Soya sosunun karanlık yüzü: Ölüme bile neden olabiliyor

Aşırı miktarda süt içildiğinde, bir insanın başına neler gelebileceğinden daha önce burada bahsetmiştik. Ve şimdi sırada, aşırı miktarda soya sosu var. Aşırı miktarda soya sosu tüketmek nedeniyle ölmek kulağa garip gelebilir. Ama aslında bu sadece mümkün değil, aynı zamanda şaşırtıcı derecede de kolay bir durum.

Çok yönlü gıdalar söz konusu olduğunda, mütevazi soya fasulyesi oldukça etkileyicidir. Bu küçük baklagil olmasaydı tofu ya da soya sütü olmazdı, miso, natto ve tempeh gibi Uzakdoğu yemekleri mümkün olmazdı ve süpermarket raflarında sıralanan vejetaryen ve vegan seçeneklerin çoğunun yanı sıra vejetaryen olmayan seçeneklerin de yarısı ortadan kaybolurdu.

İlk olarak iki bin yıldan daha uzun bir süre önce bulunan ve o zamandan beri neredeyse tüm dünyayı fetheden soya sosundan, lezzetli tuzlu ve umami çeşnisinden de vazgeçmemiz gerekirdi.

Adını aldığı fasulye gibi, bu sos da oldukça çok yönlüdür: Doğrudan tariflere bir bileşen olarak eklenebilir, pirinç, erişte veya suşi üzerine eklenebilir ve hatta bazı yerlerde dondurmalarda bile karşınıza çıkabilir.

Ancak bunların hiçbiri çekici gelmiyorsa, sade bir şekilde içmeyi de tercih edebilirsiniz. Ama bunu yaparsanız, kendinizi doğrudan komada bulmanız işten bile olmayacaktır.

Soya sosu ölümcül olabilir

Soya sosu, şu anda pek çok mutfak dolabında sağlam bir yere sahip bir çeşni olsa da şaşırtıcı derecede ölümcüldür: Doymuş tuz solüsyonlarını aşırı dozda kullanan insanlara dair pek çok rapor bulunuyor ve hatta anavatanı Doğu Asya'da insanların soya sosuyla intihar etmesi duyulmamış bir şey değil.

Soya sosunun bu kadar zehirli olmasının nedeni, bu kadar lezzetli olmasının nedeniyle hemen hemen aynıdır: Neredeyse inanılmaz seviyelere ulaşan tuz içeriği. Malzemenin sadece bir çorba kaşığı, önerilen günlük sodyum alımının üçte birinden fazlasını içerir, bu da fazla kullanıldığı zaman sağlıksız bir doza dönüşmesini kolaylaştırır.

Eğer soya sosu sınırını çok zorlarsanız bir felakete doğru ilerlersiniz. Örnek olarak 2013'te neredeyse bir litre içen ve sonunda acil serviste komaya giren 19 yaşındaki bir adamın durumuna göz atılabilir.

Charlottesville'deki Virginia Üniversitesi Tıp Merkezi'nde soya sosu kazazedesini tedavi eden acil tıp doktoru David J Carlberg, o sırada NBC'ye “Ona verdiğimiz hiçbir uyarana yanıt vermiyordu” dedi.

Carlberg, durumu “sadece yükseltilmiş refleksler olan bir miktar klonüs vardı” diye açıkladı ve devam etti: “Temel olarak sinir sistemi pek iyi çalışmıyordu.”

Kanda çok fazla tuz olması hipernatremi adı verilen bir duruma neden olur. Bu durumda su; kan ve dokular arasındaki tuz seviyelerini eşitlemek amacıyla vücut dokularından dışarı çıkar ve çok tehlikelidir. Akciğer gibi yerlerde ölümcül sıvı birikmesine neden olmanın yanı sıra, su beyinden çıkarken organ büzülüp kanayarak nöbet ve bilinç kaybı gibi nörolojik semptomlara neden olabilir.

Şanslı olan bu hasta, acil servise götürüldü ve oldukça hızlı bir şekilde tedavi edildi. Çeşniyi içmesinden sonraki dört saat içinde, sodyum seviyelerini düşürmek amacıyla IV yoluyla 6 litre şekerli sıvı verildi ve bu sıvı hızlı bir şekilde işini yaptı. Bir saat içinde 4 litreden fazla idrar attıktan sonra, hastanın sodyum seviyeleri normale döndü ancak bir süre daha soya sosu kaynaklı komada kalmaya devam etti.

Vaka raporu, tıp merkezinde ölçülen kan sodyum seviyesinin, bu nedenle ölmemiş veya kalıcı nörolojik hasar görmemiş bir yetişkinde şimdiye kadar görülen en yüksek seviye olduğunu belirtmesine rağmen bu hasta, bu deneyimden zarar görmeden kurtuldu.