Koronavirüs dünyaya yayıldıkça, daha bulaşıcı ya da daha tehlikeli hale geleceği veya sağlık krizini daha da kötü hale getirecek biçimde hem daha bulaşıcı hem daha tehlikeli hale geleceğine dair endişeler var. Virüsün gelişimi hakkında neler biliyoruz? Virüs mutasyon geçiriyor mu? Guardian'da yer alan haberde bu sorulara yanıt aranıyor.
Tüm virüsler mutasyon geçirir ve bu durum Covid-19'a neden olan Sars-Cov-2 koronavirüsü için de geçerli.
Virüs hücrelerin içinde çoğaldığında ve genetik kodunun kopyalanmasında hatalar yapıldığında ortaya mutasyonlar çıkar. Virüsün genleri, çift sarmallı insan DNA'larının aksine, tek sarmallı RNA üzerine taşınır.
VİRÜS NE HIZLA MUTASYON GEÇİRİR?
Koronavirüs aslında oldukça istikrarlı ve değişmezdir. Bilim insanları Mart ayının ortasından beri İngiltere'de yaklaşık 13.000 örneği analiz ettiler ve yeni mutasyonlara kabaca ayda 2 kez rastladılar. Mutasyonların oranı oldukça önemli, çünkü bir virüs ne kadar hızlı mutasyona uğrarsa davranışı da o kadar hızlı değişir. Peki bu ne demek? Bunun anlamı, hızlı gelişen bir virüse karşı aşı yapmanın zor olduğudur. Çünkü bir aşı geliştirildiği zaman, virüsün bağışıklık sistemindeki zayıf noktaya saldırması beklenir. Fakat virüs değişirse, zayıf noktası değilmiş olabilir. Örneğin mevsimsel gripler çok hızlı değişir ve bu yüzden her sene farklı grip aşıları üretilir.
KORONAVİRÜS DÜNYADA NASIL DEĞİŞİR?
Dünyadaki koronavirüslerin genetik kodu gösteriyor ki virüs yayıldıkça alt gruplara ayrılıyor. Bu konuda alışılmadık bir şey yok. Almanya'daki araştırmacılar, Nisan ayında virüsün üç ana genetik grubunu belirledi. Bunlar A, B ve C olarak adlandırıldılar. A ve C grupları çoğunlukla Avrupalılarda ve Amerikalılarda, B grubu ise en çok Doğu Asya'da yaygın. Ancak bilim insanlarının virüslerin kaynaklarını bulmak üzere izledikleri küçük gruplar da var. Wuhan ve İtalya'daki gibi.
MUTASYONLAR NEDEN ÖNEMLİDİR?
Mutasyonlar her zaman tesadüf eseri gerçekleşir. Çoğu mutasyon, pek etkiye sahip değildir ve bazıları virüsü engeller. Ancak zamanla daha hızlı yayılmasını sağlayarak, virüsü potansiyel olarak daha başarılı hale getiren tek veya çoklu mutasyon da oluşabilir.
Mutasyonlar ayrıca virüsü daha tehlikeli hale de getirebilir. Örneğin hücreleri enfekte etmede daha etkili yapabilir.
VİRÜS HANGİ MUTASYONLARI YAŞADI?
Bilim insanlarının dikkatini çeken bazı mutasyonlar gerçekleşti. Londra Hijyen ve Tropikal Tıp Okulu'ndan araştırmacılar, dünyanın dört bir yanından toplanmış 5000'den fazla koronavirüs genomu üzerinde çalıştılar. Virüsün insanlara adapte olduğunun kanıtı sayılabilecek birkaç mutasyon keşfettiler. İki mutasyon virüsün hücreleri istila etmek için kullandığı "başak proteini"nde bulundu.
BAŞAK MUTASYONLARI NEDEN ÖNEMLİ?
Başak mutasyonları şu anda oldukça nadir. Ancak bulaşıcı hastalıklar profesörü Dr. Martin Hibberd, virüsün küresel bir gözetime alınması gerektiği ihtiyacını vurguluyor. Bu sayede başak mutasyonlarının, yeni mutasyonların yayılmasına yardımcı olup olmadığı ve aşıların yeniden tasarlanması gerekip gerekmediği ortaya çıkacak.
Başka bir çalışmada da, Sheffield Üniversitesi'nden ve New Mexico'daki Los Alamos Ulusal Laboratuvarı'ndan bilim insanları, enfeksiyonun yayılmasında payı olabileceğini iddia ettikleri başak proteininde benzer mutasyon buldular. Yine de bilim insanları, mutasyonların herhangi birinin gelişmesine yardımcı olup olmadığını bilmek için çok erken olduğuna inanıyorlar.
Birmingham Üniversitesi'nden Prof. Nick Loman, tüm koronavirüslerin çok benzer olduğunu ve belirli mutasyonlara sahip virüslerin çeşitli nedenlerle farklı alanlarda yükseliş gösterebileceğini söyledi.