Dijital ses kavramı, bilgisayarın gelişimi ile birlikte her geçen gün bir adım daha ileriye gitmeyi başarıyor. Günümüzde uygun yazılımların yardımıyla sadece müzik dinlemekle kalmıyor, aynı zamanda beste de yapabiliyoruz.
Konu dijital ses olduğunda, bilgisayarların yetenekleri nerdeyse sınırsız gibi görünür. En yeni bilgisayarlar, sahip oldukları mükemmel ses donanımları ile hep daha iyi bir kaliteye ulaşmak için geliştiriliyorlar. Tabii donanım alanındaki bu gelişmelerin yazılım alanına yansıması da kaçınılmaz bir sonuç olarak karşımıza çıkıyor.
Bilgisayarlar sadece ev müzik sistemlerinin yerini almakla kalmıyorlar; en gelişmiş kayıt cihazlarının tahtlarını bile tehdit edebiliyorlar. Çünkü artık, bu mucizevi cihazlarla pek çok farklı alanda ses üretmek mümkün. Ancak bu iş için sadece güçlü bir sisteme sahip olmanız yeterli değil. Eğer sisteminizi güçlü bir ses işleme yazılımı ile desteklemezseniz, yapabilecekleriniz de ancak müzik dinlemekle sınırlı kalacaktır.
Bu bölümde, bilgisayarların şaşırtıcı ses işleme yeteneğine ve bu yeteneği kazanmalarını sağlayan özel programlara birlikte göz atacağız.
Multimedya Araçları
MULTİMEDYA ARAÇLARI
Bilgisayar kullanarak yeni bir müzik parçası oluşturmak veya çalmak, günümüzde her kullanıcı için sıradan bir işlem haline geldi. Bunun için bilgisayarı açmak ve birkaç kez fare tuşuna tıklamak yeterli. Müzik setlerinde dinlemeye alıştığımız müzik CD'lerini artık bilgisayarımızın CD-ROM sürücüsü sayesinde kolaylıkla dinleyebiliyoruz. Eğer internet bağlantısına sahipseniz, internet üzerinde yayın yapan radyo yayınlarını dinlemeniz bile mümkün. Veya internet üzerinden dağıtımına izin verilmiş bir şarkıyı ".mp3" uzantısı ile bilgisayarınıza indirebilir ve dilediğiniz gibi dinleyebilirsiniz.
Tüm bu imkanlardan yararlanmak isteyenler, işe uygun bir yazılım bularak başlayabilirler. Windows XP ile standart olarak gelen Windows Media Player, müzik dinlemek isteyenlerin ihtiyaçlarını rahatlıkla karşılayabilecek kapasitededir. Ancak internet üzerinde küçük bir araştırma yaparak daha farklı müzik programlarına ulaşabileceğinizi de hatırlatalım. Bu programların çoğu ücretsizdir ve aralarında en ünlü olanı, hiç şüphesiz WinAmp'tır. WinAmp'a alternatif olarak FreeAmp ve Real Jukebox isimli programları da listeye dahil edebiliriz.
Ne yazık ki saydığımız tüm bu programlar, sadece müzik parçalarını dinlemenize yardımcı olabilirler. Ancak bilgisayarınızda sadece müzik dinliyorsanız, onu potansiyelinin altında kullanıyorsunuz demektir. Çünkü bilgisayarlar, müzik dinlemenin yanı sıra yeni müzik parçaları bestelemenize de olanak tanırlar.
Bilgisayarla Beste Yapmak
BİLGİSAYARLA BESTE YAPMAK
Eğer gerçek bir müzik tutkunuysanız, büyük ihtimalle bilgisayarınızda gerekli donanım zaten vardır. Sektörün profesyonellerine göre, beste yapmak için bilgisayarınızın en azından 1 GHz'lik işlemciye, 256 MB belleğe ve 40 GB'lık bir sabit diske sahip olması gerekmektedir. Sizin bilgisayarınız bu konfigürasyona sahip değil mi? Hemen endişelenmeyin... Yeni başlayanlar için bu gereksinimlerin altında kalan bilgisayarlar da yeterli olabilir. Düşük konfigürasyonlarda bile rahatlıkla çalışan giriş seviyesi müzik programlarının sayısı hiç de azımsanmayacak kadar çoktur.
Dikkat etmeniz gereken diğer bir konu ise, kullanacağınız hoparlör setinin kalitesi olmalıdır. Beş yan hoparlör ve bir de kaliteli subwoofer'dan oluşan setler hemen hemen tüm profesyonellerin ihtiyaçlarını karşılayabilirler. Fiyatları biraz yüksek olabilir ama kesinlikle verdiğiniz paranın karşılığını alırsınız. Eğer ses sistemi için şimdilik para harcamak istemiyorsanız, en iyisi bilgisayarınızı bir müzik setine bağlamaktır. Basit bir kablo ile bu bağlantıyı gerçekleştirebilirsiniz.
Söz konusu müzik olduğunda ses kartınızın önemi de büyük oranda artar. Çünkü bilgisayardan çıkan sesin kalitesi doğrudan ses kartına bağlıdır. Müzik konusunda ciddi düşünenlerin en azından Sound Blaster Live! isimli ses kartına sahip olmaları gerekli.
Kullanacağınız yazılım ise, profesyonel ses stüdyolarında bulunan diğer tüm araçların yerini tutacaktır. Bu yüzden yazılım seçerken çok dikkatli olmalı ve ihtiyaçlarınızı tam anlamıyla karşılayabilen programlara yönelmelisiniz.
Yazılım
YAZILIM
Müzik bestelemek veya kaydetmek için doğru yazılımı seçerken, öncelikle ihtiyaçlarınızı ortaya koymalısınız. Pahalı bir program satın almak mı, yoksa özellikleri sınırlı olan ve giriş seviyesine hitap eden ücretsiz bir yazılım ile idare etmek mi daha iyidir? Bu sorunun cevabını verebilmek için çalışmanızdan nasıl bir sonuç beklediğinizi belirlemiş olmanız gerekiyor. Büyüyen pazarın çeşitli ürünleri, yerine göre farklı teknik ve yöntemler kullanıyorlar. Bu yüzden ses uygulamaları da çeşitli kategorilere ayrılıyorlar (ses editörü, beste programları, notalama, ses sentezleyiciler ve tracker'lar gibi).
• Ses editörlerinin görevi, dijital formatta kaydedilen ve örneğin bir mikrofon sayesinde elde edilen sesler üzerinde oynama yapmamızı sağlamaktır.
Editörler ses kaydedebilirler, ses tarafından oluşturulan dalga eğrisini görüntüleyebilirler, ses kayıtlarını kesebilirler, miksleyebilirler ve özel efektlerin yardımıyla sesleri tamamen değiştirebilirler. Tüm bunlara ek olarak, kaliteli bir ses editörüyle kayıtları ihtiyaç duyulan kaliteye göre 8, 12 veya 24 bit'e dönüştürmeniz ve bu dosyaları ".wav" ya da ".mp3" gibi uzantıları kullanarak kaydetmeniz de mümkündür.
Ses editörü kategorisine giren programlar arasında Sound Forge, Adobe Audition ve WaveLab gibi isimler ön plana çıkıyorlar. Tabii internetin yardımıyla listeyi daha da geliştirme şansına sahipsiniz.
• Beste programları ise, isimlerinden de anlaşılabileceği gibi müzik bestelemek için kullanılırlar. Profesyonellere yönelik uç ürünler çoğu zaman pek çok gelişmiş ses programının özel yeteneklerini de içerir.
En çok bilinen ve yoğun olarak kullanılan beste programları arasında Cakewalk Pro Audio ve Cubase bulunmaktadır. Her iki program da sesleri kaydetmek ve değiştirmek gibi temel işlemleri rahatlıkla gerçekleştirebilirler ve genellikle sektörün profesyonelleri tarafından tercih edilirler.
Besteleme Programları
Beste programları ile beste yapmanın temel prensibi, farklı seslerin kaydedildiği bazı ses izlerini kullanmaktan geçer. Her "iz"de onu farklılaştıran özellikler belirlenir (isim, başlangıç ses düzeyi, sol ve sağ hoparlörlere göre pozisyon, boyutlar ve kullanılan efektler gibi). Yapılan yeni besteler ise notaların yardımıyla kaydedilir. Her enstürman için farklı notalar yazılır ve sonuçta yapılan bestenin bütünü ortaya çıkmış olur.
• Notalama programları, genellikle mevcut müzik eserlerini oluşturan notaların baskısı için kullanılırlar. Müzik bestelemek için pek uygun oldukları söylenemez. Ayrıca sesleri değiştirmek konusunda da hemen hemen hiçbir işe yaramazlar. Ancak bir beste programının kullanabildiği görsel işaretlerden çok daha fazlasını sunmayı başarırlar. En çok kullanılan notalama programları. Finale veya Sibelius'dur.
• Ses sentezleyici müzik programları, harici bir estrümanı (örneğin elektronik enstürmanlarlar) bilgisayara bağlama şansına sahip olmayanlar için mükemmel bir çözüm sunarlar. Klavye veya fare yardımıyla kontrol edilen özel düğmeleri ve hafızaya alınmış ses kütüphanesini içerirler. Böylece standart bir klavyeyi kullanarak müzik üretme şansını yakalayabilirsiniz.
Ancak bu çözümün bazı dezavantajları da yok değildir. Örneğin ses sentezleyici programlar çok güçlü sistem gereksinimlerine ihtiyaç duyarlar. Ayrıca canlı performans yeteneği, gerçek zamanlı ses üretilememesi nedeniyle son derece sınırlı kalmaktadır.
• Tracker'lar, ses oluşturmak için kullanılan diğer bir program kategorisini temsil ederler. Özellikle besteciler tarafından kullanılırlar ve hızlı bir şekilde müzik yapmayı sağlarlar. Ancak beste programları veya ses editörleriyle aynı kalitede müzikal kayıtlar yapmanıza izin vermezler. Bu yüzden Tracker'ları basit birer beste programı olarak değerlendirmek mümkündür.
Yine de pek çok ünlü besteci, yeni eserlerini geliştirirken Tracker adı verilen özel programlardan yardım almayı ihmal etmiyorlar.
Bilgisayar ve Müzik
BİLGİSAYAR VE MÜZİK
Bilgisayarların ses üretmek ya da beste yapmak gibi alanlarda son derece büyük bir önem kazandıkları tartışılmaz. Günümüzde çoğu besteci, bilgisayar olmadan müzik yapmayı hayal bile edemez. Çünkü elektronik ortam, yeni ufukları ve büyük bir zaman tasarrufunu da beraberinde getirmektedir.
Ancak bu noktada unutulmaması gereken çok önemli bir ayrıntıya devinmeden de geçemeyiz. Bilgisayarın sahip olduğu donanım ve yazılım ne kadar güçlü olursa olsun, klasik eserleri yaratanlar asla bilgisayarlar değildir. Kaliteli müzik, ancak ve ancak sanatçının zekası ve yeteneği sonucunda ortaya çıkabilir. Kullanılan bilgisayarlar ise sadece sanatçılara yardımcı olmak görevini üstlenebilirler.
İpucu: Özel Aksesuarlar
İPUCU: ÖZEL AKSESUARLAR
Müzik üretmek konusunda uzmanlaşmış olan özel ses kartlarının ve yazılımların önceden doldurulmuş ses depoları vardır. Bu ses depolarında pek çok farklı enstrümanın ve ses efektinin örnekleri saklıdır. Üstelik kayıtlı olan ses Örnekleri size yeterli gelmezse, her zaman İnternetten daha fazlasını bulabilir veya mevcut seslere kendiniz ekleme yapabilirsiniz. Böylece müzik parçaları ile çalışmak daha da kolaylaşır.
BİLGİ: SESLERİN YOLCULUĞU
Bilgisayarlar, ses üretme işlemi sırasında analog sinyalleri dijital formata dönüştürürler. Böylece bu sinyalleri dosya olarak sabit diske kaydetme İmkanı bulabiliriz. Kaydedilmiş bir ses dosyası üzerinde değişiklik yapmak ise oldukça kolaydır.
Bilgi: Elektronik Enstürmanlar
BİLGİ: ELEKTRONİK ENSTÜRMANLAR
Ses kaynağı olarak görev yapan özel elektronik enstürmanları bilgisayara bağlayarak kullanırız. Bu tip enstürmanlar tuşlu, nefesli, vurmalı ve telli olmak üzere farklı kategorilere ayrılırlar. Tuşlu olanlar elektronik bir piyanoyu andırırlar ve çok sayıda enstrümanın sesini taklit etme yeteneğine sahiptirler. Vurmalı enstürmanlar İse dokunmaya duyarlı yapıları ile vurmalı çalgıların seslerini taklit ederler, örneğin elektronik bir bateri ile gerçek bir baterinin çıkartabildiği tüm sesleri üretmeniz mümkündür.
Nefesli enstürmanlar İse basıncın yoğunluğunu, üflenen havayı ve dil hareketini kontrol ederler ve ortaya gerçek bir nefesli çalgı ile elde edilebilecek sesleri çıkartırlar. Telli enstürmanlar İse aralarında belki de en az kullanılanlarıdır. Ancak ürettikleri sesin kalitesi, gerçek bir telli çalgının seviyesine ulaşabilecek kadar yüksektir.
Bilgi:Ses Dalgaları
BİLGİ: SES DALGALARI
Ses işleme yeteneğine sahip olan programların hemen hepsi, ses dalagalarını ekrana taşımayı başarırlar. Bu sayede sesin şiddetini ve kalitesini daha İyi anlamamız da mümkün hale gelir. Ancak ses dalgalarının görüntülenmesi sadece ses işleme programlarına özgü bir özellik de değildir. Sadece müzik dosyalarını çalmakla görevli olan Windows Media Player ve WinAmp gibi programlar da ses dalgalarını ekranda görmemizi sağlayabilirler.