Yeni başlayanlar, Linux'a nerden başlamalı?

Linux dünyasına yeni adım atıyorsanız, kafanızı en çok kurcalayan sorulardan bir tanesi, sayısız dağıtım arasından hangisini seçeceğiniz. Hangi kriterleri aramanız gerektiğini bile bilmiyorsanız, işiniz daha da zor demektir.

1990'ların ortaları ve sonlarında bir dağıtım seçmek çok daha kolay bir işti. Genellikle hakkında konuşulan bir dağıtımı veya arkadaşınızın tecrübe edip, size tavsiye ettiği dağıtımı seçiyor veya belki de iyi bir dökümantasyona sahip dağıtımı kullanıyordunuz. Seçenekleriniz RedHat, Debian ve Slackware'den ibaretti.

Bu kriterler hala geçeriler, ancak yükleyebileceğiniz Linux dağıtımı sayısı bugün oldukça fazla. Dağıtımların sesi yüksek çıkan hayran kitlesi ise seçiminizi zorlaştırıyor.

Bu makalemizde sadece kullanım kolaylığıyla öne çıkan, popüler dağıtımlardan bilerek uzak durduk. Çünkü istediğimiz, kullanımı kolay olduğu kadar, yeni başlayanlar için uygun dağıtımları tanıtmaktı. Ubuntu çok popüler bir Linux dağıtımı, ancak tam anlamıyla yeni başlayanlara göre değil... Ancak doğru değişikliklerle bu gerçekleşebilir: Bu yüzden listemizdeki dağıtımların 4'ü Ubuntu tabanlı.

Kapalı işletim sistemlerinden uzaklaşmak isteyen, ancak tanıdık bir arayüz arayanları da düşündük ve bu yüzden Windows ve Mac'i andıran dağıtımları seçtik.

Peki nasıl test ettik?

Tüm dağıtımları çift çekirdekli işlemciye sahip, 4GB RAM'li bir makinede test ettik. SolusOS haricinde tüm dağıtımların en son kararlı sürümlerini kullandık. Dağıtımlarda son kararlı sürümünden bu yana birçok değişiklik yapıldığından, puanlamalarda alpha yayınlarını kullandık. Tecrübesiz kullanıcılar için dökümantasyon da oldukça önemliydi ve biz de buna önem verdik.

Çoğu kullanıcı Linux'u daha önce hiç yüklememiş olduğundan, dağıtımların kolay yüklenebilmesi de gerekiyordu. Aynı şekilde dağıtımın yazılım yönetiminin ve dahil edilen yazılım türlerinin de önemi büyüktü.

Bunların dışında dağıtımın günlük kullanımının kolay olmasına dikkat ettik. İdeal bir dağıtım, üstte yazdıklarımızın hepsini yapabildiği gibi, bazı ince ayarlar yapmayı da kolaylaştırmalıydı.

Birlikte gelen yazılımlar

Birlikte gelen yazılımlar

Dağıtımlar genellikle mümkün olan en çok kullanıcıya hizmet etmek üzere tasarlanıyorlar. Bu felsefe, onlarla beraber gelen uygulamaları etkiliyor. Listemizdeki tüm dağıtımlar, web tarayıcısı, e-posta istemcisi, metin düzenleyicisi ve medya çalıcısı gibi minimum ihtiyaçları sunuyorlar. Eğer çok daha fazlasını istiyorsanız, onları da sunuyorlar!

SolusOS'un şu anki sürümü geliştiriciler ve test kullanıcılarına yönelik ve dolayısıyla kısıtlı sayıda uygulamaya sahip. Dağıtım, Firefox 24.0b9 ve Thunderbird 17.0.8 ile geliyor. Dağıtımın geliştiricisi, final sürümde Steam istemcisini de sunacaklarını, her tür üretkenlik ve çokluortam uygulamasını dağıtımdan bekleyebileceğimizi söylüyor.

Zorin ise uygulamalara dolup taşan bir dağıtım. LibreOffice ve Google Chrome gibi bildiğimiz ofis ve internet uygulamalarına zaten sahipsiniz. Bunun yanında dağıtım, özel dosya türlerini canlı ortamda görüntüleyebilmenize de olanak tanıyor. Dahil edilen programlar arasında Gimp resim düzenleyicisi, Shotwell fotoğraf yöneticisi, Thunderbird, Pidgin (IM), Totem video çalıcısı, Rhythmbox müzik çalıcısı ve OpenShots video düzenleyicisi var. Wine ve PlayOnLinux ise Windows'a özel uygulama ve oyunları yüklemenize izin veriyor. Web Browser Manager aracı, farklı web tarayıcılarını yüklemenizi kolay bir hale getiriyor. Gwibber ise Twitter, Facebook, Google+ ve Flickr gibi birçok popüler sosyal ağı kontrol etmenizi sağlıyor.

Elemantary OS, basit ve şık bir tasarıma sahip. Dağıtım, sahip olduğu uygulamalar ve basit tasarımıyla dikkat çekiyor. Geary e-posta istemcisi ve Shotwell fotoğraf yöneticisi, dağıtıma dahil edilmiş. Diğer dağıtımların çoğu Thunderbird ile geliyor ancak Geary akıllı bir e-posta istemcisi. Elemantary OS ile beraber Totem video çalıcısı, Noise müzik çalıcısı ve Midori web tarayıcısına da sahip oluyorsunuz. Bu son iki yazılım, dağıtımın hafifliğini ve basitliğini tamamlar nitelikte. Elemantary'nin varsayılan paket sayısı az ve kullanmak istediğiniz yazılımları yazılım yönetimi uygulamasını kullanarak yüklemeniz gerekiyor.

Pear OS, Thunderbird, Firefox 20, VLC medya yürütücüsü ve On Air müzik çalıcısıyla geliyor. Apple'ın Time Machine yedekleme aracını kopyalayan Time Back de dağıtıma dahil. Anında mesajlaşmayı Emphaty, web kamerasını ise Cheese uygulaması kontrol ediyor.

PinguyOS, Thunderbird, LibreOffice, Empathy, Deluge, TeamViewer 7, disk yazmak için DeVeDe, OpenShot video düzenleyici, Cheese, Clementine, PlayonLinux, Gparted 0.16.1, Shutter, PlayOnLinux ve fazlasıyla geliyor. TeamViewer'a sahip olması önemli, bu sayede uzaktaki masaüstlerini kontrol edebiliyorsunuz.

Son karar

Zorin OS: 5/5
PinguyOS: 5/5
Elementary OS: 3/5
SolusOS: 2/5
Pear Linux: 3/5

Pinguy alışılmadık, ancak harika paketlerle geliyor.

Yazılım yönetimi

Yazılım yönetimi

Birçok yeni kullanıcı için varsayılan yazılımların başlangıç için yeterli olması gerekiyor. Dağıtıma alıştıkça ona yeni uygulamalar eklemek isteyebilirsiniz. Yazılım depoları başta garip bir konsept gibi görünse de, çoğu dağıtım yazılım yüklemenizde yardımcı olacak gerekli araçları sunuyorlar.

SolusOS, uygulamaları yüklemek için gpk-application arayüzünden faydalanıyor. Ancak geliştiricisi şu sıralar kendi PiSi paket yönetimi sistemi için özel bir kullanıcı arayüzü geliştiriyor.

Elementary OS, Ubunty Software Center'a alternatif olarak kendi AppCenter'ını geliştiriyor. Ubuntu Software Center'ı kırpan Elementary OS dışındaki listemizdeki tüm Ubuntu tabanlı dağıtımlar, Synaptic Package Manager ile geliyorlar.

Pear Linux'ta bu araçların ikisine de masaüstünden erişemiyorsunuz. Öncelikle Launcher'ı açmanız, ardından System Tools sekmesine tıklamanız gerekiyor. Varsayılan olarak MAin, restricted ve multiverse depoları etkin bulunuyor.

Zorin'de yeniden tasarlanmış bir Ubuntu Software Center'a ve Synaptic Package Manager'a sahipsiniz. Tanıdık depoların yanında Google ve Opera'ya özel depolar da bulunuyor.

PinguyOS, varsayılan olarak çeşitli yazılım depoları etkinleştirilmiş olarak geliyor. Dağıtım, Linux Mint, Ubuntu ve Elemantary OS için depolara da sahip. Temalar, uygulamalar için PPA'lar (Personal Package Archive, varsayılan olarak Ubuntu'da bulunmayan yazılım paketleri) bulmanız mümkün. Dağıtım içinde çok sayıda PPA bulunuyor, ancak dahil edilen Y PPA Manager sayesinde işiniz kolay. Bu araç sayesinde tüm PPA'ları yönetebiliyorsunuz.

Son karar

Zorin OS: 5/5
PinguyOS: 5/5
Elementary OS: 4/5
SolusOS: 2/5
Pear Linux: 5/5

Paket yönetimi temel yeteneklerden. SolusOS, bu nedenle kaybeden oldu.

Kullanım kolaylığı

Kullanım kolaylığı

Çoğu kişi Linux dağıtımlarının son derece kişiselleştirilebilir olduğunu söylüyor. Peki bu yeni kullanıcılar için ne anlama geliyor? Masaüstü duvar kağıdını, simge temalarını değiştirip klavye kısayolları ayarlamanız, güç ayarlarını değiştirip dağıtımın görünüş ve davranışını değiştirmeniz elbette mümkün. Ama bu, ilk kez Linux kullanacaklar için ne kadar kolay?

Listemizdeki tüm dağıtımlar bunu ve fazlasını yapabiliyor olsa da, hepsi farklı bir yol izliyor. Dağıtımın yeni kullanıcıları hedef alması, dağıtımı özelleştirmeyi sağlayacak özel araçlarla gelmesi, onun bizden daha yüksek puan alması anlamına geliyor.

Solus OS - 3/5

İlk olarak Debian'ı temel alan SolusOS, şu an Linux Mint'in Debian sürümü geliştiren geliştirici tarafından baştan yazılıyor. Dağıtım etkin bir geliştirme altında ve beta sürümü bile henüz yayınlanmamış olsa da, oldukça kararlı.

Alpha 9 sürümü, temel bir yükleyiciyle geliyor ve bir disk bölümleme aracı bile içermiyor. Geliştirici şu sıralar Pardus'un YALI yükleyicisindeki bölümleme aracını dağıtıma adapte ediyor. Dağıtım, PiSi paket yöneticisinin özelleştirilmiş, adapte edilmiş sürümlerini kullanıyor. Delta yükseltmeleri destekleyen araç, bu sayede minimum bant genişliği harcıyor. Xfce'yi kullansa da dağıtım tamamlandığında Consort'la (Gnome Classic masaüstü fork'u) gelecek.

Zorin OS - 5/5

Zorin OS, deneyimsiz Linux kullanıcılarının dikkatini çekecek en iyi dağıtımlardan bir tanesi. Dağıtım, hoş görünen, kullanışlı bir arayüze sahip ve Linux'tan, Windows'tan, OS X'ten gelenleri zorlamıyor. Windows 7 stili masaüstü ve özel uygulama çalıştırıcısı, Windows 7'nin başlat menüsünü başarıyla taklit ediyor.

Elementary OS - 4/5

Elementary OS, Ubuntu tabanlı en basit dağıtımlardan bir tanesi ve yeni başlayanlar için iyi bir başlangıç noktası. Dağıtım, tasarıma önem veriyor ve bu, varsayılan yazılım paketi seçimini etkilemiş. Uygulamalar herkesin hoşuna gitmeyebilir, ancak son derece kullanışlılar ve daha popüler alternatiflerinin yerine geçebilecek kadar yeterliler.

Dağıtımın çok hafif olduğunu ve hızlı çalıştığını söyleyelim. Ancak ilk haliyle çok fazla uygulamaya sahip değil ve özel medya biçimleri için codec'leri de içermiyor. Yani MP3'leri, videoları ve hatta YouTube videolarını kutudan çıktığı haliyle çalamıyor. Ancak onun Ubuntu yönünü canlandırıp, yazılım merkezi üzerinden binlerce pakete ve çokluortam codec'lerine ulaşabilirsiniz.

Pear Linux - 5/5

Bu dağıtım, görünümüyle Mac'e benzemeye çalışıyor. Elementary gibi bu dağıtım da varsayılan olarak çok fazla uygulama sunmuyor. Bu durum, Ubuntu tabanlı dağıtımlarda nadir rastlanan bir durum. Şu an sadece 64-bit ISO'lar olarak dağıtılan Pear Linux'un gelecekte, Pear OS 8'le beraber 32-bit sürümü de olacak.

PinguyOS - 5/5

İsminde Beta bulunan herhangi bir uygulama veya işletim sistemi, genellikle henüz kitlelerin kullanımına hazır değildir. Ancak Pinguy, oldukça kararlı çalışıyor ve tüm Linux kullanıcıları için harika bir alternatif sunuyor. İster Linux'a yeni başlayan bir kullanıcı olan, ister yeni bir dağıtım denemek isteyin, ona harcadığınız zamana değecek.

Ticari hizmetler

Ticari hizmetler

Dağıtımların paralı eklentiler sunmasının arkasında birkaç neden olabilir. Genellikle geliştiriciler, biraz para kazanıp projeyi devam ettirebilmeyi amaçlarlar. Bu nedenle bazı dağıtımlar, kullanıcılarının bağış yapmasına izin vermekte.

Zorin OS'un masaüstü sürümünün dışında, bağış yaptıktan sonra indirilebilen 4 premium sürümü bulunuyor. Business, Multimedia ve Gaming sürümler, 7.99 euro bağışın ardından; Ultimate edition ise en az 9.99 euro bağıştan sonra indirilebiliyor. Dağıtım, CafePress üzerinden bardak, t-shirt ve etiket gibi ürünler de satıyor.

PinguyOS'un da CafePress üzerinde kapsamlı bir mağazası var. Buradan bardak, t-shirt, çanta, çocuk önlüğü gibi her tür eşyayı satın almanız mümkün. PayPal üzerinden bağışları da kabul eden dağıtıma desteğinizi göstermek için onun etkiletlerinden satın alabilirsiniz. Projeye yapabileceğiniz bağışlar, minimum 5 euro'dan 100 euro'ya kadar değişiyor.

Geliştiricilerin maaşlarına fon sağlayarak sponsor olmanız da mümkün. 5 seviye sponsorluk mevcut: Platinum, Gold, Silver, Bronze ve Community. Sponsorlar, her ay sabit miktarda ödeme yapıyorlar, bunun ardından isimleri web sitesinde ve aylık duyurularda yer gösteriliyor.

Elementary mağazası, şu anki sürümü CD üzerinde satın almanıza izin verdiği gibi, birkaç t-shirt ve çıkartma da satıyor.

Son karar

Zorin OS: 5/5
PinguyOS: 5/5
Elementary OS: 3/5
SolusOS: 0/5
Pear Linux: 5/5

SolusOS'un ticari hizmetleri olmayabilir, ancak kötü bir dağıtım değil.

Destek ve dökümantasyon

Destek ve dökümantasyon

İşletim sistemleriyle geçmişteki deneyiminiz nasıl olursa olsun, Linux'a yeni başlıyorsanız çeşitli işlerin farklı yollardan yapıldığını görecek, görünümden alternatif uygulamalara yeniden ustalaşmanız gerektiğini fark edeceksiniz. İşte bu yüzden dağıtımların iyi, kapsamlı bir dökümantasyon sunması gerekli. Forum panoları, e-posta listeleri, wiki'ler vs. gibi ek kaynaklar ise, yeni kullanıcılara topluğunun tecrübelerini aktarabilir.

Elementary OS, web sitesi üzerinden sunduğu anlaşılır dökümantasyon ile bu işin gereğini yapıyor. Projenin herkesin soru sorabildiği bir Answers sayfası da var. İsterseniz projenin IRC kanalına web tarayıcınızdan bağlanabiliyorsunuz.

SolusOS, düzenli bir forum panosuna sahip. Burada topluluğun katkısıyla oluşturulan kılavuzlara, ipuçları ve numaralara ulaşmak mümkün.

Zorin OS, yeni kullanıcılar için çok sayıda Sıkça Sorulan Sorular sayfaları, kurulum konusunda size yardımcı olan forum panoları, "nasıl yapılır" bölümü ve kılavuzlarıyla bu alanda oldukça başarılı. Projenin sorularınız için anında cevap alabileceğiniz bir IRC kanalı da var.

Bu dağıtımların aksine Pear Linux, bir forum panosu dışında çok fazla şey sunmuyor. Web sitesinde bulunan wiki bağlantısı, şu an çalışmıyor.

Son karar

Zorin OS: 5/5
PinguyOS: 5/5
Elementary OS: 4/5
SolusOS: 3/5
Pear Linux: 2/5

Dökümantasyon, en önemli özelliklerden bir tanesi.

Yayın döngüsü

Yayın döngüsü

Linux dağıtımlarının kabul ettiği 3 popüler geliştirme yöntemi var: sabit takvim, sabit özellik ve dönen yayın. Dönen yayın (rolling release), bir öğrenme sürecine ihtiyaç duyduğundan yeni kullanıcılara göre olmayabilir. Gentoo ve Arch gibi dağıtımlar, bu yüzden yeni başlayanlara tavsiye edilmiyor. Sabit özellikte dağıtım, hazır olduğunda yayınlanır, belirli bir yayınlanma tarihi yoktur.

SolusOS, listemizde bu yöntemi kullanan tek dağıtım. Tamamen baştan yazılan dağıtımın herhangi bir "akan kaynağı" bulunmuyor. Dağıtım, sabit özellik stratejisini izlediğinden final sürümün yayınlanacağı tarih sabit değildir. Sabit takvim ise birçok dağıtım tarafından kullanılan popüler bir yayın döngüsü. Sabit takvimde yeni sürüm, belirli aralıklarla yayınlanır. Bu aralık genellikle 6 aydır. Ubuntu yılda iki kez yayınlanır ve doğal olarak onu temel alanlar da bu yolu izlerler.

Zorin OS, en son Ubuntu sürümünü temel almaktadır. Yeni sürüm üzerindeki çalışmalar, yeni Ubuntu yayınının ufukta görünmesiyle beraber başlar, ancak geliştiricinin farklı sürümler çıkarması zaman almakta.

Şu anki Elementary OS, Ubuntu 12.04 LTS'yi temel alıyor. Ancak Ubuntu 13.10'u temel alan bir dağıtım olmayacak. Elementary'nin Isis adındaki bir sonraki sürümü, Ubuntu 14.04 temeli üzerine kurulmuş olacak.

Pinguy'un 6 aylık yayınları, en son yazılımlarla geliyor. Bu sürümler, final olsalarda beta olarak kalıyorlar. Kararlı sürümler, Ubuntu LTS yayınlarını temel alıyor.

Son karar

Zorin OS: 3/5
PinguyOS: 4/5
Elementary OS: 5/5
SolusOS: 3/5
Pear Linux: 4/5

Bu dağıtımlar Ubuntu'yu temel alıyor olabilirler, ancak görünüşte ona hiç benzemiyorlar.

Kurulum

Kurulum

Dağıtımları sabit diske yüklemeden test edip, ona alışmak, iyi ve kötü yanlarını değerlendirebilmek Linux'a yeni başlayanların hayatını kolaylaştıran bir yetenek. Yazımızda sıraladığımız tüm dağıtımları "canlı" ortamda test edebiliyorsunuz. Dağıtımı kullandıktan sonra ondan memnun kaldıysanız, kurulumu "canlı" ortam içinden başlatmanız mümkün.

Bu dağıtımların çoğu, kurulumu başlatabilmeniz için masaüstüne bir kısayol ekliyor. Yeni bir kullanıcı olduğunuzdan kurulumun kolay olması gerekiyor. Kullanıcının makinesinde bir başka işletim sistemi yüklü olma ihtimali yüksek. Bu durumda kullanıcının bölümü tekrar boyutlandırması gerekiyor. Çoğu dağıtım, bu adımda kullanıcıların bocalamasına neden oluyor.

Ancak yeni başlayanlara yönelik dağıtımlarda böyle bir sorun yok. Çoğu popüler dağıtım, kullanıcı dostu bir yükleyiciye sahip olmadığından bu alanda afallıyorlar.

SolusOS 2'nin birçok alanı gibi yükleyicisi de aktif olarak geliştirme sürecinde. Şu anki yükleyici, geliştirici LDME ve Solus OS 1 üzerinde çalışırken onun tarafından yazılmış. Mevcut yükleyici sadece temel işlevlere sahip ve bir bölümleme işlevine bile sahip değil. Yani sabit diskinizi hazırlamanız için üçüncü parti bölümleme araçlarını kullanmanız gerekiyor. Geliştirici, şu sıralar Pardus'un YALI bölümleme aracını adapte etmek üzere çalışıyor.

Ubuntu tabanlı dağıtımların tüm, Ubuntu'nun Ubiquity yükleyicisinin biraz değiştirilerek kolaylaştırılmış sürümünü kullanıyorlar. Yükleme süreci genellikle yaklaşık 7 adım sürüyor. Bu adımlara bölümleme, kullanıcı oluşturma, saat dilimi seçme ve klavye düzenini belirleme dahil.

Ubiquity'nin en iyi yanı, iyi bir dökümantasyona sahip olması. Dahası her Ubuntu tabanlı dağıtım için yükleme sürecini anlatan YouTube videoları da var. Dağıtımlar Ubuntu'yu temel aldığı için hangi yazılımların yükleneceğini seçemiyorsunuz. Diski belirleyip bölümlemeyi ayarladıktan sonra, dağıtım tüm yazılımları sizin için yüklüyor.

Son karar

Zorin OS: 5/5
PinguyOS: 5/5
Elementary OS: 5/5
SolusOS: 1/5
Pear Linux: 4/5

Ubiquity, basitliğiyle rakipsiz bir yükleme aracı.

Kararımız

Kararımız

Linux ekosistemi, kullanıcılara çok fazla seçenek sunduğu için övülüyor, bazen de eleştiriliyor. Bu sadece uygulamalar için değil, dağıtımlar için de geçerli. Peki Linux'a hangi dağıtımla başlamalısınız?

SolusOS, puanına bakarsanız listemizdeki en kötü dağıtım gibi görünebilir ancak dağıtım, final sürümü çıktığında herkesi kendisine geri çekecek gelecek vadeden bir dağıtım. Pear Linux, Mac'ten gelenlere göre tasarlanmış. Elementary OS, birinci olmaya oldukça yakındı ancak varsayılan uygulama seçiminin kısıtlanması üçüncü sıraya oturmasına neden oldu.

Zorin ve Pinguy ise birbirlerine oldukça yakınlar. Zorin, özel araçlar içeren ticari sürümlere de sahip. Pinguy, yeni başlayan Linux kullanıcıları için en iyi masaüstü deneyimini sunuyor: Kullanımı ve yapılandırması kolay, tasarımı da iyi.

1. PinguyOS

Web: www.pinguyos.com
Lisans: GPL ve diğerleri
Sürüm: 12.04

2. Zorin OS

Web: www.zorin-os.com
Lisans: GPL ve diğerleri
Version: Zorin OS 7

3. Elementary OS

Web: www.elementaryos.org
Lisans: GPL ve diğerleri
Sürüm: Luna

4. Pear Linux

Web: http://pearlinux.fr
Lisans: GPL ve diğerleri
Sürüm: Pear Os 7

5. SolusOS 3

Web: www.solusos.com
Lisans: GPL ve diğerleri
Sürüm: 3