Astronotların Ay'a dönmesini zorlaştıran pek çok farklı endişe bulunuyor. Üstelik astronotları Ay’a ulaştırdıktan sonra da zorluklar bitmiyor ve en büyük zorluklardan biri, oldukça küçük bir kaynağa sahip: Ay tozu. Bu toz, cam elyafı kıvamına sahip, uzay giysilerine ve araçlara yapışır ve onu solumak istemezsiniz. Apollo astronotları, bu tozu fırçalar kullanarak temizlemeye çalışırken pek başarılı olamamışlardı. Yeni bir makale ise sıvı nitrojenin bu amaç için kullanılabileceğini öneriyor.
Bir ekip, sıvı nitrojenle dolu bir kriyojenik püskürtücüyü vakumda test ederek, ay tozu benzeri bir maddeyle kaplı uzay giysisi benzeri bir malzemenin üzerine püskürttü. Ekip, sistemin, geçmişte kullanılan fırçalar ve vakumlama gibi yöntemlere benzer şekilde giysilere zarar vermeden, vakum koşulları altında tozun yüzde 98,4'ünden fazlasını giderebildiğini buldu.
Washington Eyalet Üniversitesi'nden makalenin baş yazarı Ian Wells yaptığı açıklamada, “bu madde görevleri ve evlerine döndüklerinde astronotları etkileyen pek çok sorun ortaya çıkartıyordu” dedi.
Ay tozu, motorları ve elektroniği etkileyebiliyor, mühürleyici kısımları dahil olmak üzere giysilere zarar verebiliyor ve Apollo astronotlarının “Ay nezlesi” geçirmesine sebep oluyordu. Astronotların akciğerlerine zarar verdi ve uzun vadede kömür madencilerinin yaşadıklarına benzer etkilere neden olabilir.
Wells, “Ay tozu elektrostatik olarak yüklüdür, aşındırıcıdır ve her yere ulaşan başa çıkılması çok zor bir maddedir” diye açıklıyor ve ekliyor: “En azından her şeyi kaplayan ince bir toz tabakası oluşur.”
Sistemin etkinliğini değerlendirmek için 26 numune toplam 233 kez test edildi. Bunlardan biri, malzemede herhangi bir hasar oluşmadan önce 75 temizleme döngüsünden geçti. Apollo görevi sırasında tek bir fırçalama giysilere zarar vermek için yeterliydi. Bu giysilerin ucuz olmadığını da tahmin edebilirsiniz.
Testler hem vakumda hem de atmosferik koşullar altında gerçekleştirildi. Sistem, vakumda çok daha iyi çalışıyordu ve küçük toz parçacıklarının neredeyse yüzde 96'sından kurtulmayı başardı.
Bu çalışma, geçtiğimiz yıl NASA'nın Çığır Açan, Yenilikçi ve Oyun Değiştiren (BIG) Fikir Yarışmasını kazandı ve ekip, süreci daha iyi anlamak ve gerçek Ay koşullarına daha yakın testler yapmak için kaynak başvurusunda bulunmak istiyor.
Çalışma Acta Astronautica'da yayınlandı…