SOS: PC'nizin yardım çığlıkları!

PC'nizin kasasına bir dokunun: Eğer elinizden hissedilebilir derecede daha sıcaksa belki de daha iyi bir soğutma sistemi almayı düşünmelisiniz. Zira en iyi CPU-soğutucusu bile, soğutucu gövdeye sıcak hava üflediği sürece görevini yerine getiremez. Böyle bir durumda kasınızı ekstra fanlar ile donatın.Bunun sebebi çoğu durumda ekran kartıdır. Son derece kısa olan monitör kablosu genellikle ekran kartının VGA veya DVI portuna vidalı olduğu için monitörün dikkatsizce hareket ettirilmesi, yerine tam oturmamış bir ekran kartının tamamen veya kısmen slotundan çıkmasına sebep olabilir. Çoğu durumda yakayı kolayca sıyırabilirsiniz: PC'yi kapattıktan sonra ekran kartını hassas bir şekilde bastırarak olması gerektiği yere oturtabilirsiniz. Bu sefer kartın kasaya tamamen oturduğundan emin olun. Daha seyrek ama bir o kadar da can sıkıcı: Kartınızı bozulmuş olabilir. Bu durumda ancak çalışan bir model ile değiştirmeniz size yardımcı olur.Windows'u uzun bir süre kullanmış olanlar bu çirkin ekranı çok iyi bilir: PC aniden durur ve mavi arka plan üzerinde pek de anlaşılır olmayan beyaz renkli uyarı mesajları belirir. Bir mavi ekran çoğu durumda bozuk donanım veya doğru çalışmayan donanım sürücüleri yüzünden ortaya çıkar. Eğer bu hata mesajı aniden değil de mesela yeni taktığınız bir donanım yüzünden çıktıysa durum daha da karmaşıklaşır. Mavi ekranın bu şifreli ibarelerini çözmek için Microsoft Debugging Tools mevcut. Güç düğmesine bastınız ve hiç bir şey olmadı. İlk önce ufak detaylar: Fiş takılı mı? Uzatma prizinizin güç düğmesi açık mı? Birçok PC güç kaynağının arkasında gerçek bir güç düğmesi vardır ve belki de bu düğme yanlışlıkla kapatılmış olabilir.Eğer hatanın kaynağı tüm bu saydıklarımız değilse yüksek bir ihtimalle güç kaynağı bozulmuştur. Değişimi ise çok kolay: Tüm fişleri çekin ve dört sabitleme-vidasını sökün. Yeni bir güç kaynağı alırken performansının yeterli seviyede olmasına dikkat edin. Normal bir multimedya sistem için 400 Watt'lık güç kaynağı tamamen yeterli olacaktır. Dikkat: Güç kaynağı kutusunu asla kendiniz açmayın. Fişler çekilmiş olsa bile elektrik çarpma ihtimali hala vardır. Bu durumda yüksek bir ihtimalle BIOS size bir şeyler anlatmaya çalışıyordur. BIOS (Basic Input Output System), işletim sistemi devreye girip kontrolü eline alana dek bilgisayarın temel fonksiyonlarını denetler. Eğer sistem başlangıcında bir problem varsa BIOS sizi bip sinyalleri ile uyarır. Burada saymak büyük bir önem taşıyor. Zira bip seslerinin sayısı ve uzunluğuna göre hata mesajı çözülecektir. Biplerin tam olarak ne anlama geldiği ise üretici ve sürüm numarasına göre değişiklik gösterir. Farklı BIOS sürümlerinin fonksiyonları ve hata mesajlarının anlamı hakkında bilgi almak için aşağıdaki yazılımı kullanabilirsiniz. Yazılımın sadece almanca dilinde hazırlanmış olması gibi bir dezavantajı var. Download: BIOS KompendiumÖzellikle anakartlar büyük bir ikileme maruzdurlar: Eğer bir şey düzgün biçimde işlevini yerine getirmiyorsa anakart normal bir şekilde çalışamaz. Fakat problemin ne olduğunu kullanıcıya anlatmak için çıkış kanallarını kullanmak zorundadır. Yani eğer RAM modüllerinden biri yerine tam oturmadığı için PC'niz önyükleme yapamıyorsa monitöre görüntü gelmeyecektir. Gerçekte ise grafik çıkışında hiçbir sorun yoktur. Bu sebeptendir ki, anakart üreticileri kullanıcıya belli kodlar ile hata mesajlarını ileten LED ışıklarına sahip anakartlar üretmeye karar vermişlerdir. Ne yazık ki, her üretici bu durum için kendine has bir çözüm kullanmıştır. Bu yüzden öncelikle anakartınızın kullanma kılavuzunu araştırıp ilk olarak kartınızın bu tip LED'lere sahip olup olmadığını ve ikinci olarak da hata kodlarının açıklandığı bir listenin olup olmadığını öğrenmelisiniz. Eğer kılavuzunuz yoksa telaşlanmayın. Neredeyse tüm anakart üreticileri ürünlerinin dokümantasyonunu indirmeye sunmuşlardır. PC'nizin hangi anakartı kullandığını ise bu araç yardımı ile bulabilirsiniz.Download: CPU-ZEğer PC'niz birden alışılmadık şekilde sesler çıkarıyorsa bunun peşinden gitmelisiniz, zira bu (tehlikeli) bir hatanın işareti olabilir. Deneyimli kullanıcılar çoğu kez uğultunun tipinden problemin ne olduğunu anlayabilirler. Genel olarak PC'de iki tip istenemeyen uğultu kaynağı vardır: Sürücüler ve fanlar.Bazı CD'ler ve DVD'ler oynatılırken sıra dışı sesler çıkması çok sinir bozucudur ama paniklemeye gerek yok. Bazen bu veri taşıyıcıları hafif bir dengesizliğe sahip olabilir ki, bu da rahatsız edici titreşimlere yol açar. Yardım olarak ise çok basit bir yöntem mevcut: Temiz ve boş bir medyaya kopyalama yapmak. Bu sesi tanır mısınız? DVD oynatımı sırasında çıkan normal ses birden kesilir ve sürücü sessizleşmeye başlar, fakat sonra sürücü tekrar "gaza basmaya" başlar ve sonrasında tekrar frene basar. Paniklemeyin, çoğu durumda sürücü değil optik medya suçludur: Kirli veya çizik bölgelerde DVD klasik tempo ile okunamaz. Sürücü cidden frene basar: Düşük dönüş hızı sayesinde lazer kritik bölgeleri daha iyi yoklar. Bu pasaj sürücü tarafından işlendikten sonra tekrar orijinal temposuna çıkmaya çalışır. Çok kirli bir medya söz konusu olduğunda kritik bölgeler her zaman problemsizce okunamaz ve yine frene basılması gerekebilir. Bu tip sesler duyduğunuzda CD veya DVD'yi sürücüden çıkarın ve bunu temizleyin. Genellikle temizleme sonrasında her şey sorunsuzca devam eder. CD/DVD sürücülerden farklı olarak sabit diskten çıkan sesler genellikle tehlikeli bir çökme durumuna işaret eder. Bu durumda her göze çarpan değişikliği uyarı sinyali olarak algılamalısınız. Hatanın sebebini tam olarak anlamadan önce tüm önemli verilerinizi yedeklemelisiniz. Sonrasında ise uygun teşhis araçları ile bir hatanın olup olmadığını anlayabilirsiniz:Samsung HDD UtilitySeagate SeaToolsIBM/Hitachi Feature ToolVeri yedekleme işlemi ciddi bir durum oluşmadan kesinlikle yapılmalıdır.PC'deki en bariz ses kaynakları fanlardır. Toplam ses yüksekliği ise soğutmakla yükümlü olan sisteme bağlıdır: Karmaşık grafikleri hesaplamak zorunda olan üst seviye bir PC'de, bir Office-PC'sine göre çok daha fazla sıcak havanın uzaklaştırılması gerekir. Ne olursa olsun seslerin iyice takip edilmesi gerekir, zira ancak fanlar uslu bir şekilde döndüğünde PC'nizin durumu uzun vadede de iyi olur.Genel olarak geçerli: Biraz düzenli olmanız asla size zarar vermez, PC kasanız içinde aynısı geçerlidir. Zaman geçtikçe fanlar daha da çok ses çıkarmaya başlarsa bunu sebebi sadece kirlenmiş bir kasa da olabilir: PC'nin fanları ortamdaki havayı sürekli kendilerine çekerler ve bu da soğutma gövdesinin ve fan dilimlerinin toz ve polenlerle dolmasına sebep olur. Bu toz yumakları havanın soğutucu gövdeye ulaşmasını engeller. Sonuç olarak fanlar çaresizce tam hızda çalışırlar. Eğer PC'nizi açtığınızda bir ahır görüntüsü ile karşılaşırsanız artık temizlikten kaçmanız mümkün değildir. Eğer laptopunuz sürekli çıkardığı fan sesleri ile sizi sinir ediyorsa, bunun sebebi genellikler kirlenmiş havalandırma ızgaralarıdır. Zira ancak bu ızgaralar üzerinden içeriye ve dışarıya doğru hava akışı olduğu zaman fanlar gerçek anlamda soğutma sağlar. Ne kadar rahat olsa da yastığınızın yeri laptopunuzun altı değildir: Tam da buralarda fan havalandırmaları bulunur ve yastığı koyduğunuz anda bunlar bloke olur. Yastık ve laptop arasına yerleştirebileceğiniz bir kitap genellikle hava akımına yardımcı olur ve böylece sessizlik tekrar sağlanabilir.Eğer PC'nizin verdiği fan konserinde sıra dışı bir şeyler tespit ederseniz, öncelikle suçluyu ortaya çıkarmalısınız. Temel kural: Ufak fanlar büyüklere göre daha hızlı döner ve bu yüzden daha fazla ses çıkarırlar. Büyük fanlar daha düşük frekanslı bir uğultu çıkarır. PC'nizi kasasını açıp çalıştırdığınızda rahatsız edici sesin nerden geldiğini hemen tespit edebilirsiniz. Ayrıca tüm fanların normal bir şekilde çalışıp çalışmadığını da kontrol edebilirsiniz.Ufak fanlar genellikle ekran kartlarında ve anakart yongasının üzerinde bulunur. Eğer PC'niz acayip bir bıçkı sesi çıkarırsa suçlu genellikle bu iki adaydan birisidir. Sebebi ise genellikle zarar görmüş bir rulmandır. Bu durumda sadece değişim yapmanız size yardımcı olabilir. Anakart yonga setlerinin fanları pek büyük bir sorun teşkil etmez ve yenisi hemen bulunabilir. Güncel ekran kartlarındaki GPU'lar ise daha gelişmiş bir fan gerektirir. Bu durumda fan ve soğutma gövdesinden oluşan bir sete başvurmalısınız. Çoğu durumda ekran kartı önceki duruma göre daha da sessizleşir. Şu kural yine geçerli: Soğutma sistemi değişimi (özellikle ekran kartlarında) deneyimli kullanıcılar tarafından yapılmalıdır, zira garanti geçerliliğini yitirebilir. Büyük fanların da ara sıra sorunları olabilir. Eğer PC'niz normalden daha fazla homurdanıyor veya vızıldıyorsa PC'nizin büyük fanlarını gözden geçirmelisiniz. Büyük fanlar arasında kural olarak güç kaynağı, CPU ve kasa fanları vardır.Çalışmayı reddeden kasa fanlarını ortadan kaldırmak en kolayıdır. Birçok elektronik sarf malzemesi satan mağazada yedeğini bulabilirsiniz. Ayrıca montaj hataları burada herhangi bir tehlike oluşturmaz. Bozuk fanın olduğu yere daha büyük bir fan yerleştirmenin mümkün olup olmadığını kontrol edin. Zira 12 cm köşegenli bir fan, 8 cm.lik fanla aynı soğutmayı sunar ama çok daha az ses çıkarır.Eğer CPU fanınız sizi sinir ediyorsa en kısa zamanda bununla ilgilenmelisiniz, zira işlemci ateş kaynağıdır ve kötü soğutma sebebiyle çabucak bozulabilir. Ama bu durumda kesinlikle herhangi bir soğutma satın alınmamalıdır, çünkü bazı fanlar bir Quad-Core işlemci için yeterli olmayabilir. Üreticiler genellikle hangi fan ve soğutmaların işlemciyle uygun olduğu hakkında bilgi verirler.Eğer eski güç kaynağınızdan acayip sesler geliyorsa dikkatli olmalısınız. Güvenlik nedeniyle güç kaynağının içini açıp kurcalamaktan kaçınılmalıdır. Ayrıca güç kaynağında bulunan zayıf bir fanın yaydığı tehlike asla hafife alınmamalıdır. Arıza sebebiyle diğer PC bileşenlerinin de öbür tarafı boylaması söz konusu olabilir.Eğer PC'nizden yanık kokusu geliyorsa bu ciddi bir şey ifade edebilir ama ille de öyle olması gerekmiyor. Mesela toz parçacıklarının PC'nizde yanması gibi zararsız bir açıklama söz konusu olabilir. Özellikle pasif soğutuculu ekran kartları ağır yük atlında çok ısınabilirler. Eğer böyle bir şey tespit edersiniz PC kasanızın soğutması yeterli değil demektir ve acilen yeni bir soğutması satın almanız gerekmektedir.İşte şimdi el çabukluğu söz konusu: PC'nizi hemen güç düğmesinden kapatın, hatta en daha iyisi fişini çekin. Şurası kesin ki, üzerinde çalışmakta olduğunuz veriler artık yok oldu: Fakat muhtemelen tam bir çökmeyi engellediniz. Sonrasında ise PC'nizde neyin kömürleşmeye başladığını tespit etmeye sıra geliyor. Bunun için kasayı açıp burnunuzla kokunun kaynağını bulun. Olası şüpheliler ise güç kaynağı ve bunun bağlantılarıdır: Burada öncelikle her şeyin yerli yerinde olup olmadığı ve erimiş bir fiş veya kablo olup olmadığına bakılmalıdır. Bastırılmış fanlar da bu duruma sebep olabilir. Ancak sorumlu parçayı bulup bunu yenisi ile değiştirdiğinizde PC'nizi yeniden açın.