64 bitlik sistemlerde desteklenmeyen özellikler
32 bit bir sistemden 64 bit bir sisteme geçiş her ne kadar çok düz ve kolay gibi görünse de,bir takım özelliklerin desteklenmediğinin altını çizmekte fayda var.
1. 16 bit uygulamalar 64 bit sistemler üzerinde çalışmaz.
2. Sadece 64 bit (installer) yükleyiciler 64 bit DLL’leri yükler ve kayıt edebilir ve sadece 32 bit yükleyiciler 32 bit DLL’leri yükleyip kayıt edebilir. Hiçbir 64 bit yükleyici 32 bit bir DLL kullanamaz.
3. OS/2 ve POSIX alt sistemleri desteklenmemektedir.
4. 32 bit çekirdekte çalışması gereken kodlar 64 bit sistemde çalışmaz. Bu kapsama aşağıdaki uygulamalar girer:
- Virüs tarama ve dosya sistem filtreleri
- (Video) Görüntü bağdaştırıcıları ve ağ bağdaştırıcılarının sürücüleri
- (Kernel-mode) Çekirdek modu yazıcı sürücüleri
Genel olarak uyumsuz 32 bit uygulamaları incelediğimizde,çalışmamalarının altında iki sorun olduğu göze çarpıyor: İlki, yükleyicinin (installer) 16 bit olması, ikincisi ise 32 bit çekirdek mod sürücüleri olması.
Sıradaki adım: 64 bitlik uygulamaların eksikliği hissediliyor
Şu an yeni Windows sürümlerinin tek ihtiyacı, 64 bit desteğiyle programlanmış uygulamalar. İlk başta ağırlıklı olarak donanım sürücülerinin 64 bitlik sürümlerinin piyasaya çıkması bekleniyor.
Bunun dışında grafik ağırlıklı programlar başta olmak üzere pek çok popüler yazılımın 64 bit sürümlerinin yakın bir gelecekte kullanıcılara sunulacağı düşünülüyor. 64 bit Windows'un en fazla ses getireceği alan ise şüphesiz oyun dünyası. Önümüzdeki birkaç yıl içerisinde 64 bit desteğinin PC oyun sektöründe çarpıcı yenilikleri beraberinde getirmesine kesin gözüyle bakılıyor.
64 bitlik Windows’ta desteklenmeyen uygulama ve özellikler:
Windows’un 32 bit sürümünde bulunup, 64 bit sürümünde desteklenmeyen bazı özellikleri şöyle sıralamamız mümkün:
- Windows Server 2003 Administration Tools Pack (Adminpak.msi)
- Windows Media Player 9
- IEEE 1394 ses
- Windows SharePoint servisleri
- OLE DB
- Active Desktop
- IME el yazısı desteği
- 16 bit uygulamalar
- 32 bit Shell eklentileri
- 32 bit Outlook Express
- 64 bit native FrontPage 2002 Server eklentileri
- Microsoft DOS
- 16 bit alt sistemler
- IPX/SPX
- AppleTalk Protocol LAN
- Services for Macintosh
- Data Link Control (DLC) LAN
- NetBEUI
- Service Advertising Protocol (SAP)
- IPX Router
- Open Shortest Path First (OSPF)
- NetBIOS gateway
Cihan Baykal
[email protected]
- Esneklik: Windows XP Professional x64 ve Windows Server 2003 x64 sürümleri, kullanıcıların hiçbir performans kaybına uğramadan bir yandan mevcut 32 bit uygulamalarını Windows 64 (WOW64) x86 önyükleme katmanında Windows’tan faydalanarak çalıştırmasına,diğer yandan 64 bitlik uygulamaların çok daha performanslı bir şekilde işleyebilmesine olanak tanıyor. Bu arada, aynı güzel haber 16 bit alt sistem için geçerli değil. Alt sistem 16 bit uygulamaları desteklemiyor. Tabii unutmamak gerekir ki,32 bitlik bir uygulama, benzetim metodu ile çalıştığından en iyi performans,32 bit donanım üzerinde alınacaktır. Yine de Microsoft, bizce 64 bit yapıda olmasalar bile, uygulamalarınızın çalışabilmesini sağlayacak bu alt sistem ile çok yerinde bir karar vermiş. Bu sayede teknik bir iş yapmak için ayrı bir makine edinmenize,günlük uygulamaları çalıştırmak için 32 bitlik bir başka makine kullanmanıza gerek kalmayacak; tek bir sistem ile her türlü ihtiyaç duyduğunuz yazılımı kullanabileceksiniz. Peki bu sistem nasıl çalışıyor?
WoW64 alt sistemi tüm 32 bit uygulamaları ayrı bir dosya sistemi ve (registry) kayıt sisteminde tutuyor. Bu sayede hiçbir 64 bit uygulama,32 bit uygulamaya ya da 32 bit uygulama,64 bit uygulamaya erişemiyor. Hiçbir 64 bit uygulama 32 bit bir DLL’i yükleyemiyor. Bu yönlendirme şu anda özellikle yazılım geliştiricilere hiçbir sorun yaratmadan çalışıyor. Yönlendirmenin detayına bakarsak;
Dosya sistemi yönlendirmesi: “%systemroot%\system32\*.*” klasörü “%systemroot%\syswow64\*.*” klasörüne adreslenmiştir.
(Registry) Kayıt sistemi yönlendirmesi: Sadece 32 bit uygulamalar aşağıdaki kayıt klasöründe tutulmaktadır.
HKEY_LOCAL_MACHINE\Software\WOW6432Node
- Çok işlemcili ve birden fazla çekirdeğe sahip bir çözüm: Windows XP Professional x64 sürümü maksimum performans ve ölçeklenebilirlik sunmak üzere en çok iki tekli veya birden fazla çekirdeğe sahip x64 işlemcileri destekleyebilecek şekilde tasarlanmış. Windows Server 2003 Standard x64 sürümü en çok dört tekli veya birden fazla çekirdeğe sahip x64 işlemcileri desteklemekte, Windows Server 2003 Enterprise Sürümü ise 16 yollu işlem kapasitesini kullanarak sekiz işlemci ile devasa bir iş gücü ile firmaları desteklemeye hazır.
- Aynı programlama modeli: Farklı bir kolaylıkta yazılım geliştiriciler için. 32 bit sistemler için yazılım geliştirme yapan kişiler, y ine aynı ortamı kullanarak 64 bit sistemler için uygulama geliştirme yapabilecekler. Çünkü Windows 64 bit uygulama arabirimi (API) Microsoft Windows 32 bit ile aynı. API’lerin aynı olması yazılım geliştiriciler için öğrenme süresini çok daha kısaltacağının ve alışık oldukları ortamda yazılım geliştirmeyi yapmaya devam edebileceklerinin en önemli göstergesi. 32 bit uygulamalarınızı 64 bite uyarlamak için daha fazla bilgiye ulaşmak isterseniz, http://www.microsoft.com/windows/reskits/webresources bağlantısı sizin için bir başlangıç noktası olabilir.
- Geliştirilmiş 32 bit uygulama performansı: Windows XP Professional x64 sürümü ve Windows Server 2003 x64 sürümleri, kullanıcıların büyük bellek alanları gerektiren birden fazla 32 bit uygulamayı performanstan ödün vermeden aynı anda çalıştırmasını sağlayan daha geniş kapsamlı bir bellek sunuyorlar.
- Sıkı güvenlik sayesinde veriler ve gizlilik koruma altında: Windows XP Professional x64 ve Windows Server 2003 x64 sürümleri, Windows Server 2003 SP1 ile aynı sağlamlıkta güvenlik özellikleri sunmakta. Ayrıca verilerinizin zararlı kodlara karşı güvende olmasını da sağlamaktadır. Burada bahsettiğimiz özellik, Windows XP SP2 güncelleştirmelerini yapmış kullanıcıların hatırlayabileceği bir özellik aslında. Bilgisayarınızda sizin bilginiz dışında dosya çalıştırılmasını engelleyen bu sistem Windows XP 64 bit sürümünde bazı gözle görülür değişiklikler ile mevcut. Windows XP 64 bit sistem yazılım tabanlı atakları engellemek için hafıza üzerinde yazılımın çalışmasını engelleyebiliyor, bu özellik belki de en bilinen ataklardan biri olan hafızayı doldurup makinenin kilitlenmesini sağlamak olan atak şeklini engellemek için düşünülmüş. Tabi bu arada göz önünde bulundurulması gereken bir başka nokta ise 32 bit sistemlerin koruma yöntemlerinin donanım desteği olmadan sadece yazılım ile yapıldığı. Ancak Windows 64 bit,sistem ile işlemciden gelen donanım desteğini (AMD Athlon 64 ve AMD Opteron) birleştirerek çok daha gelişmiş bir koruma sistemi sunabiliyor.
x64 tabanlı işletim sistemleri,işletim sistemine bağlı olarak,32 ila 512 GB’lık Bellek alanını desteklemektedir. Desteklenen sanal bellek donanımınıza bağlı olarak kapasiteleri ve bellek alanları genişledikçe,16 terabayt (TB) büyüklüğe kadar çıkabilir.
32 bit işlem gücünün sınırlarını zorlayan kullanıcılar için bu,büyük dosyaların daha hızlı açılabileceği ve karmaşık hesaplamaların daha kısa sürede gerçekleştirilebileceği, kısaca daha fazla verimlilik ve etkinliğe sahip olunacağı anlamına gelmektedir:
Diğer bir farkı tabii ki 64 bitlik işlemci oluşturuyor. Önce Itanium işlemci ailesinden (IPF) Intel Itanium II 64 bit işlemcisine bir göz atalım:
1. Bu işlemciler EPIC (Explicit Paralel Instruction Code) teknolojisini kullanarak, bildiğimiz 32 bit işlemcilerle karşılaştırıldığında çarpıcı bir gelişme gösteriyorlar. EPIC’in ne olduğunu ise şöyle özetlemek mümkün: Bu yeni işlemci mimarisi, işlemcinin 9 adede kadar komutu aynı anda,par alel olarak çalıştırmasına olanak tanıyor.
2. Itanium işlemcilerin çok daha yüksek seviyede ölçeklenebilme sağlaması için geliştirilmiş.
3. 512 işlemciye kadar destekleyen sistemler oluşturmak mümkün.
IPF’e alternatif olan işlemciler ise x86 işlemciler. Aslında bu grupta iki ana işlemci olduğunu söyleyebiliriz: Birisi AMD 64 bit işlemciler (Athlon ve Opteron) diğeri ise Intel Xeon EM64T. x86 işlemciler ile çalışmanın belirgin bir avantajı, işlemciler in hem 64 bit hem 32 bit uygulamaları doğrudan destekleyebilmesi. Özellikle hem 64 bit hem 32 bit uygulamaları aynı makine üzerinde çalıştırmak zorunda kalacak kişiler için 32 bit uygulamayı 64 bit bir sistem üzerinde performans sorunu yaşamadan çalıştırabilmek çok ciddi bir avantaj sağlıyor. Aynı özellik maalesef IPF’ler için geçerli değil.
64 bit bilgi işlemeye kimler ihtiyaç duyuyor?
Çok miktarda veri ile çalışan kullanıcılar veya büyük oranda bilgiyi kısa sürede işlemesi gereken kuruluşlar için 64 bit,performans ve verimlilik açısından kayda değer bir sıçrama tahtası anlamına geliyor. Ancak bu gözle bakıldığında,çoğu kullanıcı için 32 bitlik bir Windows yeterli olacaktır. Peki ne tip ihtiyaçlar 64 bit çalışmayı zaruri kılar? Günümüzde daha çok bilimsel çalışmalarda,yüksek performansa ihtiyaç duyulan mühendislik ve tasarım programlarını çalıştırmak için,3B animasyon yapımı gibi alanlarda; yüksek hacimli e-ticaret siteleri,geniş veritabanı uygulamaları, otomotiv ve havacılık mühendisliği gibi kompleks mekanik tasarım ve analizleri yapan firmalarda Windows XP’nin 64 bit sürümünün ihtiyaçları karşılayacağını söyleyebiliriz. Windows Server 2003 x64 sürümü ise,bellek ağırlıklı veya büyük ölçekli veritabanlarına veya uygulamalara sahip kuruluşlar için ideal. Örneğin:
- Hızlı veritabanı işlemlerine bel bağlamış firmalar.
- Global firmalar, devlet ve eğitim enstitüleri.
- Karmaşık modellere ihtiyaç duyan teknik ve finansal sektörler.
- Daha fazla kullanıcıya hizmet verme ihtiyacı duyan e-ticaret siteleri.
- Uygun maliyetli bir yükseltme gerçekleştirmek isteyen, mevcut bilgi işlem sistemleri miadını doldurmuş firmalar.
Şimdi, hem buraya kadar başlık halinde verdiğimiz özellikleri hem de ek olarak uygulamalarını 64 bite geçirmek isteyenler için seçenekler neler,bir az daha derinlemesine inceleyelim.
- Daha büyük bellek desteği: Windows XP Professional x64 ve Windows Server 2003 x64 sürümleri en çok 16 TB (terabayt) büyüklüğünde sanal bellek destekleme potansiyeline sahip. Ayrıca işletim sistemine bağlı olarak şu anda en çok 32 ila 512 GB belleği desteklemekte,bu sayede uygulamalar büyük veri kümelerini işletirken daha hızlı çalıştırılabilmektedir. Uygulamalar kayda değer ölçüde daha fazla veriyi sanal belleğe tamponlayabiliyor, bu ise 64 bitlik işlemcinin verilere hızlı erişim sağlamasına izin veriyor.
Yakın geçmişe bakıldığında, bilişim teknolojilerinin son 10 yılda hem hız hem de güvenilirlik bakımından şaşırtıcı bir yol kat ettiğini görmekteyiz. Hatırlarsanız,1995 yılında Windows 95'in çıkışıyla birlikte bir performans devrimine şahit olmuştuk. 32 bit işletim sisteminin bize kazandırdıkları o zamanın en çok tartışılan konularından biriydi. Bu gün ise,64 bit teknolojisi ile yine bir başka eşikteyiz.
Gelişmelere, sunucu ürünleri açısından yaklaşalım. Windows’un tarihine NT’den itibaren baktığımızda,NT daha çok ortak çalışma içinde olan küçük takımlar için düşünülürken,64 bit Windows 2003’ ün mevcut donanımsal yapıyı zorlayan ve sizi de peşinden götüren gelişmeleri heyecan verici durumda. Microsoft, 2001 yılının ortalarına doğru Windows Server 2003 serisinden Advanced Server’ı sınırlı sürüm olarak sunmaya başladı: Windows Advanced Server Limited Edition (WASLE). WASLE ilk nesil Itanium işlemci platformunun avantajlarını kullanmak için geliştirilmiş 64 bit bir üründü. Daha sonra ise Itanium 2’leri hedefleyen bir güncelleme yayınladı. Bugün ise Windows Server 2003 x64 piyasada.
Seattle'de yapılan Windows Donanım Mühendisliği Konferansı'nda (Windows Hardware Engineering Conference - WinHEC) Bill Gates, Windows XP Professional x64 sürümünü ve üç farklı Windows Server 2003 x64 sürümünü duyurarak 64 bit sistemlere geçişi resmen başlattı. Bu seminere paralel olarak,geçtiğimiz günlerde Microsoft Zirvesi’nde,Windows 2003 x64 bit teknolojilerinin duyurusu yapıldı. Bu toplantıdan bir notu sizlerle paylaşarak 64 bit sistemleri incelemeye başlayalım. Bu not Windows Server 2003 lisanslarını 31 Mart 2003 – 30 Haziran 2005 arasında almış firmalar içindi. Bu firmalar eğer isterlerse ücretsiz olarak Windows 2003 64 Bit’e geçme haklarına sahipler ve bu haktan yararlanabilmeleri için 31 Temmuz 2005’e kadar başvuru yapmaları gerekiyor. Bu konu ile alakalı daha fazla bilgiyi http://www.microsoft.com/windowsserver2003/64bit/x64upgrade.mspx adresinde bulabilirsiniz. Ayrıca 64 bit teknolojisini incelemeye başlamadan önce son bir hatırlatma da yine ürünün satılma şekli ile alakalı. Ürünün kutu satışı yok,ancak aldığınız makine ile birlikte edinebiliyorsunuz.
64 bit Windows işletim sistemi hayatımıza neler getiriyor?
Öncelikle bir programın ya da işletim sisteminin 64 bit olmasının getirdiği farkı özetleyerek başlamakta fayda var. 32 bit Windows ve 64 bit Windows arasındaki en büyük fark bellek desteğinden ileri gelmekte. 32 bit işletim sistemleri,işlem başına tahsis edilmiş en fazla 2 GB’lık bir bellek alanına sahip olup,en çok 4 GB sistem belleğini destekleyebilirler.