Ayı gibi hayvanların özellikle kış aylarında yiyecek kıtlığıyla başa çıkma yollarından biri, kış uykusuna yatmak. Bu, kalp atış hızlarını yavaşlatarak ve hatta vücut sıcaklıklarını beş santigrat dereceye kadar düşürerek enerjilerini korumalarını sağlıyor. Ancak bu özel yetenekle hayatta kalabilmek için, hayvanın kanının sorunsuz bir şekilde akmaya devam ederek vücuduna oksijen sağlaması gerekiyor.
İşte bu sistemin çalışma biçimini doğru bir şekilde anlayabilmemiz, insanlar için de kış uykusu benzeri bir durumu mümkün kılmamızı sağlayabilir. PNAS’ta yayınlanan yeni bir araştırmada bilim insanları, kış uykusunun nasıl gerçekleştiğini anlama konusunda önemli bir adım atılmış olabileceğini bildiriyor. Özellikle, kan akışını verimli bir şekilde sürdürürken kış uykusunun etkili bir şekilde gerçekleşmesini sağlamak için belirli kan hücrelerinin nasıl değiştiği hakkında daha fazla bilgi elde etmiş gibi görünüyorlar.
Yarasalar ve insanlar
İnsan kırmızı kan hücrelerini ve Mısır meyve yarasalarından ve yaygın akşam yarasalarından alınan kırmızı kan hücrelerini test eden deneyler bu keşfin önünü açmış durumda. Akşam yarasaları kış uykusuna yatmalarıyla bilinirken, Mısır meyve yarasaları kış uykusuna yatmıyor. Araştırmacılar, insan kırmızı kan hücrelerinin kış uykusuna izin verip vermeyeceğini görmek için, kanı soğuttuklarında kırmızı kan hücrelerinin nasıl değiştiğini incelediler.
Kırmızı kan hücreleri soğutulurken, sıcaklık 37 santigrat dereceden 23 santigrat dereceye düştüğünde üç örnekte de hücrelerin daha az elastik ve daha viskoz hale geldiği bulundu. Ancak, sıcaklığı 10 santigrat derece daha düşürdüklerinde, her iki yarasadan alınan hücreler başkalaşım geçirmeye devam ederken, insan kırmızı kan hücreleri bunu yapmadı.
Normalde kış uykusuna yatmayan Mısır meyve yarasalarının kırmızı kan hücreleri, daha düşük sıcaklıklara uyum sağlamak için yavaş bir şekilde dönüşümlerine devam ederek kanın onları hayatta tutmak için ihtiyaç duyduğu şekilde çalışmaya devam etmesini sağladı. Bilim insanları, şimdi insanlarda da kanın benzer bir şekilde değişmesini teşvik edebilecek bir ilaç geliştirmeyi ve insanların da kış uykusuna yatmalarını mümkün kılabilmeyi ümit ediyor.
İnsanlarda da bu yeteneğin mümkün kılınması, büyük organ nakli, beyin ameliyatı veya gerçekleştirilmesi uzun sürebilecek diğer cerrahi prosedürlere ihtiyaç duyan hastaların metabolizmasını yavaşlatmak için oldukça fayda olabilir. İnsan kan hücrelerinin soğutulabileceği süreyi uzatabilme yeteneği, bu insanların tedavileri mümkün olana kadar kış uykusuna yatmalarını sağlayabilir.
Ayrıca bu tür bir kış uykusu yeteneği, uzay yolculukları gibi uzun sürecek mesafelerin aşılmasına da yardımcı olabilir. Şu anda Mars’a ulaşmanın bile en az altı ay süreceğini düşünürsek, insanların yer alacağı daha derin uzay yolculukları için bir tür kış uykusu sistemi oldukça yararlı olabilir.