NASA uzay aracı STEREO, 17 yıl Güneş'i inceledikten sonra Dünya ile yeniden buluştu

Bir uzay aracı son 17 yıldır Güneş etrafındaki yörüngesinde Dünya’nın izlerini takip ediyor ve ev sahibi yıldızımızın benzeri görülmemiş görüntülerini yakalıyor. Ve şimdi STEREO-A isimli bu araç en sonunda ana gezegenine yetişti, kozmik yolculuğumuzda kısa bir süreliğine Dünya ile buluştu ve önümüze geçti.

NASA’nın Cumartesi günü yaptığı açıklamaya göre, STEREO-A uzay aracı 25 Ekim 2006’da fırlatılmasından bu yana ilk kez Dünya’nın yanından geçiyor. Yakın geçiş, yalnızca uzay aracının Dünya ile yeniden birleşmesi için bir şans değil, aynı zamanda STEREO-A’nın Güneş’i yeni ve heyecan verici şekillerde görmek için diğer NASA misyonlarıyla işbirliği yapması için nadir bir fırsat sunuyor.

STEREO (Güneş Dünya İlişkileri Gözlemevi – Solar TErrestrial RElations Observatory) görevi aslında ikiz bir çift uzay aracıyla başladı. STEREO-A önde giderken, STEREO-B daha gerideydi. İki uzay aracı, Güneş’in ilk stereoskopik veya çoklu perspektif görüntüsünü sağladı. Bir noktada, uzay aracı yörüngelerinde birbirlerinden 180 derece ayrılmayı bile başardı ve bize ilk kez yıldızımızın tam bir küre olarak eş zamanlı görüntüsünü verdi.

NASA’daki STEREO program bilimcisi Lika Guhathakurta yaptığı açıklamada, “Bundan önce Güneş-Dünya hattına ‘bağlıydık’ - bir seferde Güneş’in yalnızca bir tarafını görüyorduk” dedi ve devam etti: “STEREO bu bağı kırdı ve bize Güneş’in üç boyutlu bir nesne olarak görüntüsünü verdi.”

STEREO-B ne yazık ki 2014 yılında planlı bir sıfırlamanın ardından sessizliğe büründü ve STEREO-A tek başına yoluna devam etmek zorunda kaldı. Yine de, yaklaşan uçuşu sırasında STEREO-A bir kez daha bir ekibin parçası olarak çalışacak. Uzay aracı, NASA ile Avrupa Uzay Ajansı ve NASA’nın Güneş Dinamikleri Gözlemevi (SDO) arasındaki ortak bir görev olan Solar and Heliospheric Observatory (SOHO) ile görüşlerini sentezleyecek.

Güneş misyonları arasındaki işbirliği, Güneş’in çok perspektifli veya stereoskopik bir şekilde görüntülenmesine imkan tanıyacak. Bu, beynimizin her bir gözden alınan görüntüleri karşılaştırmasına ve bu görüntüler arasındaki farklılıkları kullanarak daha yakın ve daha uzak nesneler arasında ayrım yaparak derinlik algısı yaratmasına benzer. Üç görev tarafından toplanan veriler, bilim insanlarının, aksi takdirde Güneş’in iki boyutlu görüntülerinde kaybolacak olan üç boyutlu bilgileri toplamasına olanak tanıyacak.

STEREO misyonunu yöneten bilim insanları ekibi, Güneş’in görünür yüzeyinden ortaya çıkan manyetik alanın kavisli yayları olan koronal döngüler hakkında bir teoriyi test etmeyi de umuyorlar. NASA’nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi’ndeki STEREO proje bilimcisi Terry Kucera yaptığı açıklamada, “Son zamanlarda koronal döngülerin sadece optik illüzyonlar olabileceğine dair bir fikir var” dedi ve ekledi: “Onlara birden çok açıdan bakarsanız, [cevap] daha belirgin hale gelir.”

Cumartesi günkü uçuştan önceki ve sonraki aylarda, STEREO-A ayrıca Dünya’ya doğru yönlendirilen güneş maddesi bulutları tarafından vurulacak ve bu koronal kütle fırlatmalarını (CME’ler) ölçecek. Güneş maddeleri Güneş’ten Dünya’ya doğru hareket ederken, SOHO ve SDO’nun yanı sıra STEREO-A’ya da çarpacak. Bu uçuştan önce, koronal kitle fırlatmaları aynı anda yalnızca bir uzay aracı tarafından hissedildi.

STEREO uzay aracı en son 2006’da Dünya'ya yaklaştığında, Güneş solar minimumdaydı veya 11 yıllık döngüsünün düşük aktiviteli olduğu noktadaydı. Güneş şimdi güneş maksimumuna yaklaşıyor ve yıldız son zamanlarda oldukça canlı. Bu haftanın başlarında, Güneş’te iki büyük güneş patlaması gerçekleşti ve ABD’deki radyo sinyallerini bozdu.

Guhathakurta, “Güneş döngüsünün bu aşamasında, STEREO-A temelde farklı bir Güneş yaşayacak” dedi ve sözlerini “bundan elde edilecek çok fazla bilgi var” diyerek tamamladı.