Microsoft, Windows 8 ile birlikte alıştığımız Başlat menüsünü bizden aldığında, büyük bir tepki ile karşılaşmıştı. Geçmişi çok eskilere dayanan bu menü, bir çok Windows kullanıcısı için vaz geçilmesi çok zor bir öğe idi. Neyse ki şirket, bu hatasından Windows 10 ile döndü ve tam olarak istediğimiz gibi olmasa da, bize Başlat menümüzü geri verdi.
Windows 10'un getirmiş olduğu en büyük yeniliklerden biri, hiç kuşkusuz Başlat menüsünün geri gelmesi idi. Yukarıda da söylediğimiz gibi Microsoft, Windows 8 ile beraber bu menüyü bir başlangıç ekranına çevirmeye çalışmıştı.
Başlat menüsü o kadar uzun zamandır bizimle birlikte ki, yıllar geçtikçe değişime uğraması da kaçınılmazdı. Genel kavramlar aynı kalsa da, bu menüde pek çok detay hep aynı kaldı.
Bu yazımızda, Başlat menüsünün ortaya çıktığı ilk Windows 95 yapılarından Windows 10'a kadar uzun bir yolculuğa çıkacağız ve menünün geçirdiği değişimlere birlikte göz atacağız...
Chicago
Windows 95'in temellerini atan bu işletim sistemi ülkemizde o kadar yaygın kullanılmamış olsa da Başlat menüsünün temellerinin bununla birlikte atıldığını söyleyebiliriz. Resimlerde gördüğünüz gibi simgeler Windows 3.1'in etkisinde gibi duruyor. Ancak Başlat Menüsü, Görev Çubuğu ve Bilgisayarım özellikleri, atılan temelleri açıkça ortaya koyuyor.
En çok göze çarpan özellik ise Başlat menüsünün 3 simgeden oluşması. Windows logosu olan simge, uygulama yöneticisi ve pencerelerin düzeniyle ilgili seçeneklere erişmeyi sağlarken, hemen yanındaki göz simgesi ise bilgisayarda bulunan programların çalıştırılmasını ve bilgisayarda arama yapabilmeyi sağlıyor. Sondaki soru işareti bulunduran simge ise günümüzde kullandığımız Windows Yardım menüsü oluyor.
Windows 95
Gerçek anlamdaki Başlat menüsü ilk kez burada karşımıza çıktı. Hatta Microsoft bu yeni işletim sisteminin getirdiği en büyük yeniliğin bu olduğunu gösterdi ve bunu reklam sloganı haline getirdi.
Microsoft firmasının 90'lı yıllarda kazandığı, özellikle Bill Gates'in hayali olan "her evde, her masada bilgisayar" mottosuna dayalı başarısında, Windows 95 çok büyük rol almıştır. Öyle ki şimdiki pencere sisteminin girişi olarak nitelendirilir ve Başlat menüsü oldukça kullanışlıdır.
Windows 95 Başlat menüsü olabildiğince sade gözükmekteydi. İşletim sisteminin temel programları, son açılan belgeler ve dosya aramaları buradan rahatlıkla yapılıyordu. Yüklenen tüm uygulamalar, Program sekmesi altında gruplanıyordu ve özelliklerine göre ayrılıyordu.
Windows 95, 97'nin sonlarına kadar bir çok güncelleme aldı ve bunlar büyük yenilikler de içeriyordu (AGP ekran kartları desteği, FAT32 dosyalama sistemi, USB desteği vb.).
Windows NT 4.0
Windows NT serisi iş amaçlı olarak kullanıma sunuldu. Özellikle 1996'da çıkan 4.0 versiyonu, Windows 95'in arayüzüyle aynı olmakla beraber birkaç değişiklik sunuyordu. Windows NT çekirdeği daha sonra Windows 9x çekirdeğiyle beraber, genel ve profesyonel versiyonlarıyla piyasaya sürüldü. Ancak DirectX gibi özellik eksikliği ve yüksek sistem gereksinimleri tüketiciler için Windows NT'yi daha az çekici kıldı.
NT'nin başlat menüsü Windows 95 ile aynıydı fakat program menüsü kullanıcıların programlarına göre ayrıma uğradı. Programlar şimdi bile ayrılıyor ancak dallanan Başlat menüsü sonraki versiyonlarda ortadan kalktı.
Windows 98
Windows 95 birçok insanı internet ile tanıştırdı anca internetin yaygınlaşması Windows 98 ile daha da hızlandı.
Internet Explorer 4, Windows 95 için opsiyonel bir tercihti ve güncelleme olarak elde edilebiliyordu. Ayrıca Outlook Express, Hızlı Başlat çubuğu gibi kavramlar da bu opsiyonların içindeydi.
Bütün bunların tamamı, Windows 98 ile beraber standart haline getirildi ve yükleme paketinin içinde yer aldı. Başlat menüsündeki Favoriler bölümü, internete direkt olarak girişinizi sağlayabiliyordu. Oturumu kapat butonu ile çoklu kullanıcı özelliği göze çarpmaktaydı ancak bir oturumu tamamen kapatmadan diğerine geçiş yapılamıyordu ki bu Windows XP'ye kadar devam etti. Başlat menüsüne Windows güncelleştirme eklenmesi, Windows'un rahatlıkla güncellenmesini sağlıyordu, ancak güvenlik açıklıkları ilk olarak burada ortaya çıktı.
Ayrıca yenilik olarak da Başlat menüsünde sağ tıklama aktifleştirildi ve menü içerisinde simgelerin yeri sürüklenerek değiştirilebiliyordu.
Windows 98 SE
1999 yılında çıkan bu sürüme ödeme yapılarak geçiş yapılıyordu ve 9x serisinin son ürünüydü. Bundan sonra Windows ME çıktı ancak çoğu kullanıcı 98 SE'de kalmaya devam etti.
Bu sürümün Başlat menüsünde çok fazla bir değişiklik yoktu. Sadece sağ tıklama opsiyonunda "isme göre sıralama" seçeneği eklenmişti.
Windows ME/2000
Windows 2000, yılın ilk döneminde sunuldu. Görünüm ve kullanıcı arayüzü olarak ME serisi ile aynı görünümdeydi ancak içerdikleri açısından çok fazla farklılıklar vardı.
Windows 2000 aynı zamanda NT 5.0'dı. 4.0'ın aksine DirectX desteği, güncelleme seçenekleri, ACPI için tam destek ve Windows 98 ile aynı sürücü modellemesi içeriyordu. Windows 98 ve NT 4.0 yerine geçmesi planlanmıştı ve tam bir kullanıcı dostuydu ancak ertesi sene Windows XP efsanesi ortaya çıkınca yüzüne bakılmadı.
Başlat menüsü ME ile aynıydı, sadece oturumu kapat simgesi ortadan kalkmıştı.
Windows XP
Windows'un bu sürümüne kadar Başlat menüsünün içeriği ve görüntüsü fazla değişmemişti. Ancak radikal bir değişiklik bu sürümde ortaya çıktı.
Windows XP ile beraber ekran çözünürlüğü 1024x768'e yükseldi. Yeni Başlat menüsü de böylece genişlemiş oldu. İki sütundan oluşan bu yeni Başlat menüsünde sol tarafta eskiden de kullanılan özellikler varken sağ tarafta Denetim Masası, Bilgisayarım, Belgelerim gibi seçenekler karşımıza geldi. Aslında gerçekten bir yenilik yoktu ancak birçok şey daha erişilebilir oldu.
Windows ME, 2000 ve XP'de kişiselleştirme daha kolay yapılabildi.
İki sütunlu menü görüntüsü ve renklendirme Windows XP'nin temel yeniliklerinden bir tanesiydi. Daha önceki sürümlerde bulunan Gri renk çağı bununla kapanmıştı. Tabii klasik görünüm sayesinde eskisi gibi kullanılabiliyordu.
Windows Vista
Bu sürüm, Başlat menüsüne eklenmiş arama çubuğu ile tanıtıldı. Bu iki problemi ortadan kaldırdı. İlk olarak az kullandığınız, üstünde örümcek ağı bulunan dosya ya da programlarınıza buradan daha rahat erişebiliyordunuz. Diğeri ise nereye kaydettiğinizi bilmediğiniz dosyaların yerini rahatlıkla bulabiliyor ya da organize edebiliyordunuz.
Aynı zamanda Vista, üzerinde "Başlat" yazmayan ilk başlat menüsü butonu içeriyordu.
Görünüm açısından 2 sütunlu sistem aynı kaldı, sadece Bilgisayarım, Belgelerim gibi butonların yanından simgeleri kalkmıştı. Sonsuza kadar dallanabilen ağaç sistemi yerine alt tarafa doğru açılan satır sistemi getirildi. Geri dönmek içinse bir geri butonu konuldu.
Başlat menüsünü klasik formata değiştirmek, Vista'da son buldu. Üçüncü parti uygulamalar sayesinde hala 9x sürümündeki görünüme geri dönülebiliyordu ancak Microsoft bunu desteklemediğini ısrarla söylüyordu.
Windows 7
Bu sürüm aslında görünüm olarak Windows Vista'dan çok farklı değildi. Fakat altında yatan değişiklikler çok fazlaydı.
Windows 7'nin Başlat menüsü Vista'nınki ile aynıydı. Bilgisayarı Kapat butonu eklenmişti, Hızlı Başlat ve Görev Çubuğu kombine edilmişti. Program isimleri yerine simgeleri gözüküyordu.
Windows 8.0
Eğer tüm dünya tarafından benimsenmiş 20 yıllık bir alışkanlığı bir anda ortadan kaldırırsanız ne olur? Microsoft bu soruyla Windows 8'i ortaya çıkardığında karşılaştı.
Başlat Mmenüsü ve Başlat butonu ortadan kalktı. Bunun yerine başlangıç ekranını ortaya çıkardı. Bu ekran dokunmatikler için çok uygundu ancak her şeyin yeri değişmişti.
Bazıları başlangıç ekranının sadece başlat menüsünün geliştirilmiş hali olduğunu savundu. Daha yumuşak ve daha geniş hali. Canlı akışlar sayesinde herhangi bir uygulama açmadan birkaç şeyi görmek mümkündü. Aramak için sadece bir şeyler yazmak yeterliydi. Sağ üst tarafta bir arama çubuğu ortaya çıkıyordu.
Başlat ekranı ile ilgili asıl problem nasıl kullanılacağı ile ilgili oldu. Kapat butonu ve daha önce kullanılan birçok birim göz önünde değildi. Masaüstü, normalin dışında bir uygulama gibiydi. Bu yüzden çok fazla rağbet görmedi ve Microsoft son üç senesini bununla uğraşarak geçirdi.
Windows 8.1
Bu sürüm, kullanıcı eleştirilerine karşı olarak çıkartıldı. Başlat butonu geri geldi ve masaüstü varsayılan ekran haline getirildi. Sağ tıklama seçeneği de bir nevi program menüsü olarak karşımıza çıktı.
Windows 8.1 bize bir Başlat menüsü vermedi ancak eski menü ile başlangıç ekranı arasındaki köprü oldu.
Windows 10
Bu yeni sürüm Windows 8'in içerdiği en iyi özellikleri aldı ve onu Windows 7 Başlat menüsüyle birleştirdi.
Yeni menü yine iki sütun halde bulunmakta. Sol sütunda eskiden alıştığımız Bilgisayarı Kapat, Tüm Programlar, Denetim Masası vb. gibi öğeler var. Sağ tarafta ise başlangıç ekranının minik hali bulunmakta ve farklı alt sütun ve satırlara ayrılabilmekte.
Yeni menü Microsoft'un ortaya çıkardığı Cortana ile desteklendi. Bu sayede ses ile yönlendirme daha etkin yapılabilmekte.
Eğer başlangıç ekranı gibi tam sayfa yapılmak istenirse tablet modu açılabilir. Bu, menüdeki sağ sütunu olduğu gibi tam ekrana yaymanızı sağlar.
Yeni Başlat menüsü Windows 95'teki gibi aynı görünümde değil ancak temel olarak aynı işi yapıyor: Bir şeyleri bulmak, program çalıştırmak, özellik değiştirmek gibi...
Windows 8'in başlangıç ekranı , aslında bozuk olmayan bir şeyleri tamir etmeye çalışmıştı. Windows 10 ise bu başlangıç ekranından tamamen vazgeçmek yerine bunu daha faydalı ve kolay bir şekilde, daha önce Windows XP ve 7 kullanan kişileri de dikkate alarak önümüze getirdi. Bu mükemmel bir çözüm olur mu, ileride göreceğiz.