VISTA ile, popüler iki grafik İşlemcisi üreticisi ATI ile nVidia, ekran karlı sürücülerini tamamen yenilemek zorunda kaldılar. Çünkü arlık Microsoft, işletim sisteminde grafiksel kullanıcı arabirimini oluşturmak için, ekran karlının grafik işlemcisini de kullanmaya karar verdi. Bu, işletim sistemi dünyası açısından yerinde alınmış bir karar ve aslında oldukça da büyük bir gelişme.
Arlık hiçbir şey eskisi gibi değil, işletim sistemi kullanıcı ile haberleşirken kullandığı grafik arabirimde ekran kartınızın grafik işlemcisini de kullanacak. Bu da şu anlama geliyor: öncelikle arlık çok daha şık gözüken masaüstlerine sahip olacağız. Şeffaf pencereler, okumayı kolaylaştırmak için kenarları yumuşatılmış fontlar, ekrandaki Öğeler için gerçek zamanlı ışıklandırma ve gölgelendirme, çalışan programlar arasında üç boyutlu ve görerek geçişler... Kısacası görsellik ve işlevsellik adına aklınıza gelebilecek her şey grafiksel kullanıcı arabiriminde Microsoft Vista ile bize sunuluyor. Vista'nın tüm hünerlerini gösterdiği bu kullanıcı arabirimi "Aero" olarak adlandırılıyor. 2007 yılında Aero kelimesini sık sık duymaya hazır olmalısınız.
Vista'dan önceki en gelişmiş işletim sistemi olan Windows XP'de bile kullanılan grafiksel kullanıcı arabirimi için yaklaşık 20 yaşında demek yanlış olmaz. Ve artık atıl sayılan, çok eski bir teknolojinin mirasından başka bir şey değil. Windows XP'nin grafiksel arabirimi, grafik işlemcisinin sadece bazı 2B işlevlerini dolaylı yoldan kullanabiliyordu. Grafik işlemcisinden donanımsal anlamada sadece bazı iki boyutlu işlevleri kullanmak için faydalanılıyordu. Windows XP, çalışan uygulama ile muhatap olur onunla haberleşirdi, uygulamada Windows'un grafik arayüzünü kullanarak ekran kartınızın hafızasına ulaşırdı.
VISTA'da her şey yeni: Yeni sürücü standardı
VISTA'da her şey yeni:
Yeni sürücü standardı
Vista ile Microsoft ekran kartı sürücü modelini değiştirdi. WDDM (Windows Display Driver Model) adı verilen yeni modele arlık ATI ve nVidia, Vista destekli sürücüleriyle uymak zorundalar. WDDM ile gelen en büyük değişiklik,arlık grafik sürücülerinin çekirdek seviyesinden kullanıcı seviyesine taşınmış olması. Ayrıca yeni sürücü modeli ile işletim sistemi grafik işlemcinizi sonuna kadar kullanabiliyor.
Bunun en büyük avantajı ise işletim sisteminden klavye ve fareniz ile verdiğiniz komutlara çok daha çabuk tepki alınabilmesi ve işlemcinizin grafiksel arabiriminiz için artık çok daha az kaynağa ihtiyacı olması. Tabii ki daha işlevsel ve daha şık gözüken masaüstleri bu sayede mümkün oluyor ve olanakların önü sonuna kadar açılıyor.
WDDM stratejileri: Yeni nesil teknolojiye hazır
WDDM stratejileri:
Yeni nesil teknolojiye hazır
Kuşkusuz şu anda ATI ve nVidia'nın WDDM destekli sürücüleri hazır. Ancak şu sıralar üzerinde durdukları ayrıntılar biraz faklılaşıyor.
ATI güvenlik üzerine eğiliyor. HD-DVD, Blue-ray disklerde içeriğin kopyalanmaya karşı korunması üzerine çalışılıyor. Ayrıca ATI, grafik işlemcisi ve WDDM sürücülerinde paralel veri işleme üzerine odaklanmış durumda. Bu özellikle yine HD Video'lar ya da Crossfire gibi uygulamalarda ATI'ın grafik işlemcilerine avantaj sağlayacak bir özellik. Ayrıca hafıza yönelimini mükemmelleştirmek için de çalışılıyor.
ATI'ın Catalyst sürücülerinde Vista destekli sürüm bu yazı hazırlandığı sırada 8.31.100.3.2.1 sürüm numarasına ulaşmıştı ve sürekli gelişiyor.
nVidia da şu sıralar tüm gücünü Vista destekli sürücüleri için harcıyor. nVidia, Windows Presentation Foundation (WPF) isimli tamamen yeni olan bir programlama biçimi üzerinde yoğunlaşmış durumda. WPF sayesinde Vista, ekran karlına doğrudan ulaşabiliyor. Ayrıca yük dağılımı üzerine çalışılıyor. Sistem kaynaklarının, grafiksel arabirim kullanıldığında en verimli şekilde değerlendirilmesi hedefleniyor. Yük dağılımı dinamik olarak değiştirilerek maksimum verim hedefleniyor. Tabii ki ATI'ın üzerinde durduğu diğer konularda nVidia'nın WDDM sürücüleri üzerinde çalıştığı konular. nVidia daha çok Aero üzerine yoğunlaşmış gibi. Firma, Vista destekli Forceware sürücülerinde sürüm 96.85'e kadar geldi.
64 bit vs 32 bit: DirectX 10 şu an arka planda
64 bit vs 32 bit:
DirectX 10 şu an arka planda
Her iki firmanın da Vista ile sürücülerini bir de 64 bit sürümünü uyarlama zorunluluğu doğdu. Şu sıralar 32 ve 64 bit'lik sürümler paralel olarak ilerliyor fakat ilerde kullanıcıların daha büyük oranda Vista'nın 64 bit sürümüne talep göstereceği düşünülüyor.
Sürücülerin gelişmesi Vista ile ivme kazandı ve aslına bakarsanız iki firmanın da tek hedefi Aero ile maksimum performans ve maksimum görüntü kalitesine ulaşmak. Şimdilik işin diğer yönü olan DirectX 10 desteği, arka planda kalıyor. Firmalar Aero ile yeterli görüntü kalitesi ve performansı yakaladıklarına inandıkları anda tüm enerjilerini DirectX 10 performansı üzerine yoğunlaştıracaklar. DirectX 10 destekli uygulama ve 3B oyunların sayısı henüz bir elin parmaklarından az olsa bile bu uygulamalardan alınan ekran örnekleri kullanıcıların beğenisini kazanmaya daha şimdiden başladı.
ATI VIVO: Video işlemek artık çok daha hızlı
ATI VIVO:
Video işlemek artık çok daha hızlı
AVIVO için, ATI'ın görüntü yakalama ve video görüntüleme teknolojisinde geldiği son noktayı temsil ediyor diyebiliriz. AVIVO, ekran kartınızın monitörünüze verdiği görüntünün kalitesi ya da Vista ile sunulan görüntü düzenleme yazılımı Movie Maker 6'da şaheserler yaratacak bir donanım. AVIVO az sonra anlatacağımız gibi aslında komple bir çözüm. Ayrıca H.264 gibi yoğun işlemci gücüne ihtiyaç duyan modern görüntü sıkıştırma biçimlerine donanımsal olarak destek vermesi onu gerçeklen vazgeçilmez yapıyor.
AVIVO, ATI VideoIN/VideoOut kelimelerinin kısaltması ve isminden de anlaşılacağı gibi tüm video giriş/çıkışlarından sorumlu. AVIVO'ya gelen sinyal analog ise Önce doğal olarak görüntü yakalama sürecine tabi tutuluyor. İlk olarak devreye ATI otomatik kazanç denetimi (Automatic gain control) giriyor. Sonra 3D Comb filtrelemesi gelen resmi inceliyor, sinyalde ilerde sorun yaratabilecek anormallikler eleniyor ve resimler parlaklık (luminans) ve renk bilgileri olarak ayrıştırılıyor. Daha sonra 12 bit çözünürlüğünde analog-sayısal dönüştürme (12-bit analog-to-digital conversion) işlemi gerçekleştiriliyor.
Görüntü kalitesi: En yeni teknolojiler
Görüntü kalitesi:
En iyisi için en yeni teknolojiler
Donanımsal olarak görüntü içindeki gürültüler (hardware noise reduction) temizleniyor. Veriye sayısal demodülasyon (digital demodulation - Encoding) uygulanıyor ve görüntü sabit diskinize yazılacak hale geliyor. Tüm bu aşamalar görüntünün ilk haline en yakın şekilde sayısallaştırılması ve maksimum görüntü kalitesi elde etmek için tasarlanmış.
Ancak eğer AVIVO'ya gelen veri zaten sayısal ise az önce anlattığımız adımlar atlanıyor. Gelen verinin sıkıştırma algoritmasına göre çözme (decode) birimi gelen veriyi açıyor. Bundan sonra veri son işleme birimine giriyor (post process) ve en sonunda monitörünüze giden görüntünün oluşturulduğu nihayi görüntüleme motoruna ulaşıyor. Burada gama ve renk düzeltmesi, kontrast ve parlaklık gibi ayarlar yapılıyor. Daha sonra Örneğin çıkış bir VGA monitörse veri bir sayısal-analog çeviriciden (DAC) geçiyor ve monitöre ulaşıyor. Eğer DVI üzerinden bir LCD monitöre bağlıysa bu defa DAC yerine yüksek hızlı seri veriyi sayısal olarak LCD monitörünüze yönlendiren TMDS birimlerinde geçerek LCD monitörünüze ulaşıyor. Sonuçla görüntüyü izleyeceğiniz kaynağa göre yine maksimum kalite nasıl elde edilecekse operasyon otomatik olarak bu yönde yürüyor.
AVIVO'nun becerileri sadece görüntü yakalama ya da maksimum görüntü kalitesini monitörünüze yansıtma çabaları ile bilmiyor. Daha önce bahsettiğimiz gibi AVIVO yüksek işlemci gücüne İhtiyaç duyan H.264 gibi modern görüntü sıkıştırma tekniklerine de donanımsal olarak destek veriyor.
İşlemci: Grafik işlemcisi yükü azaltıyor
İşlemci:
Grafik işlemcisi yükü azaltıyor
Bu desteği sınamak için hemen Athlon64 3200+ ile bir test düzeneği oluşturduk. Apple'ın HD video galerisinden 1.280 x 720 çözünürlüğe sahip bir videoyu önce standart Apple Quicktime 7 ile izledik ve işlemci meşguliyetini gözlemledik.
Daha sonra bir defa da AVIVO'un donanımsal H.264 hızlandırıcılarını destekleyen Cyberlink PowerDVD ile aynı HD videoyu izledik ve sonuçları kaydettik. AVIVO desteği olmadan yüksek çözünürlüklü HD bir videoyu izlerken Alhlon64 3200+ gibi bir işlemci bile ortalama %55 civarlarında meşgul olurken, donanımsal olarak H.264 hızlandırması devreye girdiğinden ortalama işlemci yükü otomatikman %35'lere kadar gerileyebiliyor. Arada yaklaşık %60'lara varan bir hız farkı gözlemlemek gerçekten etkileyici.
Video sıkıştırma: Donanımsal destek ile kalite
Video sıkıştırma:
Donanımsal destek ile kalite ve hız
"AVIVO ile ATI sadece görüntü oynatma değil, görüntü yakalamanıza ya da görüntü biçimleri arasında dönüşümler yapmanıza da izin veriyor" demiştik. ATI Avivo Video çeviricisi bu iş için tasarlanmış kullanımı çok kolay bir yazılım. MPEG-1, MPEG-2, VCD, SVCD, DVD, MPEG-4/DivX, WMV9, Portable Media Center, H.264/avi, MPEG-4/PSP ve H.264/iPod biçimlerinde çıkış verebiliyor.
Örneğin HD bir filmi alıp bunu bana MPEG4'e çevir ve çözünürlüğü düşür, diyebiliyorsunuz. Bu işlemler donanımsal olarak desteklendikleri için, normalde olması gerekenden daha kısa sürelerde bitirilebiliyor. Ayrıca AVIVO şuan için pratikte bir kullanım alanı olmayan, ancak ileride monitör teknolojisi geliştiğinde çok şey vaat eden, kanal başına 16 bitlik görüntü çıkışı desteği sunuyor. Günümüzde CRT monitörler 10 bit, LCD monitörlerin %90'ı ise kanal başına 8 bit renk gösterebiliyor.
Ancak ileride piyasada olması beklenen HDR LCD monitörler kanal başına 16 bit renk gösterebilecek ve görüntü kalitesinde büyük bir sıçrama yaşanacak. Ancak bugün için bu monitörlerin ilk örnekleri 1.920 x 1.080 çözünürlük sunan ve yaklaşık 35 bin dolarlık fiyat etiketine sahip ürünler. (HDR LCD monitörleri merak edenler http://www.brightsidetech.com adresini ziyaret edebilirler.)
Sonuç olarak, neresinden bakarsanız bakın, AVIVO, görüntü kalitesi konusuna alılmış en önemli adımlardan biri ve aynı amacı paylaşan Microsoft Vista için de çok iyi bir yol arkadaşı.