Yiyecekler için kullanılan "Beş Saniye Kuralı" nedir? Beş saniye kuralı gerçek mi, değil mi?

Yere düşen yiyeceklerin yenilebilir olması için “beş saniye kuralını” (veya bazı yerlerde “üç saniye kuralı”) duymuş olabilirsiniz. Urban Dictionary’ye göre bu kural, yiyeceklerin beş saniye içinde düştüğü yerden alınabileceği ve güvenle tüketilebileceğine dair “yazılı olmayan" bir kuraldır. Yazılana göre bu kuralın arkasındaki mantık, “kir ve mikropların bir yüzeyden diğerine geçmesinin altı saniye sürmesidir.”

Bazı ülkelerde bazen beş yerine üç saniye belirtilir. Ancak bu kuralın bahsedilmeyen bir kısmı, arkasındaki kanıtlardır. Yine de üç/beş saniye kuralı, Mythbusters tarafından pop-bilim şovu Mythbusters da dahil olmak üzere birkaç farklı şekilde test edildi.

Testin yapıldığı bölümde, Mythbusters, plakaları vücut sıcaklığında inkübe etmeden ve nelerin geliştiğini görmeden önce, atölyelerinin çeşitli zemin yüzeylerine bakteri temas plakaları yerleştirdi. Üretilen bakterilerin, düşürdükleri yere bağlı olarak oldukça değişken olduğunu ve ilginç bir şekilde klozet kapağından alınan örneklerin diğer yüzeylere kıyasla şaşırtıcı derecede temiz olduğunu buldular.

Ekip, beş saniye kuralını test etmek ve yiyeceklerinizi hızlı bir şekilde toplayarak bakteri kapmayı önleyip önleyemeyeceğinizi keşfetmek için, temiz bir yüzey alıp beş gün boyunca et suyunda bekleterek mümkün olduğu kadar eşit bir şekilde kirletmeye karar verdi. Daha sonra iki ve altı saniye aralığında yüzeye ıslak pastırma ve kuru kraker yerleştirdiler.

Pastırma ve krakerlerin topladığı bakteri miktarlarında farklılıklar bulunurken, iki saniye yerde kalan yiyecek ile altı saniye yerde kalan yiyecek arasında önemli bir fark görülmedi.

Jamie Hyneman, “Anlayabildiğim kadarıyla, zaman bir faktör gibi görünmüyordu, çünkü tüm numuneler, yerde ne kadar kalırlarsa kalsınlar, yaklaşık olarak aynı miktarda kirlilik gösteriyor gibi görünüyor” diyerek sözlerini tamamladı.

Daha sonra, zaman dışındaki değişkenleri ortadan kaldırmak için bakteri temas plakalarını önceden hazırlanmış yüzeylerine iki ve altı saniye yerleştirmeye çalıştılar. Yine hiçbir fark bulunamadı ve efsanenin doğru olmadığına karar verdiler.

Başka araştırmalar da aynı şeyi söylüyor

Bu bulguları geniş ölçüde destekleyen daha fazla bilimsel çalışma da bulunuyor. 2006 yılında yapılan bir çalışma, Salmonella Typhimurium bakterisinin ahşap parke ve halı yüzeylerinden salam ve ekmeğe transferini test etti. Bakterilerin, kendisine dokunan gıdayı kirletecek kadar yüksek sayılarda dört haftaya kadar hayatta kalabildiklerini ve transferin “neredeyse temas anında” gerçekleştiğini buldular.

Yazarlar çalışmalarında, “Sonuç olarak, bu çalışma, gıdaya çapraz kontaminasyonu azaltmak için gıda temas yüzeylerinin uygun ve özenli sanitasyonunun gerekli olduğu sonucuna varıyor” diye yazdı ve ekledi: “Çünkü çok kısa temas süreleri bile çok sayıda bakterinin transferiyle sonuçlanıyor.”