Britanya Müzesi'nde yer alan antik bir mermer kabartmada dikkat çekici bir sahne yer alıyor: İki gladyatör, ikisi de kadın, kılıç ve kalkanlarla dövüşüyorlar... Türkiye'nin Halikarnas bölgesinde bulunan bu mermer kabartmanın üzerindeki yazıtta ise, bu kadın gladyatörlerin beraber mücadele ettiği belirtiliyor. Peki, bu kadın gladyatörler Roma'da nadir mi görülüyordu, yoksa yaygın mıydı?
Antik kültürleri anlamak zor olabilir, özellikle de onları modern beklentilerimizin ışığında değerlendirdiğimizde... Antik Roma'da kadın gladyatörlerin varlığı, sınırlı da olsa çeşitli kanıtlarla desteklenmektedir.
Yukarıda bahsedilen mermer kabartma, kadın gladyatörlerin en belirgin temsili olarak biliniyor. Bir diğer önemli eser ise yaklaşık 2.000 yıl öncesine ait bir bronz heykel.
Bu heykelin, bir zamanlar bir kadın atletin cildindeki ter ve kiri temizlemek için kullanılan bir strigil tuttuğu düşünülüyordu. Ancak, Granada Üniversitesi'nden Alfonso Manas, 2011'deki bir makalede bu heykelin aslında bir kadın gladyatörü, özellikle de "thraex" türünden bir gladyatörü temsil ettiğini öne sürdü. Thraex, kavisli bir hançerle dövüşen bir gladyatör türü ve bu tür bir alet strigil ile karıştırılabilir.
Manas'a göre, kadın gladyatörlerden söz eden yazılı kanıt olarak elimizdeki tek şey 10 edebi parça ve bir epigrafik yazıtla sınırlı. Dolayısıyla bunun neden parçaları bir araya getirmenin zor bir tablo olduğunu anlayabilirsiniz.
Günümüzün gladyatör tasviri gösterişli olabilir ancak antik Roma'da arenada dövüşmek aşağılık bir meslek olarak görülüyordu. Bu yolu seçen kadınlar genellikle küçümseniyordu. Roma şairi Juvenal'ın belirttiği gibi, kadınların zırh giymesi ve dövüşmesi, geleneksel feminenlikten uzak olarak görülüyordu.
Damgalanmaya rağmen bazı kadınlar, bağımsızlık, şöhret veya borçlarını ödeme de dahil olmak üzere mali kazanç arzusu gibi nedenlerle gladyatör rolünü üstlendiler. Kadın gladyatörlerin bu tercihleri eleştirilse de, erkek gladyatörler kadar onurlandırıldığını gösteren kanıtlar var. Araştırmalar devam ettikçe ve daha fazla kanıt ortaya çıktıkça bu kadın savaşçıların tam tarihi daha da netleşecek.