Konu bilgisayarlar ve grafik olduğunda, her kullanım amacı için farklı yöntemlerin tercih edildiğini görüyoruz. Bu yazı, ihtiyacınıza göre en uygun olan yöntemi bulmanıza yardımcı olacak.
Vektörel grafik mi yoksa bitmap grafik mi? Bu sorunun cevabı, grafiğin kullanılacağı alana göre değişir. Basit olarak fotoğraflar için Bitmap, teknik resimler ve haritalar içinse vektörel grafik daha uygundur. Kısacası asıl önemli olan, her iki grafik türünü de yakından tanımak ve gerek duyulduğunda kullanabilmektir.
KISA BİR TEKRAR
Daha önceki sayılarımızda bitmap ve vektörel grafiklerden bahsetmiştik. Ancak konuyu tam anlamıyla anımsamayanlar için kısa bir özet yapmakta yarar var.
• Bitmap grafiklerde, piksel adı verilen renkli noktacılar kullanılır ve resimler de bu sayede ortaya çıkar. Bu nedenle çizimler bir mozaik şeklinde oluşur ve kayıt esansında her bir pikselin konumu ile renk değeri ayrı ayrı saklanır.
• Vektörel grafiklerde, resimler çizgi ve eğrilerin düzenlenmeleri yoluyla yaratılır. Şekli oluşturmak için gerekli olan veriler, matematiksel hesaplamaların sonucunda elde edilir. Örneğin düz bir doğru parçası için sadece başlangıç ve bitiş noktalarının koordinatlarına ihtiyaç duyulurken, bir dairenin merkez ve yarıçap uzunlukları bilinmelidir. Renklendirme işlemi, çizgilerin ve kapalı alanların doldurulmaları ile gerçekleşir.
Bu iki tekniğin kullanılmaları, düşündüğünüzden çok daha fazla farklılıklar yaratır. Hangisini kullanacağınızı seçmeden önce almak istediğiniz sonucu iyi biliyor olmalısınız. Ayrıca dosya boyutları, resmin tanımlanması ve resmin hangi amaçla kullanılacağı gibi farklı etkenler de seçilecek tekniğin belirlenmesinde önemli bir rol oynarlar.
Bu arada küçük bir uyarı yapmakta da yarar var... Üç boyutlu grafiklerin kullanıldığı sinema filmleri ve teknik ürün çizimleri gibi konularda kullanılan tekniğin apayrı bir teknik olduğunu asla unutmayın.
Noktacıklar Konusu
NOKTACIKLAR KONUSU
Bitmap terimi, en basit şekliyle "bit haritası" olarak tercüme edilebilir ve bu grafik türünü açıklamak için son derece yeterlidir. Çünkü bir bitmap grafiği harita gibi düşünmek mümkündür. Resmin haritası, şekli oluşturan her bir piksel (yani nokta) ile ilgili bilgileri içeren pek çok bit'ten meydana gelir. Tek bir bit, sadece tek bir pikseli temsil eder.
Her bir piksele ait olan özellikler "RGB" (Kırmızı-Yeşil-Mavi) kısaltmasıyla tanımlanır. Bu özellikler arasında sayabileceğimiz kontrast, aydınlık ve renk farkları da yine RGB kodunun içersinde yer alır.
Bitmap grafiğin kalitesi, büyük oranda resmin piksel sayısına ve çözünülürlük seviyesine bağlıdır. Kalitesiz resimleri oluşturan pikseller çoğu zaman göz ile ayırt edilebilirler ve net olmayan bir görüntü sunarlar. Kaliteli resimlerde ise pikselleri tek tek ayırt etmek oldukça güçtür. Piksel geçişleri büyük bir ustalıkla resme aktarılmıştır.
Bitmap grafiğin en büyük dezavantajı, büyük dosya boyutlarına sahip olmasıdır. Her bir piksel, hem sabit disk üzerinde hem de RAM'de fazlaca yer kaplar. Resimler pek çok küçük pikselden oluştuğu için, bitmap türündeki grafik dosyalarının boyutları da yükselir. Bu yüzden bitmap grafiklerle çalışmak zorunda olan profesyonellerin büyük sabit disklere ihtiyaçları vardır.
Bitmap grafiklerin büyük boyutlarını düşürebilmek için sıkıştırılmış dosya formatlarından yardım alınabilir. Örneğin ".jpeg" ve "gif" gibi uzantılara sahip olan dosyalar, aslında sıkıştırılmış birer bitmap grafikten başka bir şey değildirler. Sıkıştırma işlemi sırasında resmin kalitesinde düşüşler yaşanabilir; ancak eğer sıkıştırma oranını çok yüksek tutmazsanız bu düşüşleri fark etmeniz bile mümkün olmayacaktır. Eğer sıkıştırma oranı normalin çok ötesine geçerse, resim üzerindeki noktalar da belirginleşmeye başlar ve kalite önemli oranda azalır.
Sıkıştırma işlemi sayesinde boyutların bu kadar küçülmesinin nedeni, ortak grafik özellikleri olan piksellerin tek bir defada hafızaya alınmasıdır. Bu sayede, her benzer piksel grubu orijinal grafiğin tek bir pikseli ile aynı hafıza alanını kaplar. Bu özellik çıplak gözle ayırt edilemeyecek kadar benzer pikseller üzerinde uygulanır. Örneğin mavi bir gökyüzü resminde birbirlerine benzer ne kadar çok piksel olduğunu düşünün. Benzer pikseller tek bir veri halinde kaydedildiğinde hem gözle görülemeyecek kadar ufak bir değişiklik oluşur, hem de dosya büyüklüğü önemli oranda azalır. İşte bu özellik, bitmap resimlerin internet üzerinde kullanılabilmeleri açısından oldukça önemlidir. Yine de az önce yaptığımız uyarıyı bir kez daha tekrarlayalım... Sıkıştırma oranı arttıkça bir arada depolanan piksel sayısı da artar ve kalitesiz resimlerle karşı karşıya kalabilirsiniz.
Donanımdan...
DONANIMDAN...
Bitmap grafik öğeleri hemen hemen tüm bilgisayarlarda bulunmaktadır. Örneğin Windows işletim sistemini kullananlar, sabit disklerinde örnek resimlerin ve duvar kağıtlarının bulunduğunu mutlaka fark etmişlerdir. Bu örneklerin çoğu ".bmp" uzantılı bitmap grafik dosyalarıdır.
Windows'un Paint programı bitmap grafik üretmek için kullanılan önemli bir kaynaktır. Internet üzerinde gördüğünüz resim dosyalarının büyük çoğunluğu da yine "Jpg" ve ".gif" uzantılı bitmap dosyalardır. Bu resimler çoğu zaman dijital fotoğraf makineleri ile çekilmiş resimlerdir. Dijital fotoğraf makineleri, LCD ekranlarına yansıyan görüntüleri birer bitmap resim dosyası olarak hafıza kartlarına kaydederler. Aynı şekilde tarayıcılar da bitmap formatında resim dosyası üreten donanım araçları arasında sayılabilirler; fotoğrafları veya metinleri birer bitmap dosyası olarak bilgisayarınıza aktarmanızı sağlarlar.
...Yazılıma
...YAZILIMA
Elektronik ortamdaki çoğu grafik çalışması, resimlerin ve çizimlerin yardımıyla gerçekleşir. Eğer uygun yazılıma sahipseniz, bitmap grafik türünü kullanarak gerçek sanat eserleri yaratabilirsiniz.
Profesyonel bitmap grafik programları resimler üzerinde rötuş yapmanıza olanak tanıyarak fotoğrafları mükemmel bir hale getirmenize yardımcı olurlar. Bu sayede her türlü resmi veya grafik çalışmasını Windows için uygun bir duvar kağıdına dönüştürebilirisiniz.
İyi bir program, fotoğraf makinesinin flaşı nedeniyle göz bebeklerinde oluşan kırmızılığı ortadan kaldırabilir veya fotoğraftaki gereksiz gölgeleri düzeltebilir. Ya da resim çok koyu çıkmışsa, aydınlık seviyesi ile resmi daha uygun bir hale getirebilir. Eğer fotoğraflar üzerinde rötuş yapmak istiyorsanız, herkesin gereksinimlerini tatmin edebilecek seviyede olan ve uygun fiyatlar karşılığında piyasaya sürülen yazılımlardan birisini satın almanız yeterli olacaktır.
Bitmap grafikler sadece fotoğraf üzerinde rötuş yapma işlemlerinde sağladığı kolaylık nedeniyle değil, aynı zamanda çizimlerin yardımıyla grafik oluşturmak konusunda da üstün niteliklere sahip oldukları için tercih edilirler. Genel olarak grafik düzenleme programları, en basit işlemlerden en karmaşık çizimlere kadar her aşamada size yardımcı olacak özellikler ile donatılmışlardır. Bu programlar genellikle önceden hazırlanmış bazı grafik öğelerini de içerirler. Grafik öğeleri resimler üzerinde dokular oluşturmak için kullanılabilir. Ortaya çıkartılan çizimler veya fotoğraflar o kadar kalitelidirler ki, kimse onların bir bilgisayar programı ile oluşturulduğunu tahmin edemez. Zaten gördüğünüz bazı resimleri gerçekten ayıramamanızın altında yatan ana neden de budur.
Vektörel Grafik
VEKTÖREL GRAFİK
Vektörel grafikler özellikle reklam dokümanları, poster ve basılı sunumlar için kullanılan yüksek kalitedeki grafik formatlarıdır. Ancak kullanım alanları sadece bu kadarla sınırlı değildir; geometrik şekiller ve yazı tiplerinin basımı için de kullanılırlar.
Vektörel grafiklerin bitmap grafiklere göre en büyük avantajı, dosya boyutunun son derece küçük olmasıdır. Vektörel grafiklerde yer alan veriler, sabit diske ayrı noktalar gibi kaydedilirler. Ardından noktaları birbirlerine bağlayan çizgiler de tek bir veri olarak kaydedilir. Bu durumda bütün bir vektörel grafiğin kapladığı alan, bitmap grafiğin kapladığı alana oranla çok daha düşük olur.
Vektör grafiklerin sunduğu diğer bir avantaj ise, çizim tamamlandıktan sonra yapılan düzeltmelerde veya boyut değişikliklerinde hiçbir kalite kaybı oluşmamasıdır. Çünkü sadece noktaların yeri ve çizgilerin uzunlukları değişir, başka bir değişiklik meydana gelmez.
Dijital fotoğraflar üzerinde yapılacak oynamalarda da özel vektörel efektlerden yararlanabilirsiniz. Ancak unutulmaması gereken, tüm efektlerin noktalar ve çizgilerden oluşması gerektiğidir. Bu anlamda bitmap grafiğin sağladığı rahatlığı vektörel grafiklerle çalışırken bulmanıza imkan yoktur. En usta grafik sanatçısı bile bir vektörel grafik programını kullanarak gerçek bir fotoğraf eseri yaratamaz; çünkü bu iki yöntemin birbirleri ile tam anlamıyla uyuşmaları asla söz konusu olamaz.
3 BOYUTLU GRAFİKLER
Üç boyutlu grafik, vektörel grafik ve bitmap grafiklerin bir arada kullanıldığı özel bir grafik türüdür. Bu tür için geliştirilmiş olan grafik programları ile; önce animasyonların temel şekilleri ve resimleri tanımlanır, daha sonra bu şekil ve resimler özel dolgu öğeleri ile doldurulur. Hemen ardından renklendirme ve hareketlendirme işlemleri gerçekleştirilir.
3 boyutlu grafik programlarının fiyatları oldukça yüksektir ve kullanımları da son derece zordur. Bu yüzden, daha çok profesyoneller tarafından kullanılırlar.
Vektörel Grafiğin Özellikleri
VEKTÖREL GRAFİĞİN ÖZELLİKLERİ
Vektörel grafik daha İyi bir tanımlama ve daha yüksek bir resim kalitesi sunar. Gerçekte resimler; vektörel birer çizimdir. Ustaca kullanılan vektörel grafikler İse birer sanat eseri kadar güzel görünebilirler. Ancak vektörel grafiğin asıl kullanım alanı, daha önce de söylediğimiz gibi ağırlıklı olarak çizimlerdir.
Çoğu vektörel grafik programı, İki farklı görüntüleme tekniğini kullanabilir: Tasarım şekli (burada yalnızca çizgiler gösterilir ve tasarım aşamasında oldukça yararlıdır) ve ekranda yapılan İşin sonucunu gösteren önizleme (resmin son halini görmenizi sağlar).
Vektörel grafikler, dosyaları çok daha küçük hale getirirler; ama yeniden biçimlendirilmek İçin genelde karmaşık işlemlere İhtiyaç duyarlar.
Vektörel bir resmin boyutları değiştirildiğinde kalitesi değişmez. Çünkü bu tip grafik dosyaları sadece çizgiler ve eğrilerden oluşurlar; değişim sırasında çizgilerin kalitesinin düşmesi söz konusu olmaz.
Vektörel grafikler, kolaylıkla bitmap grafiğe dönüştürülebilirler. Bu İşlem, genellikle "render" adıyla bilinir.
Bitmap Grafiğin Özellikleri
BITMAP GRAFİĞİN ÖZELLİKLERİ
Bitmap grafik İse resimleri yüksek kaliteyle ve yüksek renk sayısı İle sunar, özetlemek gerekirse; vektörel grafik çizimlere uygundur, bitmap grafik İse gerçekleri yansıtmaya...
Bitmap grafikler monitöre uygun bir yapıda olduklarından, görüntülenmek İçin ek bir Özelliğe İhtiyaç duyulmaz.
Bitmap grafik dosyalarının boyutları, tanımlama veya renk sayısına göre farklılık gösterir. Sıkıştırma işlemi tanımlamayı basiti eştirir; ancak bu arada kalitede de önemli düşüşler yaşanabilir.
Bitmap grafiklerin boyutları değiştirildiğinde kalite bozulur. Çünkü pikseller yeni haritalamaya rahatlıkla oturtulamazlar. Bilgisayar, Özellikle resim büyütüldüğünde daha önce tanımlanmamış olan pikselleri "yaratmak" zorunda kalır.
Bitmap grafikleri vektörel grafik haline getirmek oldukça zordur; çok az program bu seçeneği sunar. Üstelik bu İşlem sonucunda yüzde 100 bir başarı elde edilmesi de neredeyse İmkansızdır. Başka bir deyişle bitmap türündeki bir resim dosyasını tam anlamıyla vektörel grafik dosyasına dönüştürmek çoğu zaman mümkün olmaz.
Bitmap Grafik Programları
BITMAP GRAFİK PROGRAMLARI
MS Paint - Bitmap türünde basit grafik dosyalarının üretilmesi İçin Windows'la birlikte gelen standart program.
MS Imaging - Windows'la birlikte gelin resimlerin ölçeklemesini ve buna benzer basit değişiklikleri gerçekleştirebilir.
ACDSee - Bitmap türündeki resim dosyalarının pratik bir şekilde görüntülenmelerini sağlayan yarı profesyonel bir programdır. Fotoğraflar üzerinde basit değişiklikler yapma İmkanı da sunar.
Paint Shop Pro - Pek çok özelliğe sahip olan yarı profesyonel bir programdır. Ücretli olan bu programın 30 günlük deneme sürümünü internetten İndirebilirsiniz.
Adobe Photoshop - Daha çok profesyoneller tarafından kullanılan ve üstün özellikler sunan bir programdır. Yüksek kalitede resim dosyaları oluşturmak İçin tercih edilebilir.
Vektörel Grafik Programları
VEKTÖREL GRAFİK PROGRAMLARI
Corel Draw - Vektörel grafikleri oluşturmak ve değiştirmek İçin kullanılan profesyonel bir programdır.
Adobe lllustrator - Vektörel grafik konusunda yıllardır kullanılan ve alanında öncü olarak nitelendirilen programlarından birisidir.
Macromedia Freehand - Vektörel grafik alanında kullanılan yazılımlar arasında yer alan diğer bir lider... Piyasaya çıkan en son sürüm, Freehand MX adıyla tanınıyor.
3D Programları
3D PROGRAMLARI
Bryce 3D - Sanal manzaralarla, üç boyutlu animasyonlarla ve çok çeşitli özel efektlerle çalışanlar İçin kusursuz grafik işleme programı.
3D Studio Max - Son dönem Hollywood filmlerinde sık sık kullanılan ve "hayalet" olarak bilinen üç boyutlu grafiklerin yaratılması İçin tercih edilen gelişmiş bir grafik işleme ve tasarım programıdır.
İPUCU: FARKLI FORMATLAR
Bitmap grafikler yardımıyla ortaya çıkartılan resim dosyaları farklı uzantılara sahip olabilirler, örneğin İnternet sitelerinde kullanılan resim dosyaları, çoğu zaman '".jpeg"ve ".git" uzantıları İle belirtilirler. Bu tip dosyalar sıkıştırılmış dosyalardır ve sabit disk üzerinde normalden çok daha az yer kaplarlar. Gazete ya da dergide kullanılacak olan bitmap dosyaları İse çoğu zaman ".tiff" uzantısına sahiptirler. Bu dosyaların en büyük özelliği, yüksek kalite sunmayı başarmalarıdır. Ancak sıkıştırma İşlemi söz konusu olmadığından dosya boyutu da önemli oranda yükselir.