Corona Virüs aşısının geliştirilmesi tüm dünyada sabırsızlıkla bekleniyor. Gel gelelim ki dünya genelinde bilim insanları bu aşıyı geliştirebilmek için canla başla çalışıyor. Son 24 saatte ABD'li bilim insanlarından Corona Virüs aşısının ilk denemelerinin 4 gönüllü kişi üzerinde yapıldığı bilgisi yayımlandı. Ardından Çin hükümetinin ilk Corona Virüs aşısının klinik testlerine başlanmasının onayladığı bilgisi paylaşıldı.
ÇİN VE ABD'DEN CORONA VİRÜS AŞISI ATAKLARI
Peki Corona Virüs aşısı ne zaman çıkacak? Corona Virüs'ü aşısını geliştirmek ne kadar sürer? Corona Virüs'ü aşısında son durum ne? Bu soruların yanında, bir aşının geliştirilebilmesi için ne kadar süre gerektiği ve hangi aşamalardan geçildiği bilgisi önem kazanıyor. The Guardian'da yer alan bir makalede bu sorulara cevap aranıyor. İşte o yazı...
CORONA VİRÜS AŞISINDA SON DURUM NE?
Corona Virüs aşısı için insan üzerinde denemeler Nisan ayında başlayacak. Denemeler iyi gitse bile küresel aşılanmanın mümkün olmasından önce birçok engel var.
Dünya Sağlık Örgütü, Corona Virüs'ü pandemi yani küresel bir salgın olarak ilan ettiğinden beri, tüm odak noktası bir aşı olasılığı oldu. Çünkü sadece aşı insanları hasta olmaktan kurtarabilir.
Dünya üzerinde yaklaşık 35 şirket ve akademik kurum, Corona Virüs'e karşı bir aşı geliştirmek için adeta yarışıyor. Bunlardan dördü hayvanlar üzerinde testleri tamamladı. İlki, ABD Boston merkezli biyoteknoloji şirketi Moderna tarafından geliştirildi. Bu aşının insan üzerinde testlerine Nisan ayında başlanacak. Bu arada, Moderna, ABD Ulusal Alerji ve Enfeksiyon Hastalıkları Enstitüsü'nde yürütülen MERS virüsü üzerine çalışmalar yapmak üzere kurulmuştu.
Söz konusu sürecin bir aşının geliştirilebilmesi için müthiş hızlı olduğunu söylemek gerek. Bu kadar hızlı hareket edilmesinin sebebi, Çin'in Ocak ayı başında COVID-19'a neden olan Sars-CoV-2'nin genetik dizilimlerini tüm dünya ile paylaşmasıydı. Çin, elde ettiği veriyi paylaşarak, tüm dünyayı aynı anda bu virüse karşı tedavi geliştirmeye davet etmesiydi.
Koronavirüsler daha önce de iki salgına neden olmuşlardı. Biri Çin'de 2002-2004 yıllarında ortaya çıkan şiddetli akut solunum sendromu SARS, diğeri 2012'de Suudi Araistan'da başlayan Orta Doğu solunum sendromu MERS idi. Her iki salgından sonra aşı çalışmaları başlatılmıştı ancak salgın kontrol altına alındığında çalışmalar rafa kaldırılmıştı.
ABD Maryland'den Novavax adlı şirket, bu rafa kaldırılan aşıları yeni Corona Virüs için yeniden geliştiedi ve bu baharda insan üzerinde denemelere hazır birkaç aday bulduğunu söyledi.
AŞININ GELİŞTİRİLMESİ İÇİN GEREKLİ 3 ADIM VAR
Aşılar için yasal onay alınmadan önce tamamlanması gereken 3 adım var. Birincisi bir düzine sağlıklı gönüllüyü içeren aşı denemesi gerçekleştirmek. İkincisi tercihen dünyanın söz konusu hastalıktan en fazla etkilenen bir kısmında yüzlerce insanın üzerinde aşı denemesi yapmak. Üçüncüsü de birkaç bin kişi üzerinde aynı denemeyi yapmaktır. Tüm bu aşamalar sırasında çok yüksek yıpranma payı olduğunu unutmayın. Londra'daki Hijyen ve Tropikal Top Okulu'ndan bulaşıcı hastalıklar profesörü Annelies Wilder Smith, "Ben de çoğu aşı uzmanı gibi, Corona Virüs aşısının 18 aydan önce hazır olacağını sanmıyorum" diyor.
Bu arada başka bir potansiyel sorun da, bir Corona Virüs aşısının onaylanması durumunda ortaya çıkacak ihtiyaç. Halihazırda başarılı olup olmayacağı henüz bilinmeyen bir ürün için ticari ölçeklendirme yapmak pek mümkün değil. Cepi (CEPİ / Salgın Hazırlık Yenilikleri Koalisyonu) ve benzer kuruluşlar, aşı geliştirme sırasında doğabilecek tüm risklerin bir kısmını karşılama ve şirketleri ihtiyaç duyulan aşıları geliştirmeye teşvik etmek için çalışıyorlar. Cepi, kamu, özel, hayırsever veya sivil toplum kuruluşlarından bağış alarak ortaya çıkan bulaşıcı hastalıklara karşı aşı geliştiren bir vakıf. Cepi, bir Covid-19 aşısı geliştirmek ve üretim kapasitesini artırmak için bir yatırım yapmayı planlıyor ve Mart ayının başlarında bunu yapabilmek için 2 milyar dolarlık yardım çağrısında bulundu.
Aşı geliştirilmesine örnek olarak, 1960'larda çocuklarda soğuk algınlığı semptomlarına neden olan yaygın bir virüs olan solunum sinsityal virüsüne karşı üretilen bir aşının geçtiği süreçler örnek verilebilir. Klinik çalışmalarda, bu aşının virüsü kapan bebeklerde hastalığın semptomlarını şiddetlendirdiği bulunmuştur. İlk aşamalarında olan deneysel Sars aşısı verilen hayvanlarda da benzer bir etki gözlenmiştir. Daha sonra aşı bu sorunun ortaya çıkmayacağı bir şekilde değiştirildi, ancak şimdi Sars-CoV-2 için yeniden tasarlandığına göre, gelişmiş hastalık riskini ortadan kaldırmak için özellikle sıkı güvenlik testlerinden geçirilmesi gerekecek.
Corona Virüs aşısının geliştirilme sürecinde en büyük sorunlardan biri, aşının ihtiyacı olan herkese ulaşmasını sağlama. Bu, ülkeler içinde bile bir sorun olabilmekte ve bazı ülkeler bu sorunu çözebilmek adına yönergeler hazırlamış durumda. Örneğin, bir grip salgını senaryosunda Birleşik Krallık'ta aşılar, sağlık ve sosyal bakım işçilerine, çocuk ve hamile kadınlar da dahil olmak üzere en yüksek tıbbi risk altında olanlara verilerek, genel hastalık ve ölüm oranını düşük tutma önceliklendirmesi yapılacak. Ancak bir pandemi yani küresel salgın olduğu zaman, ülkeler de birbirleriyle ilaçlar için rekabet etmek zorunda.
AŞI BULUNDUĞUNDA TÜM ÜLKELER ADİL BİÇİMDE FAYDALANACAK MI?
Pandemiler, en çok sağlık sistemi en yetersiz ülkelerdeki kişileri etkilediği için, aşı söz konusu olduğunda ihtiyaç ve satın alma gücü arasında bir dengesizlik olur. Örneğin 2009 H1N1 grip salgını sırasında aşı stokları aşıları satın almaya gücü yeten ülkeler tarafından tüketilmişti ve fakir ülkeler çaresiz kalmıştı.
Dünya Sağlık Örgütü, dünyadaki ülkelerle iletişim kurarak hükümetleri, hayır kurumlarını ve aşı üreticilerini, dünyada adaletli bir aşı dağıtımı sağlayabilmek için koordine ediyor.
Annelies Wilder Smith, çok ilginç bir duruma dikkat çekiyor: "Bir aşı ortaya çıkana kadar muhtemelen bu salgın zirve yapacak ve sonra düşüşe geçecek."
Unutmadan, en önemli tavsiye: Ellerinizi bol su ve sabun ile yık yık yıkamayı unutmayın.
BU HABERLERİ ATLAMAYIN:
CORONA VİRÜS SONRASI UYDUDAN ŞAŞIRTICI İTALYA GÖRÜNTÜSÜ!
CORONA VİRÜS SICAĞA DAYANIKSIZ MI? SICAK ÜLKELERDE DURUM NE?