Titan'ın başına gelen iç patlama nedir? Bunun patlamadan farkı ne?

Arama kurtarma ekiplerinin Titan’dan deniz tabanına dağılmış enkaz parçalarını bulmasıyla beraber denizaltının başına gelenin bir iç patlama olduğu neredeyse kesinleşti. Titan yaklaşık 6.7 metre uzunluğunda ve saatte 3,5 km hızla gidiyordu ve yüzeydeki gemiye bağlı değildi. Suda bağımsız olarak hareket ediyordu.

Denizaltılar, okyanus derinliklerindeki ezici su altı basınçlarına dayanacak şekilde tasarlanmıştır. Aşağıda basınç deniz seviyesinden yaklaşık 400 kat daha fazladır.

Ancak National World'e göre, denizaltının karbon fiber ve titanyum gövdesinin herhangi bir parçası küçük bir çatlak veya arızaya maruz kalırsa, bir iç patlama meydana gelebilir.

Titanik’in haklarına sahip şirket olan RMS Titanic Inc'in kıdemli danışmanlarından Dr. David Gallo da Titan'la dalıştan 1 saat 45 dakika sonra iletişimin kaybedilmesine böyle bir iç patlamanın neden olduğunu söylüyor.

Gallo su ortasında güç veya telsiz iletişimini kaybetmelerine yol açan bir olaydan şüphelenmiş ve "En kötü senaryo muhtemelen bir içe çökme ve denizaltının kendisinin feci bir şekilde parçalanması. Bunun geri dönüşü yok. Bunun bir numaralı seçenek olduğunu söylemek zorundayım. Başka türlü nasıl bu kadar çabuk ortadan kaybolabilirsiniz bilmiyorum" demişti.

BİR İÇ PATLAMANIN, PATLAMADAN FARKI NE?

• Titan'a yaşananlar Patlamanın tam tersi olan içe çökme, bir nesnenin aniden ve şiddetli bir şekilde kendi üzerine çökmesidir. Su altında daha derine daldıkça basınç daha da artar. Uzmanlar, bu derinliklerde denizaltı üzerinde muazzam bir basınç olduğunu ve en küçük bir yapısal kusurun bile felakete yol açabileceğini söylüyor, "En ufak bir sızıntı gemiyi yok edecek ani bir patlamaya neden olabilir" diyor.

• İçeridekiler hiçbir şey fark etmedi: CNN'nin konuştuğu uzmanlara göre turistik denizaltı üzerinde bu kadar büyük bir basınç varken, iç patlama milisaniyeden daha kısa bir sürede gerçekleşmiştir. Eski bir deniz subayı olan ve Florida Uluslararası Üniversitesi'nde profesörlük yapan Aileen Marty CNN'e verdiği demeçte saatte 1.500 mil hızla yıkıcı bir iç patlama meydana geldiğini söylüyor. Marty, insan beyninin bunu fark edemeyeceğini; içeridekiler bir sorun olduğunu fark edene kadar her şeyin yok olmuş olacağını söylüyor ve " "Ölmek üzere olduklarının farkında bile olmayacakları bir şekilde öldüler" diyor. Yani, Titan'dakiler çok ani iç patlamayla öldüklerinde hiçbir sorunun farkına varamamıştı.

HITC'ye göre bir denizaltıda iç patlama yaşanırsa, araç suyun yüksek basıncı sonucunda çok ani bir şekilde kendi içine doğru çöküyor demektir. Olay, tabii ki içeridekiler için bir felaket olacaktır ve hiç kimse hayatta kalamayacaktır.

İÇ PATLAMANIN PATLAMADAN FARKI NE?

Patlamalarda kuvvet nesneden dışarı doğru yayılır. Bir iç patlamada ise kuvvet nesneyi kendi üzerine çökertir, ezer, sıkıştırır ve kapladığı hacmi en aza indirir.  Kapalı bir alanın içinde basınç oluştuğunda, bir patlama olarak dışarı doğru iter. Örneğin balon çok şişirildiğinde bir noktada baskıyı kaldıramaz ve patlar. Titan'a olan ise bunun tersi. Yani bir iç patlama, temel olarak bir patlamanın tam tersidir. Dışarıya doğru hareket eden, içeriden gelen basınç yerine, dışarıdan içeriye doğru bir baskı vardır.

Yani Titan, maruz kaldığı ve dayanabileceğinden kat kat fazla basıncın içeri doğru itmesiyle patlama yaşadı. Bir araştırmaya göre bu tür bir patlama neredeyse anında, yalnızca milisaniyeler içinde gerçekleşir.

Titan denizaltısının enkazının bulunmasının ardından, bir trende yaşanan iç patlamayı gösteren bu video da Twitter'da gündem oldu.

ŞİRKETİN ESKİ ORTAĞI DA İÇ PATLAMADAN ŞÜPHELENMİŞTİ

Titan'ın bağlı olduğu şirket OceanGate'i patlamada yaşamını yitiren Stockton Rush ile birlikte kuran isim olan Guillermo Söhnlein, BBC’ye denizaltında "ani bir iç patlama" olmuş olabileceğini söylemişti. Söhnlein şunları aktarmıştı: "Kayıp iletişim protokolümüzün, pilotun denizaltını yüzeye çıkarması olduğunu biliyorum. Başından beri Stockton'ın muhtemelen böyle yapacağını düşündüm. Ama böyle olmadı. Operasyonları izlerken tüm bu olay boyunca en büyük korkum, bulunmalarının çok zor olması. Bildiğim şey, denizaltı ne olursa olsun, derinde çalışırken büyük bir basınç altında kalır. Baskı o kadar büyüktür ki, bir arıza olursa ani bir iç patlama meydana gelebilir. Dört gün önce bu felaket de gerçekleşmiş olabilir"

KARBON LİF PARÇALARI İPUÇLARI VEREBİLİR

Kayıp denizaltı Titan hakkında yürütülen soruşturmanın anahtarı, geminin bir kısmının yapıldığı karbon lifi parçaları olacak. Asıl soru, belki de uygun testlerin yapılmaması nedeniyle, denizaltının gövdede bir kırılmaya yol açan yapısal bir arızaya maruz kalıp kalmadığı. Malzemenin detaylı analizi, malzemede herhangi bir kusur olup olmadığını ortaya çıkarabilir. Southampton Üniversitesi'nden Profesör Blair Thornton şunları söylüyor: Ana mahfazanın kusuru olması, böyle bir faciaya yol açabilir. Denizaltını sıkıştıran on binlerce tonluk, Eyfel Kulesi'nin ağırlığına eşdeğer, inanılmaz derecede yüksek basınçlar söz konusu. Ana mahfazanın çok güçlü bir şekilde patlamasından bahsediyoruz"

TİTAN VE GÜVENLİK UYARILARI

Titan'ın geliştirilme biçimiyle alakalı güvenlik endişeleri hakkında, şirketin defalarca uyarıldığına dair belgeler de gündeme gelmiş durumda.

Titan'ın dayanabileceği basınç ve tasarımıyla ilgili 2018'de bazı endişeler dile getirildi. Karbon fiber ve titanyum ile inşa edilen Titan, Stockton Rush'a göre NASA ve Washington Üniversitesi ile birlikte tasarlandı Uzmanlar, Titan'ın kabaca 4.000 metre derinlikteki basınçlara dayanabilmesi gerektiğini söylüyor . Ancak, gemi hiçbir zaman kalifiye bir üçüncü taraf kuruluş tarafından test edilmedi. Hatta bazı kaynaklara göre Titan yalnızca 1.300 metreye kadar onay almıştı. Bu rakam Titanik'e ulaşmak için gerekenin üçte birinden daha az.

Şirketin eski yetkilisi olan David Lochridge, 2018'de ABD'de görülen bir davaya göre, geliştirilmekte olan denizaltının daha fazla test edilmesi gerektiğini ve "aşırı derinliğe" ulaştığında yolcuların tehlikeye girebileceğini belirten bir rapor yazdı. Lochridge, OceanGate'in seçimlerinin, "yolcuları potansiyel bir aşırı tehlikeye maruz bırakacağını" kaydetti. OceanGate, Lochridge'i gizlilik anlaşmasını ihlal etmekle suçlayarak karşı dava açtı ve 2018’de işten çıkardı.

OceanGate, 2018’de Deniz Teknolojisi Topluluğundan başka bir uyarı daha aldı. Uyarıda, şirketin, yolcuları korumak için dalıştan önce denizaltı prototipini uzman bir üçüncü tarafça denetlenen testlere tabi tutmasının kritik önem taşıdığı ifade edildi.

BBC: SERTİFİKASI YOK

Denizaltılar genellikle ABD Denizcilik Bürosu (ABS) gibi kurumlarca sertifikalandırılıyor. Ancak BBC Türkçe'nin haberine göre Titan’ın sahibi olan Oceangate, bu tür kurumların son gerece geleneksel yapılara sahip olduğunu, yeni bir denizaltı sınıfı tanımlayıp buna dair sertifikasyon yapılmasının yıllar aldığını, bu yüzden kendilerinin henüz bir sertifikaya sahip olmadığını belirtmişti. BBC’nin ABD’deki ortağı CBS geçen yıl bir muhabirini Titan’la Titanik’e indirmişti. Muhabir David Pogue, şirketin Titan’a binecek yolculara bunun “hiçbir kurum tarafından onaylanmamış deneysel bir araç olduğunu, yolcuların sakatlanma, engellilik, duygusal travma veya ölümle karşı karşıya kalabileceğini” söylediğini aktarmıştı.

KURALLARI ÇİĞNEMEK...

Titan'ın bağlı olduğu OceanGate'in CEO'su ve patlamada yaşamını yitiren beş kişiden biri olan Stockton Rush, bir tür modern zaman Jacques Cousteau'su, bir doğa aşığı, maceraperest ve vizyoner yorumlarıyla ün yapmıştı. CNN'e göre Rush, derin deniz keşfi hayaline çocuksu bir coşku ve düzenlemelere karşı bir antipatiyle yaklaştı. Stockton geçen yılki bir röportajında "Yani, eğer sadece güvende olmak istiyorsanız, yataktan çıkmayın. Arabanıza binmeyin. Hiçbir şey yapmayın" demişti. Bir başka röportajında ise kariyeri boyunca "bazı kuralları çiğnediğini" söylemişti.

Rush, geçen yıl kuralları mantık ve iyi bir mühendislikle yıktığını düşündüğünü belirtmişti.

Yıllarca uzay yolculuğu hayalini kuran Rush daha sonra fikir değiştirmiş ve "Uzaya bir turist olarak çıkmak istemiyordum. Atılgan'da Kaptan Kirk olmak istiyordum. Keşfetmek istiyordum" demişti.

'DERİN OKYANUSA ERİŞİMİ ARTIRMAK'

Rush, OceanGate'i 2009 yılında "inovasyon yoluyla derin okyanusa erişimi arttırmak" amacıyla kurduğunu söylemişti. 61 yaşındaki Rush, Dünya yüzeyi yaşanmaz hale geldiğinde insanlığın hayatta kalmak için en iyi şansının gökyüzü yerine deniz olduğuna derinden inandığını söylemişti.