Yazarlar, 2050 yılına kadar Amazon yağmur ormanlarının yüzde 10 ila 47’sinin, “beklenmeyen ekosistem geçişlerini tetikleyebileceği ve bölgesel iklim değişikliğini potansiyel olarak şiddetlendirebileceği” kadar karmaşık streslere maruz kalacağını tahmin ediyor.

Flores yaptığı açıklamada, “Amazon’un merkezinde birleşen bozulmalar giderek yaygınlaşıyor” dedi ve devam etti: “Bu bozulmalar sinerji içinde hareket ederse, batı ve orta Amazon’un nemli ormanları gibi daha önce dirençli olduğu düşünülen bölgelerde beklenmedik ekosistem geçişlerini gözlemleyebiliriz.”

Karbon salınımı artacak

Böyle büyük çaplı bir değişim, sadece yağmur ormanlarının kendisini etkilemez. Amazon’daki muazzam ormanlar, iklimi küresel ölçekte etkileyen devasa bir karbon yutucu görevi görüyor. Ancak ormanların yok olması ve iklim değişikliği, bu ormanların yuttuğundan daha fazla karbon salmasına sebep olabilir. 2021’de yapılan bir araştırmaya göre bu durum halihazırda gerçekleşiyor olabilir. Bu, Amazon yağmur ormanlarının özellikle kısır bir döngüye girmesine yol açabilir.

Çalışmanın yazarlarından Dr. Adriane Esquivel-Muelbert, “Artan sıcaklıkların, aşırı kuraklıkların ve yangınların orman fonksiyonlarını etkileyebileceğini ve hangi ağaç türlerinin orman sistemine entegre olabileceğini değiştirebileceğini gösteren kanıtlarımız var” dedi ve devam etti: “Küresel değişimin hızlanmasıyla birlikte, orman kaybının kendini onarmak yerine güçlendirdiği pozitif geri bildirim döngüleri görme olasılığımız artıyor.”

Çalışma Nature üzerinde yayınlandı.