Bir zamanlar bankacılık dendiğinde hemen hepimizin aklına bitmek tükenmek bilmeyen sıralarda beklemek gelirdi. Ancak günümüzde durum biraz farklı. Artık internetin yardımıyla oturduğumuz yerden hesabımıza ulaşabiliyoruz.
Birkaç yıl öncesine kadar banka hesaplarına ulaşmanın tek yolu, şubeye gitmek ve uzun kuyruklarda saatlerce beklemekten geçiyordu. Zamanla bu durum, hem sık sık banka ile iletişim kurmak zorunda olan büyük şirketleri, hem de şahsi hesap sahiplerini rahatsız etmeye başladı. Artık hiç kimse bankacılık işlemleri için sıra beklemek istemiyordu.
Bankaların bu şikayetlere verdikleri ilk cevap, artık hepimizin yoğun olarak baş vurduğu telefon bankacılığı oldu. Ancak tüm işlemlerin telefon üzerinden yapılması çok da kolay değildi. Tam da bu sırada, bankalar interneti keşfettiler. Atılan ilk adım, bilgisayara yüklenebilen küçük yazılımların geliştirilmeleri oldu. Bu yazılımların ve modeminizin yardımıyla kendi bankanızla bağlantıya geçebiliyor ve kişisel hesabınıza erişebiliyordunuz.
"Internet Bankacı lığı"nın doğuşu da, işte bu küçük yazılımlar sayesinde gerçekleşti. Ancak günümüzde, bankamıza ulaşmak için özel yazılımları kullanmak zorunda değiliz. Internet Explorer veya benzeri bir tarayıcı program yardımıyla bankanızın web sitesine girerseniz, burada internet bankacılığına ait birtakım bağlantılar bulunduğunu göreceksiniz. Yapmanız gereken sadece bu bağlantıya tıklamak, hemen ardından da gerekli alanlara kullanıcı adını / numarasını ve şifre / parolanızı girmek. Bahsettiğimiz kullanıcı adını ve şifreyi hesabınızın bağlı bulunduğu bankadaki yetkililerden temin edebilirsiniz.
Güvenlik
GÜVENLİK
İnternet bankacılığı, adından da anlaşılabileceği gibi, bankacılık işlemleri için kamusal bir ağı, yani interneti kullanıyor. İnternetin tüm dünyaya açık olduğunu göz önünde bulundurursak, ortaya önemli bir güvenlik sorununun çıktığını rahatlıkla anlayabiliriz. Müşteri ve banka arasındaki veri değişimi sırasında maksimum güvenliğin sağlanması ve kötü niyetli kişilerin sizin hesabınıza ulaşmalarının engellenmesi amacıyla birçok farklı yöntem bir arada kullanılıyor. İşte, internet bankacılığının güvenli bir biçimde yürüyebilmesi için alınması gereken güvenlik önlemleri...
1- Bilgilerin gizliliği: Gönderilen veriler yalnızca müşteri ve banka tarafından "okuna-bilmeli". Bu durumu sağlamak isteyen tüm bankalar, verilerin aktarılması sırasında özel bir şifreleme teknolojisine (128 bit SSL - Secure Socket Layer) baş vuruyorlar. SSL hakkındaki ayrıntılı bilgileri ilerleyen satırlarda bulabilirsiniz.
2- Karşı tarafın onaylaması: Müşterinin gerçekten kendi bankasıyla ya da bankanın gerçekten müşterisi ile görüştüğü mutlaka doğrulanmalıdır. Aksi halde sizin bankaya gönderdiğinizi düşündüğünüz önemli bilgiler, çok daha farklı bir noktaya gidiyor olabilirler. Onay işlemi için genellikle özel bir kodlama sistemi veya elektronik bir kimlik belgesi kullanılır.
3- Bilgilerin doğrulanması: Bilginin gerçekten müşteri veya banka tarafından gönderildiğinden emin olunmalıdır. Bu işlem için de yine elektronik kimlik belgelerinden yardım alınmaktadır.
SSL Protokolü ve Verilerin Şifrelenmesi
SSL PROTOKOLÜ VE VERİLERİN ŞİFRELENMESİ
Müşteri ve banka birbirleri ile iletişim halindeyken, aralarında yüklü miktarda bir veri alış verişi gerçekleşir. Çift yönlü olarak aktarılan bu veriler, daha önce de belirttiğimiz gibi internet aracılığıyla hedeflerine ulaşırlar. İnternetin tüm dünyaya açık olması, verilerin farklı kişiler tarafından da görülebilmesi riskini doğurmaktadır. Bu yüzden internet bankacılığı hizmeti sunan bankalar, transfer işlemi sırasında verileri şifreleme yoluna gidiyorlar.
SSL adı verilen bir protokolün yardımıyla gerçekleşen bu şifreleme işlemi, hesaplarınız üzerinde yaptığınız işlemlerin üçüncü bir şahıs tarafından anlaşılmalarını engeller. Çünkü bu özel şifreyi çözmek ve anlaşılabilir bir duruma getirmek, ancak ve ancak ilgili banka tarafından gerçekleştirilebilir. Veri transferi sırasında kötü niyetli kişilerin elde edebilecekleri tek şey ise anlaşılmaz bir bilgi kümesinin ötesine geçemez.
SSL protokolü, 40 bit ve 128 bit arasında olabilir. Bu rakam ne kadar yüksek olursa, protokolün sunduğu güvenlik seviyesi de aynı oranda yükselecektir. 40 ve 128 sayılarının anlamı, şifreleme için kullanılan ve rast-gele üretilen anahtarın uzunluğudur. Anahtar ne kadar uzun olursa, SSL ile şifrelenen verilerin anlaşılabilir hale getirilmeleri de aynı oranda zorlaşır.
Kullanıcı Kodu ve Giriş Şifresi
KULLANICI KODU VE GİRİŞ ŞİFRESİ
Kişisel hesapları üzerinde çeşitli işlemler yapmak isteyen bir müşteri, öncelikle kullanıcı kodunu ve kişiye özel şifresini (PIN) sisteme girmek zorundadır. Kullanıcı kodu, genellikle sekiz veya daha fazla karakterden oluşur. Üstelik bu karakterler hem harfleri, hem de rakamları içerebilirler.
Hesabınıza internet üzerinden erişebilmek istiyorsanız, mutlaka kullanıcı koduna ve şifreye sahip olmalısınız. Kullanıcı kodu ve şifre almak için bankanıza başvurmanız ve kendinizle ilgili birkaç soruya cevap vermeniz yeterli olacaktır. Ancak size verilen kod ve şifreyi kesinlikle başkaları ile paylaşmamalısınız. Çünkü bu kodu ve şifreyi öğrenen herkes, banka hesabınıza kolaylıkla girebilir.
İnternet Bankacılığının Sundukları
İNTERNET BANKACILIĞININ SUNDUKLARI
İnternet bankacılığı, kendisini sürekli geliştiren konulardan birisidir. Belki internet üzerinden banka hesabınıza ulaşarak sadece birkaç temel işlem yapabileceğinizi düşünüyor olabilirsiniz. Ancak aslında herşey bu kadar basit değil. Bugün gerçek bir banka şubesine giderek yapabileceğiniz hemen her türlü işlemi internet şubesi aracılığıyla yapmanız da mümkün. Üstelik bu sırada yerinizden kalkmanıza bile gerek yok...
Internet bankacılığının sunduğu hizmetleri, en basit haliyle 3 ana kategoriye ayırabiliriz. Bu kategorilerin temelini bilgilendirme hizmetleri oluşturuyor. Yani internet bankacılığının yardımıyla hesabınız veya kartlarınızla ilgili her türlü bilgiye kolayca ulaşmanız mümkün.
İkinci kategoride ise bankacılık işlemleri yer alıyor. Örneğin bankanıza internet üzerinden ulaşarak vadeli bir hesap açabilir ya da döviz alıp satabilirsiniz. Tabii yapabilecekleriniz sadece bu kadarla da sınırlı değil. Bankacılık işlemleri ile ilgili ayrıntılı açıklamaları aşağıdaki bölümlerde bulacaksınız.
Son kategori ise "online" ödemeleri içeriyor. Elektrik veya su faturalarınızı nasıl ödediğinizi bir düşünün. Önce bir banka şubesine ya da ilgili kuruluşun ödeme noktasına gitmeli ve büyük ihtimalle sırada beklemelisiniz. Ancak tüm bu zahmetli aşamalar artık geride kalmış durumda. Çünkü bankamızın internet şubesi, tüm ödemeleri bizim adımıza gerçekleştirebiliyor. Hatta internet üzerinden otomatik ödeme talimatı vermek gibi bir şansa da sahipsiniz.
Bilgilendirme Hizmetleri ve Bankacılık İşlemleri
BİLGİLENDİRME HİZMETLERİ
İnternet bankacılığının en temel görevi, müşterilerin hesapları ya da kartları hakkında fikir sahibi olabilmelerini sağlamaktır. İnternet üzerinde hizmet sunan tüm bankalar, evinizden ya da iş yerinizden kişisel hesap hareketlerinizi ve bakiyeyi kontrol etmenize, hesap dökümünü görüntülemenize ve yazdırmanıza, kredi kartınızın limitini öğrenmenize ya da ödeme planına göz atmanıza izin veriyorlar. Üstelik bazı bankalar, kendilerini bahsettiğimiz bu hizmetleri sunmakla sınırlarken, diğerleri çeklerin durumunu, hisse senetlerini, abonelikleri, döviz kambiyo oranlarını ve devlet tahvili gelirlerini öğrenmenizi bile mümkün hale getirebiliyorlar.
Eğer dilerseniz, bankanızın internet şubesi aracılığıyla hesap bilgilerinizi basmanız da mümkün olabiliyor. Bunun için ihtiyacınız olan, sadece bilgisayara bağlanmış standart bir yazıcı...
BANKACILIK İŞLEMLERİ
Internet bankacılığının kalbini, hiç kuşkusuz bankacılık işlemleri oluşturuyor. Evinizdeki kişisel bilgisayarınızı kullanarak başka hesaplara havale ya da EFT yapabilir, kredi kartınızın borçlarını ödeyebilir, döviz alıp satabilir, hisse senetleri ile ilgili işlemler yapabilir ve hatta yeni bir vadeli / vadesiz hesap açabilirsiniz. Kısacası bankanızın internet şubesi, gerçek bir şubede verilen hizmetlerin hepsini ayağınıza kadar getirmektedir. Peki ama tüm bu hizmetlerden yararlanmanın bir bedeli yok mu? Belki size şaşırtıcı gelecek, ancak internet üzerinden yapılan işlemler için genellikle hiç bir ücret talep edilmiyor. Hatta havale ya da EFT yapacaksanız, internet şubesini kullanarak karlı çıkmanız bile mümkün. Eğer bu işlemleri herhangi bir banka şubesine gidip gerçekleştirecek olursanız, büyük ihtimalle belli bir ücret ödemek zorunda kalırsınız. Ancak internet şubesi aracılığıyla yapılan para transferlerinde böyle bir durum söz konusu değil.
Diğer Hizmetler
DİĞER HİZMETLER
Internet bankacılığının sunduğu hizmetlerin bu kadarla sınırlı olduğunu düşünüyorsanız çok yanılıyorsunuz. Internet şubeleri, hemen hemen tüm ödemelerinizi "online" olarak yapmanıza da olanak tanıyorlar. Artık telefon faturanızı ödemek için postaneye ya da elektrik - su gibi faturalarınızı ödemek için banka şubesine gitmenize hiç gerek yok. Çünkü internet şubeleri, bu tip ödemelerin de altından kalkabiliyorlar. Üstelik dilerseniz, yine internet üzerinden otomatik ödeme talimatları verme şansına da sahipsiniz.
Bu noktada dikkat etmeniz gereken küçük bir detaydan bahsetmekte de yarar var. Her bankanın internet şubesinden her türlü kuruluşun fatura ödemesini yapamayabilir-siniz. Örneğin bir banka internet üzerinden telefon faturası ödemek gibi bir imkan sunmazken, diğer bir banka da elektrik faturaları konusunda hizmet sunmuyor olabilir. Bu yüzden internet üzerinde ödeme yapacaksanız, öncelikle bankanızın hangi kuruluşlarla birlikte çalıştığını öğrenmelisiniz.
Peki ama yaptığımız ödemelerin dekontunu nasıl alacağız? Internet şubeleri, yapılan ödemelerle ya da diğer bankacılık işlemleriyle ilgili her türlü dekontu müşterinin e-posta adresine gönderirler. Hatta dilerseniz, dekontun faks numaranıza gönderilmesini bile sağlayabilirsiniz. Tabii bu imkanlardan yararlanmak için, işlem sonunda dekont istediğinizi belirtmeniz gerektiğini de unutmayın.
Birçok bankanın internet şubesi, internet üzerinden alış veriş yapanlar için sanal kart hizmeti de sunmaktadır. Eğer kredi kartı numaranızı alış veriş sitelerine verip vermemek konusunda emin değilseniz, bu tip bir sanal karta baş vurabilir ve güvenliği maksimum seviyeye çıkartabilirsiniz.
Birçok banka, internet şubesi kullanımını artırabilmek için çeşitli kampanyalar düzenlmektedir. Eğer bu kampanyaları takip ederseniz, birçok sürpriz hediye kazanma şansını da yakalayabilirsiniz.
Tavsiyeler
TAVSİYELER
• Demoları deneyin: Internet bankacılığı hizmetleri hakkında daha fazlasını bilmek istiyorsanız, sisteme giriş yapmadan önce mutlaka demoları deneyin. Bankaların bir çoğu, internet şubesi hizmetlerini küçük bir demo eşliğinde müşterilerine tanıtmaktadır. Demo versiyonları, hem aktif hem de pasif işlemleri içerebilirler. Demo, bankacılık işlemleri için size sanal bir hesap açar ve siz de bu hesap üzerinde sanal parayla internet bankacılığı işlemlerini gerçekleştirebilirsiniz. Örneğin sanal hesabınızdaki paranın bir kısmını diğer bir sanal hesaba göndermeniz ya da sanal bir faturayı ödemeniz mümkündür.
• İşlemler için belli bir ücret ödenecek mi?: Ülkemizde hizmet veren internet şubelerinin nereseyse hiçbirisi, yapılan işlemler için ücret talep etmemektedir. Ancak yine de, işe koyulmadan önce işlemler için herhangi bir ücret ödemeniz gerekip gerekmediğini mutlaka kontrol edin.
• Şifre girişlerinde sanal klavyeyi kullanın: Internet şubelerinin hemen hepsi, kullanıcı adı / numarası ve şifre girişi için sanal klavye hizmeti sunmaktadırlar. Şifrenizi yazarken, ekranda belirecek olan bu sanal klavyeyi kullanmanızda büyük yarar var. Çünkü "keylogger" adıyla bilinen bazı zararlı uygulamalar, klavyede bastığınız her tuşu kaydederler ve bu kayıtlar da kötü niyetli kimselerin eline geçebilir. Ancak sanal klavye kullanımında böyle bir sorun söz konusu olamaz. Kısacası sanal klavyeyi kullanmak, güvenlik açısından alabileceğiniz en basit ve en iyi önlemdir. Belki karakterleri giriş süreniz biraz uzayacaktır; ancak bu sayede güvenliği üst düzeye taşımış olacaksınız.
• Sistemden çıkarken: Bir internet şubesine giriş yaptınız ve gerekli işlemleri tamamladınız... Şubeden çıkmak için, kesinlikle pencerenin kenarındaki çarpı işaretini kullanmayın. Tüm internet şubeleri, "güvenli çıkış" adı verilen bir seçeneğe sahiptirler. Şubeden çıkmak için mutlaka bu seçeneğe baş vurmanız gerekiyor.
• Sadece kişisel bilgisayarınızı kullanın: Bankanızın internet şubesine giriş yapacaksanız, bu iş için kesinlikle evinizdeki kişisel bilgisayarınızı kullanmalısınız. İnternet kafe gibi, bir bilgisayarı birçok kişinin kullandığı yerlerden hesabınıza ulaşmaya çalışmayın. Eğer Windows girilen şifreleri kaydetmek üzere ayarlanmışsa, girdiğiniz kullanıcı adı ve şifresi de bilgisayara kaydedilmiş olabilir. Bu durumda aynı bilgisayarı sizden sonra kullanan bir kimse, hiç zorlanmadan hesabınıza ulaşma şansına sahip olacaktır.
Güvenlik Sorunu
GÜVENLİK SORUNU
Acaba güvenli mi? Eğer parasal işlemlerinizi İnternet üzerinden gerçekleştirmeyi düşünüyorsanız, bu soruyu kendinize sık sık soracaksınız demektir. Aslında internetin yardımıyla yapılan İşlemler, günümüzde son derece güvenli. Bir işlemin güvenliğini garantilemek, gizliliğin ve İletişime dahil olan kişilerin güvenilirliğinin garantilenmesi anlamına geliyor. Bankalar, güvenliği sağlamak amacıyla uzmanlaşmış şirketlerden (örneğin Amerikan Verisign şirketi), kendi sunucularının sertifikalandırmasını isterler. Bu sertifikalandırma (yani "Secure server İD"), verilerin indirildiği sunucunun gerçekten de doğru sunucu olduğunu garanti eder.
Verilerin gizliliği ve değişmezliği ise şifreleme (şifreli yazı) sayesinde elde edilir. Günümüzde, yüksek güvenlik seviyesi sunan 128 bit şifreleme tekniği kullanılıyor. Kullanılan İnternet şubesinin gerçekten güvenilir olup olmadığını anlamak İçin, tarayıcının durum çubuğuna bakmanız yeterli. Eğer çubuk üzerinde kapalı bir kilit simgesi görürseniz, herşey yolunda demektir. Bu simgenin üzerine tıklarsanız, güvenlik sertifikasının kim tarafından verildiğini de öğrenebilirsiniz. Yani kilit simgesi, o sitenin gerçek anlamda güvenli olduğunu anlamamızı sağlar.
Bilgi: Nasıl Bir Bilgisayar?
BİLGİ: NASIL BİR BİLGİSAYAR?
Herhangi bir bankanın İnternet şubesine erişmek için çok güçlü bir bilgisayara sahip olmanız gerekmiyor. Başka bir deyişle İnternet bankacılığından yararlanmak İçin yeni bir bilgisayara İhtiyacınız yok; sadece bilgisayarın İnternete bağlı olması yeterli. Dikkat etmeniz gereken en önemli nokta İse, kullandığınız tarayıcı programın eski bir sürüm olmaması, örneğin İnternet sayfalarını görüntülemek İçin Internet Explorer'ı tercih ediyorsanız, programın en azından "5.5" sürümünü bilgisayara kurmanızda yarar var. Aynı durum Netscape'in Communicator'ı için de geçerli.