Ağırlığınca altından bile daha değerli: Zombi tırtıl mantarı (Himalaya tırtıl mantarı) nedir?

Dünyanın en değerli paraziti ile tanışmaya hazır mısınız? Bu parazit, yaz aylarında tırtıllar yer altındayken bulaştığı larva hayalet güvelerinin içinde kendine bir yuva kurar. Bedeni ele geçiren parazit, aylar boyunca ev sahibini yavaşça tüketir ve ölmek üzere olan kölesini yüzeye göndererek kafasından çıkan bir sporokarp oluşturur. Daha sonra toplanan bu mantara genellikle Himalaya Tırtıl Mantarı ya da Zombi Tırtıl Mantarı denir.

Bu ölümcül ikili, Tibet'te “yartsa gunbu” veya Çin'de “Dōng Chóng Xià Cǎo” olarak bilinir ve kendi dillerinde “kış solucanı, yaz otu” anlamlarına gelir. Bu isimlerin sebebi, toprağın üzerindeki insanlar için mantarın yerden fırlayan toprak rengi saplara benzemesidir. Himalaya tırtıl mantarı dünyadaki en değerli biyolojik ürünlerden biri haline gelmiş durumdadır.

Çin'de, değeri kilogram başına 20.000 ila 40.000 ABD Doları arasında değişen, özellikle büyük bir numune için 140.000 ABD Dolarına kadar çıkabilen fiyatları ile “yumuşak altın” olarak da adlandırılırlar. Bir Ophiocordyceps olarak, karıncaları ve örümcekleri zombiye dönüştürdüğü bilinen ve The Last Of Us'ın yıldızları haline gelen, beyni kontrol eden parazitik mantarların arasında yer alır.

Ancak, 2013 tarihli bir makaleye göre, Ophiocordyceps sinensis’in yaklaşık 30 biyoaktivite içerdiği tahmin edildiğinden dolayı diğerlerinden biraz daha özeldir. Son zamanlarda, O. sinensis'in biyoaktiviteleri tanımlandı ve bunların arasında antiarterioskleroz, antidepresyon ve antiosteoporoz aktiviteleri, fotokoruma, bağırsak yaralanmasının önlenmesi ve tedavisi, dayanıklılık kapasitesinin desteklenmesi, cinsel güç (Himalaya Viagrası olarak da bilinir) ve öğrenme-hafıza geliştirme yer alıyor.

Bu parazit 700 yılı aşkın bir süredir geleneksel tıpta bir bileşen olarak kullanılmaktadır ve O. sinensis pazarı tarih boyunca güçlü bir konuma sahip olmuştur. Ne yazık ki, son yıllarda mantarın kendisi aşırı tüketim, yaşam alanlarının bozulması ve iklim değişikliği nedeniyle artık risk altına girdi.

Çalışmalar, Himalaya tırtıl mantarının daha soğuk koşullarda daha üretken olduğunu ve yılın en azından bir bölümünde permafrost (kalıcı buz) bulunan habitatları tercih ettiğini belirledi. Parazit mantarların nüfusunun risk altına girmesinden büyük ölçüde insanlar tarafından hasat edilmelerini sorumlu tutsa da, araştırma, ısınan iklimin de bu türün hayatta kalmasını eşit derecede tehdit ettiği sonucuna vardı.

Bir zamanlar bol olan mantar son yıllarda azaldı, bu da insanlar ve daha geniş vahşi yaşam için kötü bir haber olabilir. Los Angeles Mikoloji Derneği başkanı Stu Pickell, Kaliforniya'nın yaklaşan mantar patlamasıyla ilgili olarak, mantarların ekosistemin önemli bir parçası olduğunu ve azalan sayıların, gelirlerini sağlamak için tırtıl mantarı hasadına güvenen birçok kişinin geçimini sağlamakta zorlanabileceği anlamına geldiğini belirtti.

The Last Of Us'ın yaratıkları korkunç gözükebilir ancak bazen vücutları ele geçiren mantarların bile yardıma ihtiyacı vardır…