Yeni moda: Cepte artırılmış gerçeklik...

Augmented Reality (Artırılmış gerçeklik): Bu karmaşık terimin arkasında işlevsel cep telefonu programları bulunuyor. Cep telefonunuzun kamerasından aldıkları görüntülerin yardımı ile bulunduğunuz çevre hakkında size ilginç bilgiler verebiliyor. iPhone, Android ve diğer cep telefonları için bu alanda en gözde programları size tanıtacağız.

Geliştiriciler 'Augmented Reality' ile yeni ve geliştirilmiş bir gerçekliğe ulaşıyorlar. Pratikte ise bu şu anlama geliyor: Siz Taksim'de Galatasaray Lisesi'nin önünden geçiyorsunuz; bu sırada cep telefonunuzda özel bir programı çalıştırıp kameranızı yapıya doğru tutuyorsunuz. Program sizin nerede bulunduğunuzu tanımlıyor ve size obje (Galatasaray Lisesi) hakkında detaylı bilgiye ulaşma imkânı veriyor, mesela Wikipedia üzerinden... Böylece cep telefonu ve özel programlar aracılığı ile; herhangi görülmeye değer bir mekan, sokak ya da kişi hakkındaki gözleminiz, ilgi çekici bilgilerle zenginleştiriliyor.

Ama bu kadarla da kalmıyor; bazı uyanık geliştiriciler ulaşılan bu gerçeklik seviyesinin de üstüne çıkmak için daha başka fikirler de ortaya koyuyorlar. Bu yazımızda; iPhone, Android işletim sistemine sahip olanlar ve diğer cep telefonları için en gözde uygulamaları ve konseptleri inceleyeceğiz. Videolarda bu yenilikçi programlarının nasıl işlediğini görebilirsiniz.

iPhone: Bakın burada ne var!

iPhone için Augmented Reality uygulamalarının çoğu henüz planlama aşamasında. Ortalıkta dolaşan dedikodulara bakılırsa, bu çeşit programların iPhone'da kullanılması bir sonraki firmware güncellemesinden sonra gerçekleşecek. Yine de, şimdiden bu tür bir uygulama şu anda iTunes-Store'da bulunuyor.

TwittARound
Twitter olayı kullanıcılar arasında çok tutuldu. Kullanıcılar özellikle seyahatleri sırasında, ailelerine ve arkadaşlarına, küçük durum mesajları ve ilginç haberler göndermeyi seviyor. TwittARound uygulaması ile beraber iPhone 3GS 'deki Twitter olayı bambaşka bir boyut kazanıyor: Ekranda, kameranızı yönlendirdiğiniz motifin yanı sıra, o anda sizin yakınınızda başka Twitter imgesi oluşturan birisinin varlığını ve size uzaklığını bildiriyor; ayrıca imgeyi o anda okuyabilme imkânına sahip oluyorsunuz. Videoda izleyebileceğiniz gibi iPhone'unuzu ne tarafa çevirirseniz yeni Twitter Avatarları ekranda gösteriliyor. Bu uygulama henüz prototip aşamasında ve sadece güvenlik mekanizması kırılmış iPhone'larda kullanılabiliyor.

CHIP TV özel video: TwittARound'u daha yakından tanımak için buraya tıklayın...

Metro Paris Subway
Bir sonraki metro istasyonu nerede bulunuyor? En azından Paris'te yaşayanlar ve gezmeye gelenler için bu soruyu cevaplandırmaya çalışıyor bu uygulama. iPhone video modunu aktive ettiğiniz andan itibaren aygıtı ne tarafa çevirirseniz o yöndeki en yakın istasyonu, size uzaklığını ve o istasyondan geçen hatları size bildiriyor. GPS ve pusula sayesinde de sizi istasyona kadar yönlendiriyor; bunun için tek yapmanız gereken aygıtı yere doğru tutmak ve ekrandaki okları takip etmek. Bu kadarla da kalmıyor; uyulama istasyonların yanı sıra aynı zamanda size önemli mekânların (lokanta ya da hotel gibi) hangi yönde olduğunu gösteriyor. Bu uygulama, iPhone'un güncel Firmware kısıtlamasına rağmen, şu anda App Store'da bulunan yegâne Augmented Reality programı. Aynı şekilde Londra ve New York için de buna benzer bir program 'Nearest Tube' ismi ile Acrossair firması tarafından tanıtıldı. Yine de bu uygulamanın kullanıma sunulması, iPhone için Apple Firmware 3.1 güncellemesinin yayınlanmasından sonra gerçekleşecek.

CHIP TV özel video: Metro Paris Subway'i daha yakından tanımak için buraya tıklayın...

Augmented ID
İsveçli bir firma olan 'The Astonishing Tribe', özellikle yaratıcı bir fikir ile yola çıkarak bir uygulama geliştiriyor. İskandinavlar şu sıralar Apple cep telefonu için Augmented ID'yi geliştiriyorlar. Bu program aygıtın kamerasından aldığı görüntüler ile yüzleri tanıyacak. Karşıdaki kişinin kimliği tespit edildiği anda ekrana o kişi hakkındaki bilgiler yansıtılıyor; tabii ki bu bilgiler hedef kişinin kendi ile ilgili verdiği bilgilere dayanıyor. Bu bilgiler mesela e-posta adresi ya da telefon numarası, hatta Facebook ya da Last.fm profiline link bağlantısı bile olabiliyor. Yüz tanıma mekanizması 'Polar Rose' firması tarafından geliştirildi; bu teknoloji foto platformu sistemi olan Flickr'da da kullanılıyor. Augmented ID sisteminin çalışması için tabii kullanıcı ve hedef kişinin de bu programa sahip olması gerekiyor.

CHIP TV özel video: Augmented ID'yi daha yakından tanımak için buraya tıklayın...

Android: Her an için gerçeklik

Apple iPhone'un dışa kapalı işletim sistemi karşısında Android cep telefonları açık sistemlere sahipler. Bundan dolayıdır ki şimdiden bu tür cep telefonları için birkaç Augmented Reality programı piyasada dolaşıyor. Özellikle; yenilikçi Layar tarayıcısı burada göze çarpıyor.

Layar
Hollandalı sprxmobile firmasının geliştirdiği projenin ismi Layar olarak belirlenmiş. Layar, harici geliştiricilerin 'Layer' (katman) tasarlayabileceği bir platform olma özelliğini taşıyor. Bu uygulamada kameradan bakıldığında hedef obje ve kullanıcı arasında sanal layer'lar giriyor. Aslında Layar tek başına çalışabilen bir Augmented Reality uygulaması değil; geliştiricilerin kendileri ise programı 'Reality Browser' (Gerçeklik Tarayıcısı) olarak nitelendiriyorlar. Şimdilik 87'nin üzerinde layer bulunuyor, bunların arasında Vikipedia da bulunuyor. Böylece hedef obje ile ilgili ansiklopedik bilgiler, ücretsiz vikipedia üzerinden ekrana aktarılıyor. Başka bir layer ise 'Qype-Layer', bununla çevredeki bar ve lokantalara ulaşabiliyorsunuz.

CHIP TV özel video: Layar'ı daha yakından tanımak için buraya tıklayın - 1

Başka Layar çeşitleri ise, mesela ABD'de Trulia firması tarafından geliştirilen ve evler ile ilgili bilgi sağlayan bir sistem. Soundwalk isimli bu geliştirme, sokaklar arasında yürürken size o şehir ile bilgileri aktarmaya devam ediyor. Her nereye doğru yönelirseniz o yer ile ilgili bölümlere atlıyor ve sizi bilgilendirmeye devam ediyor. Bu şekilde kullanıcı adeta bir sesli tiyatro eşliğinde şehri tanıyor. Layar programı şimdiden Android Market'de indirilmeye hazır bekliyor.

CHIP TV özel video: Layar'ı daha yakından tanımak için buraya tıklayın - 2

Wikitude
Özellikle seyahatlerinde insanlar bir şehrin ya da ülkenin tarihi ve ilgi çekici yerlerini görmek ve onlar hakkında bilgilenmek istiyorlar. Wikitude uygulamasının, Android cep telefonunun internet bağlantısı üzerinden sağladığı bilgiler ile artık böyle bir problem kalmayacak. Kullanıcı kamerasını direkt olarak hedefe yöneltiyor ve uygulama uygun içeriği vikipedia'nın arşivinden bulup anında ekrana yansıtıyor. Kullanıcılar bu uygulamayı Android Market üzerinden indirebilirler. Uygulamanın yakında iPhone versiyonunun yayınlanması da bekleniyor.

CHIP TV özel video: Wikitude'u daha yakından tanımak için buraya tıklayın...

Yeni Konseptler: Zombiler ve film afişleri

Geliştiriciler üşenmeden ilgi çekici projeler üzerinde çalışıyorlar; hedef Augmented Reality'i cep telefonları arasında yaygınlaştırmak. Bu teknolojinin sağladığı olanaklar, çok yeni uygulama senaryolarının önünü açıyor. Bu alanlardan biri de, hayatımızın ayrılmaz bir parçası olan oyunlar.

Zombie-Shooter
Augmented Reality'i cep telefonu üzerinde kullanmanın en yaratıcı alanlarından biri de onu oyun kumandası olarak kullanmak. 'ARhrrrr' isimli oyunda, cep telefonu şehir planına ulaşıyor; aygıtın kamerası sayesinde program çevreyi tanıyor ve kullanıcının yerini belirliyor, ardından ekrana şehirde dolaşıp da insanları yiyen zombiler yansıtılıyor. Oyuncunun buradaki görevi, cep telefonu üzerindeki nişangahın yardımı ile zombileri vurmak. Zombi avcısı bu sırada sanki helikopterdeymiş gibi tepeden bakıyor şehre; oyuncu ayrıca haritanın çeşitli yerlerine bomba vazifesi icra eden bonbon'lar koyabilir. Bu bombalar zombiler yaklaştığında ya da kullanıcı tarafından vurulduğunda patlıyorlar. Tabii zombiler de tamamen savunmasız değil, onlar da helikoptere organ artıklarını püskürtüyorlar. Cep telefonunu hareket ettirerek zombilerin amansız saldırılarından kurtuluyorsunuz. 'ARhrrrr', aslında ABD'de oluşan bir üniversite projesi. Bu sırada kullanılan aygıt, Nvidia'nın Tegra işlemcisine ve güçlü bir mobil grafik yongasına sahipti. Aşağıdaki video Augmented Reality'nin gelecekte oyunlarda nasıl kullanılabileceğine ilişkin size bir fikir verecektir.

CHIP TV özel video: Zombie-Shooter'ı daha yakından tanımak için buraya tıklayın...

Nokia Point & Find
Nokia'nın Point & Find uygulaması kameranın yardımı ile çevre ve objeleri tanıyıp, kullanıcıya ilgili faydalı bilgiler veriyor. Buna en güzel örneklerden biri de film afişleri: Kullanıcı kamerasını afişe yönlendirdiğinde; anında film ile bilgiler, yakındaki bir sinemadaki seans saatleri ve bilet fiyatları gibi veriler ekrana yansıtılıyor. Aynı şekilde; tarihi mekanlar,müze ve benzeri yerler ile bilgilerin de sisteme dahil edilmesi planlanıyor. Bu sistem bir de çeşitli ürünlerin nereden satın alınabileceği ile bilgiler verebilecek; bu şekilde aygıt üzerindeki barkot okuyucu aracılığı ile kullanıcı doğru ürüne yönlendirilecek. Şimdilik Point & Find uygulaması sadece ABD ve Britanya'da kullanılabiliyor. Uygulamayı her Nokia modelinde de kullanamadığınızı belirtelim.

CHIP TV özel video: Nokia Point & Find'ı daha yakından tanımak için buraya tıklayın...

Teknik: Augmented Reality bu şekilde işliyor

Cep telefonu kullanıcılarına kullanım kolaylığı sağlamak, geliştiricilerin oldukça mücadele etmeleri gereken bir konu oluyor, sözkonusu Augmented Reality olunca. Bu tür uygulamaların programlamasının zorlu olması bunun başlıca nedeni.

GPS ve Pusula
Augment Reality'de esas olan, yazılımın kullanıcının o anda nerede olduğunu belirlemesi. TwiittARound ya da Metro Paris Subway gibi mekân odaklı uygulamalar, cep telefonundaki GPS yongasının üzerinden konumlandırma yapıyorlar. Sistemin mantığı uydu üzerinden iletişim kuran bir navigasyon sisteminin sürekli konum belirlemesi ile aynı esasa dayanıyor. Bunun yanında pusulaya da, kullanıcının yöneldiği yönün belirlenmesi amacıyla, başvuruluyor. Ancak bu şekilde yön okları düzgün olarak gösterilebiliyor.

Kameranın rolü
Augmented Reality'nin olmazsa olmazı tabii ki cihazlarda bulunan kamera; ancak bu şekilde ekranın üzerinde sanal bilgiler gerçek görüntünün üzerine yansıtılabilir. Buna bir anlamda gerçek görüntünün üzerine sanal bilgi katmanları (layer) oluşturulması da denebilir. Tam olarak da bu şekilde bir işlev Apple iPhone'da problem yaratıyor. Nedeni ise resmi olarak uygulamalara henüz kameraya erişim hakkının verilmemesi; ancak fimware'in kırılması (hack) ile uygulamalara erişim hakkı sağlanıyor. 'Nearest Tube'un geliştiricileri olan Acrossair firmasına göre; Apple Firmware 3.1 güncellemesi ile uygulamalara kameraya erişim izni sağlayacağını belirtiyor. Buna karşılık 'Metro Paris Subway' uygulaması, App Store da kullanıcılara sunuldu ve görünüşe göre de güncel firmware ile de sorunsuz çalışabiliyor. Google işletim sistemini kullanan Android cep telefonları için ise durum biraz daha farklı. Android'te kullanılan açık kaynak koduna sahip işletim sistemi sayesinde, geliştiriciler herhangi bir sanal engellemeye takılmadan serbestçe uygulamalarını programlayabiliyorlar.

API (Application Program Interface)
Bunun da ötesinde 'Layar'ın geliştiricileri, Vikipedi ve Qype gibi internet servislerinin her türlü platform'a yönelik eklentiler oluşturmaları için, bir API (uygulama program arayüzü) sunuyor. Bu bahsi geçen internet servislerinin de işine yarayacaktır; çünkü bu şekilde her zaman aynı problemler (GPS sinyallerinin işlenmesi gibi) ile uğraşmak yerine sanal bilgi katmanlarının (Layer) içeriğine yoğunlaşabilecekler.