Monitör, bilgisayar ile aramızdaki en önemli iletişim kanalıdır. Önünde uzun saatler geçirdiğimiz monitörü seçerken, göz sağlığımız açısından en uygun olanı tercih etmeliyiz.
Monitör, özel dikkat gerektiren bilgisayar donanımlarından birisidir. Bilgisayarınızda yaptığınız iş ne olursa olsun, ancak monitör yardımıyla size gösterilebilir. Özellikle bilgisayar başında uzun zaman geçiren kullanıcıların bu konuda daha hassas olmaları gerekli. Çünkü kullanılacak kalitesiz bir monitör, hem işlerin yavaş yürümesine neden olacak; hem de göz sağlığınızın bozulmasına yol açacaktır.
Yeni bir monitör satın alırken fiyatının yanı sıra, kalitesini ve kullanım özelliklerini de göz önünde bulundurmalısınız. İlk kontrol etmeniz gereken monitörün net ve keskin bir görüntüye sahip olup olmadığıdır. Fakat kaliteli bir monitör seçtikten sonra da işiniz bitmez. Monitörü sağlıklı bir ortamda kullanmazsanız, kalite hızla kaybolacaktır. Örneğin monitörlerin hemen yanına yerleştirilen hoparlörlerin yarattığı manyetik alan, bu cihazların baş düşmanıdır. Eğer hoparlörleriniz monitöre çok yakınsa, kısa bir süre sonra ekranda rahatsız edici bir titreşime neden olurlar. Aynı şekilde tam bir dikdörtgen olması gereken görüntü de yan taraflarından basık hale gelmeye başlayabilir. Kısacası monitörün yanında oluşacak bir manyetik alan, görüntü kalitesini olumsuz yönde etkileyen en önemli unsurların başında gelmektedir.
Ekran Boyutları
EKRAN BOYUTLARI
Bilgisayar kullanırken sadece tek bir uygulama ile çalışmayız. Aynı anda birçok programın ekranda açık olması gerekebilir. E-posta programınız açıkken Word'de yazı yazmak ve aynı anda bilgisayardan müzik dinlemek, bu duruma verilebilecek güzel bir örnek olabilir. Bu durumda ekranda yer alan simgelerin ve program pencerelerinin sayısı da artmış olur. Tüm bunları birbirine karıştırmadan rahatlıkla kullanabilmek için büyük bir monitöre sahip olmanız gerekli. Tabii bu noktada büyük kavramını doğru anlamanız gerekiyor. Bahsettiğimiz büyüklük, ekranın büyüklüğünü belirtmektedir.
Çoğu kullanıcı, bundan birkaç yıl öncesine kadar 14 inçlik monitörleri kullanıyorlardı. Bilgisayarlar aynı anda çok fazla programı açamadıklarından ve programlar da bugünkü kadar gelişmiş olmadıklarından, bu rakam yeterli kabul edilmekteydi. Fakat günümüzde kullanılabilecek en düşük monitör büyüklüğü 15 inç'tir. Hatta 15 inç ve 17 inç monitörlerin arasındaki fiyat farkının azalması, üreticilerin de yavaş yavaş 15 inçlik CRT monitörleri üretmekten vazgeçmelerine neden oluyor. Yakın bir gelecekte piyasada 15 inç'lik monitörleri bulmanız mümkün olmayacak. 17 inç monitörler birçok kullanıcı için yeterli olabileceği gibi, özel durumlarda 19, 20 veya 21 inç'lik monitörler de kullanılabilir. Bu dev monitörlerin tercih nedeni, genellikle profesyonel teknik çizim programlarını kullanırken tüm detayları görebilmektir.
Çözünürlük ve Frekans
ÇÖZÜNÜLÜRLÜK VE FREKANS
Aynı boyutlardaki monitörler, yine de birbirlerine göre pek çok farklı özelliğe sahip olabilirler. Bu farkların başında da çözünülürlük ve frekans değerleri geliyor. Çözünülürlük terimi, görüntülenebilen noktacık sayısı ile aynı anlamı taşır ve dikey /yatay noktacıkların sayıları ile ifade edilir. 17 inç'lik monitörlerde en çok görülen çözünülürlük 1280 x 1024 pikseldir.
Frekans (ya da tazeleme hızı) ise ekranda gördüğünüz görüntünün ne kadar hızlı bir şekilde yenilendiği anlamına gelmektedir ve "Hz" değeri ile belirtilir. Bu değer, monitörün desteklediği her çözünürlük için farklı olabilir. Örneğin bir monitör 1024 x 768 piksel çözünürlükte 75 Hz'lik bir frekans sunabilirken, 1280 x 1024 piksel'de 60 Hz'i aşamayabilir. 60 Hz'lik bir frekans, ekrandaki görüntünün de titremesine yol açacaktır. Bu yüzden kaliteli bir monitör, 1280 x 1024 piksellik çözünürlüğü, en azından 75 Hz tazeleme hızında verebilmelidir.
Nokta Aralığının Önemi
NOKTA ARALIĞININ ÖNEMİ
Bir monitörün özelliklerini incelerken sık sık karşılaştığımız kavramlardan birisi de nokta aralığıdır (dot-pitch). Daha önce fosfor tabakası üzerinde kırmızı, yeşil ve mavi olmak üzere farklı renklerde pikseller bulunduğundan bahsetmiştik. Nokta aralığı ise, aynı renkteki iki pikselin arasındaki mesafeyi belirtir. Eğer nokta aralık değeri 0.25 mm ise iki kırmızı, iki yeşil ya da iki mavi nokta arasındaki mesafenin de 0.25 mm olduğunu anlayabiliriz.
Nokta aralığı ne kadar düşük olursa, komşu noktacıklar da birbirlerine o kadar yakın demektir. Noktaların yakın olması ise, kaliteli, keskin ve canlı görüntülerin oluşmasını sağlar. Dolayısı ile nokta aralık değeri düşük bir monitör, aynı ekran büyüklüğüne sahip; ancak nokta aralığı daha yüksek olan bir monitöre oranla çok daha yüksek bir görüntü kalitesi sunabilir.
Nokta aralığı diyagonal ve dikey olmak üzere ikiye ayrılır. Diyagonal değerler, yan yana duran iki pikselin arasındaki mesafeyi temsil eder. Dikey değerler ise alt alta duran pikseller arasındaki uzaklık anlamına gelir. Diyagonal nokta aralığı, çoğu zaman dikeye göre daha yüksektir.
Bu noktada dikkkat etmeniz gereken önemli bir detaydan da bahsetmekte yarar var. Bazı üreticiler, ürün özellikleri arasında diyagonal yerine dikey nokta aralık değerlerine yer veriyorlar. Bu yüzden monitörü diğer ürünlerle karşılaştırılırken, onlardan daha üstün olduğu gibi yanlış bir kanıya varmanız da kaçınılmaz. Öncelikle diyagonal nokta aralığını değerlendirmeniz gerektiğini unutmayın. Kaliteli bir monitörün diyagonal nokta aralığı 0.25 mm ile 0.22 mm arasında olabilir. Ucuz monitörlerde ise bu rakam çoğu zaman 0.28 mm'dir.
Monitörün Ayarları
MONİTÖRÜN AYARLARI
Bir monitörün sahip olduğu ayar seçenekleri, alacağınız verimin de ne kadar yüksek olacağını belirler. Piyasadaki tüm monitörler, kontrast ve parlaklık ayarlarını sunmaktadır. Ancak herşey bu basit ayarlarla sınırlı kalmak zorunda değil. Kaliteli bir monitör, yönlendirmeden tutun da renk seviyelerine kadar pek çok farklı ayar seçeneği ile birlikte gelir.
Bu ayarlar, monitörün ön kısmındaki tuşlar sayesinde yapılır. Günümüzde ayarlar için en çok tercih edilen teknoloji OSD (On Screen Display), yani "Ekranda Görüntüle-me"dir. OSD teknolojisi, tüm ayar değişikliklerini ekranda grafiksel veriler veya sayısal değerler olarak görmemizi sağlar.
Monitörünüzün ayarlarını her kullanımda yeni baştan yapmanız gerekmez. Yaptığınız tüm değişiklikler anında hafızaya kaydedilir ve siz istemedikçe de eski hallerine dönmezler. Hatta bazı monitörler, yaptığınız farklı ayarları kaydetmenizi sağlayan ve dilediğinizde bunlardan birisini seçmenize izin veren gelişmiş bir özellik de sunmaktadırlar.
Diğer Ayrıntılar
DİĞER AYRINTILAR
• Kaliteli bir monitör, ekranın merkezinde sunduğu net görüntüyü köşelerde de sunabilmelidir. Sıradan monitörlerde yaşanan önemli sorunlardan birisi, köşelerde oluşturulan görüntünün bulanık olmasıdır. Bunu anlamak için herhangi bir uygulamayı tam ekran çalıştırabilir ve köşelerdeki görüntünün kalitesini kontrol edebilirsiniz.
• Kullanacağınız çözünürlük oranında desteklenen tazeleme hızı da oldukça önemli. Birçok monitör yüksek çözünürlüklere ulaşa-bilse de, bu çözünürlüklerde 60 Hz'lik tazeleme hızını aşamazlar. Kaliteli bir monitör ise, yüksek çözünürlüklerde bile en azından 75 Hz tazeleme hızı sunmalıdır. Düşük tazeleme hızları ekrandaki görüntünün titremesine yol açar ve bu titremeler bir süre sonra göz sağlığınızı ciddi biçimde tehdit eder. Eğer ekran başında dayanılmaz baş ağrıları çekmek istemiyorsanız, tazeleme hızına gerekli önemi vermelisiniz.
• Monitörün sunduğu ayar seçenekleri, kullanım kolaylığı açısından oldukça önemlidir. Piyasadaki birçok monitör, görüntü büyüklüğünü ayarlamak için kullanabileceğiniz seçeneklere sahip. Ancak görüntüyü çevirmenizi ya da renkleri düzenlemenizi sağlayan ayarları tüm monitörlerde bulamayabilirsiniz. Bu yüzden alacağınız monitöre karar verirken ayar menusunun zengin seçeneklerle donatılmış olmasına dikkat etmelisiniz. Bir monitörde ne kadar çok ayar seçeneği varsa, görüntüyü de o kadar rahat kontrol edebilirsiniz.
• Bazı monitörlerin kasalarında ekstra USB girişlerine yer verilir. Böylece bilgisayar kasasındaki USB girişleri ile sınırlı kalmaktan da kurtulmuş olursunuz. Eğer harcayacağınız ekstra birkaç dolar sizin için önemli değilse, bu tip bir monitörü satın almanız işinizi büyük oranda kolaylaştırır.
LCD Teknolojisi
LCD TEKNOLOJİSİ
Şimdiye kadar bahsettiğimiz monitörler genellikle CRT monitörlerdi. Ancak teknolojinin hızlı gelişimiyle birlikte LCD (likit kristal) monitörlere gösterilen ilgi de giderek artmaktadır.
LCD monitörler, kontrast ve parlaklık açısından çok gelişmiştir. Ayrıca daha az enerjiye ihtiyaç duyarlar, etrafa daha az ısı yayarlar, daha az yer kaplarlar, çok hafiftirler ve zararlı manyetik dalgalar yaymazlar. Bazı LCD monitörlere eklenmiş olan özel bir filtre, ışık yansımalarını en aza indirerek daha rahat çalışmayı sağlar.
Tüm bu artılar, LCD monitörlerin fiyatlarını doğrudan etkiler. Bugün 15 inç büyüklüğünde bir LCD monitör için harcayacağınız para ile 17 inç'lik çok kaliteli bir CRT monitör satın almanız mümkün. Bu noktada son kararı vermekse size düşüyor. Ya yüksek görüntü kalitesini seçeceksiniz, ya da büyük bir masaüstü kullanımını...
İpucu: İdeal Boyutlar
İPUCU: İDEAL BOYUTLAR
15 ve 17 İnç monitörlerin arasındaki fiyat farkı yavaş yavaş ortadan kalkıyor. Bu durumda en çok tercih edilen monitör büyüklüğünün 17 İnç olmasına da şaşırmamak gerekli.
Büyük ekranlar; detaylı görüntüleme İhtiyaçtan İçin İdeal bir çözümdür. Bu yüzden grafik uygulamalarının yoğun olarak kullanıldığı durumlarda hemen ön plana çıkıyorlar. 20 ve 21 İnç'lik monitörlerin fiyatları oldukça yüksektir ve sadece profesyonel amaçlar İçin kullanılmaktadırlar.
Bilgi: Filtreler
BİLGİ: FİLTRELER
Kısa süre öncesine kadar, monitörlerin yaydığı zararlı radyasyonun etkisini azaltmak İçin filtrelere baş vurulurdu. Fakat günümüzde satılan yeni nesil monitörler, yaydıkları elektromanyetik radyasyonu azaltıcı bir özelliğe sahiptirler. Başka bir deyişle yeni teknolojiler, radyasyon konusunda büyük bir risk taşımıyorlar.
Bilgi: Ekran Büyüklüğü
BİLGİ: EKRAN BÜYÜKLÜĞÜ
Ekran büyüklüğü kavramını CRT ve LCD monitörler için ayrı ayrı değerlendirmeliyiz. Bir CRT monitörün büyüklüğü 17 İnç ya da 19 İnç gibi değerlerle belirtilir. Bu rakamlar, CRT tüpün karşılıklı iki köşesi arasındaki mesafeyi temsil eder. Ancak 19 İnç'lik bir monitör, aslında bu büyüklükte bir görüntü alanı sunmaz. CRT tüpün belli bir kısmı koruma alanı olarak ayrılır. Geriye kalan kısım ise bizim gördüğümüz alan, yani görülebilir alandır. 17 İnç'lik bir CRT monitörün görülebilir alanı en iyimser tahminle 16 İnç, 19 İnç'lik bir monitörün görülebilir alanı ise 18 İnç olabilir.
LCD monitörlerde ise belirtilen ekran büyüklüğü İle görülebilir alan birebir örtüşür. Yani 15 İnç'lik bir LCD monitörün sunduğu görülebilir alan da 15 İnç'tir. Kısacası 17 İnç'lik bir CRT İle 15 İnç'lik LCD arasında görüntü açısından 2 İnç'lik bir fark olmaz.