Baş dönmesi bir hastalık mıdır, hastalık belirtisi midir? Bu makalede bu soruyu Nöroloji Prof. Dr. Kayıhan Uluç yanıtlıyor. Uluç, baş dönmesinin nedenleri, tedavisi ve önleme yolları hakkında merak edilenleri şöyle anlatıyor:
BAŞ DÖNMESİ NEDEN OLUR?
Uluç, "Baş dönmesi bir hastalık değil, hastalık belirtisidir ve çok farklı hastalıklara bağlı olarak meydana gelebilir. Daha sık olarak iç kulakta yer alan ve dengemizi ve vücudumuzun uzaysal olarak yönelimini sağlayan vestibüler (denge) sisteminin bozukluğuna bağlı gelişir. Ayrıca, beyni, beyinciği veya aralarındaki bağlantı bölgesi olan beyin sapını etkileyen beyin ve damar hastalıkları, MS veya migren gibi nörolojik hastalıklar da baş dönmesine neden olabilmektedir" diyor.
Baş dönmesi iç kulaktaki problemler ve kulak kristalleri sebebiyle ortaya çıkmışsa, tedavi nasıl yapılır?
Baş dönmesinin en sık nedeni iç kulakta yer alan dengeyle ilişkili kristallerin bulunmaları gereken yerlerden ayrılıp, vestibüler sistemin öğeleri olan yarım daire kanalları içinde serbestçe dolaşmaları sonucu ortaya çıkan iyi huylu pozisyonel baş dönmeleridir. Bu hastalarda yatakta dönmek, başı yukarı aşağı hareket ettirmek gibi pozisyonlarla tetiklenen ve genellikle 30 saniyenin altında süren baş dönmesi atakları olur. Bu ataklar kendiliğinden geçebileceği gibi uzman kişiler tarafından gerçekleştirilen düzeltici manevralarla yüzde 80-90 oranında tedavi edilebilir.
Kulak kristalleri sebebiyle ortaya çıkan baş dönmesinin önlenmesi için nelere dikkat edilmelidir?
Eğer iyi huylu pozisyonel baş dönmesi geçirilmişse, atak tekrarının önlenmesi için başın ani hareketlerinden kaçınmak, etkilenen taraf üzerine yatmamak, uzman hekimin önerdiği yükseklikte bir yastık ile yatılması gerekir. Baş dönmesi, stresten ve uyku düzeninden etkilenir. Bu nedenle baş dönmesi olan hastaların günlük yaşam aktivitelerini düzenlemesi, mümkün olduğunca stresten uzak durması, sağlıklı beslenmesi, kaliteli uyku uyuması ve yeterince dinlenmeye özen göstermesi gerekir.
SEMAZENLERİN BAŞI NEDEN DÖNMÜYOR?
Semazenler, sporcular ya da balerinler kendilerini baş dönmesinden nasıl koruyabiliyorlar?
Semazenler, buz dansçıları ya da balerinler uzun süre hiç durmadan kendi etraflarında dönebilirler. Bunun nedeni bu kişilerin baş dönmesi hissini azaltmak için dönüş sırasında belli bir noktaya odaklanma yöntemini kullanmaları ve zaman içinde bu becerilerini geliştirmeleridir. Bu sayede başlarının sabit kalmasını ve dengelerinin korunmasını sağlıyorlar.
Ayrıca araştırmalar, balerinlerin bu yeteneğinin fizyolojik bir temeli olduğunu, aynı yaş, cinsiyet ve sayıdaki sağlıklı gönüllü ile karşılaştırıldığında, vestibüler sistemden gelen verilerin değerlendirildiği beyin bölgesinin balerinlerde daha küçük olduğunu belirlemiş durumda. Bunun bir adaptasyon mekanizması olduğu, bu sayede balerinlerin beyninin baş dönmesi hissine direnç kazandığı öne sürülüyor.