Sivrisinekler daha yükseklere taşınıyor; bu sırada sıtmayı da yanlarında getiriyor

Gezegenimiz ısınmaya devam ederken, sivrisinekler yavaş bir şekilde daha yüksek yerlere göç ediyor ve potansiyel olarak ölümcül hastalıkla uğraşmaya alışık olmayan popülasyonlara sıtmayı getiriyor.

Araştırmacılar, Güney Amerika’nın tropik dağlık bölgelerinden doğu Afrika’nın dağlık ama kalabalık bölgelerine kadar, böceklerin genellikle kendileri için fazla soğuk olan daha yüksek yerlerde yaşamaya başladığını belgelediler. Yakın tarihli bir Georgetown Üniversitesi araştırması, Sahra altı Afrika’da böceklerin yılda yaklaşık yedi metre hızla yukarı doğru hareket ettiklerini buldu.

Johns Hopkins Bloomberg Halk Sağlığı Okulu’nda sivrisinek uzmanı olan Doug Norris, “İklim değişikliği ile sivrisinek dağılımlarındaki genişleme veya değişiklik arasındaki bağlantı gerçektir” dedi.

Norris, bu değişen sivrisinek popülasyonlarının belirli popülasyonları nasıl etkileyeceğini tam olarak belirlemenin zor olduğunu, bunun kısmen insanların sıtmayla mücadelede daha iyi hale gelmesinden kaynaklandığını söyledi.

Ülkeler böcek ilacı uygulanmış ağları, sıtma önleyici ilaçları ve testleri kullandığından dolayı, hastalıktan kaynaklanan küresel ölümler 2002 ile 2021 arasında yüzde 27 azaldı. Önümüzdeki iki yıl içinde Afrika’da on sekiz milyon dozluk yeni bir sıtma aşısı dağıtılacak.

Ancak bu durum, Dünyanın yeni tehditlerle karşılaşmasına yol açıyor. Örneğin, ABD’li sağlık yetkilileri, ABD’de 2003’ten bu yana ilk sıtma vakalarının Mayıs ve Haziran aylarında Florida ve Teksas’ta görüldüğünü ve Cibuti ve Etiyopya’daki sıtma artışlarının arkasında muhtemelen istilacı bir sivrisinek türünün olduğunu söylüyor. Dünya Sağlık Örgütü yetkilileri en son küresel sıtma raporunda, iklim değişikliğinin ortaya çıkan başka bir tehdit oluşturduğunu yazdı.

Bilim insanlarının, sivrisineklerin hareket halinde olduğu konusunda hemfikir olduğu ise rahatlıkla söylenebilir.

2016 yılında yayınlanan bir araştırma, sıtma taşıyan sivrisineklerin habitatının sadece 10 yıl içinde Kilimanjaro’nun yüksek kesimlerinde yüzlerce kilometre kare genişlediğini buldu. Sonuç olarak yoğun nüfuslu bölge, özellikle nüfusun daha önce bu hastalığa fazla maruz kalmamasından dolayı, araştırma bulgularına göre sıtmadan kaynaklanan yeni risklerle karşılaşıyor. Ayrıca bu çalışma, ısınan alt rakımlarda daha az sivrisinek olduğunu buldu.

Ottawa Üniversitesi'nde Sahra-altı Afrika'da sıtma üzerine çalışan bir profesör ve araştırmacı olan Manisha Kulkarni, “İklim değişikliği ve tüm bu diğer çevresel değişikliklerle daha yüksek rakımlarda ısındıkça, sivrisinekler dağın daha yüksek bölgelerinde hayatta kalabiliyor” dedi.

Nairobi merkezli Uluslararası Böcek Fizyolojisi ve Ekoloji Merkezi'nde sıtma üzerine çalışan Jeremy Herren, ısınma sıcaklıklarının sivrisinek popülasyonlarının yaşamayı seçtiği yerleri etkilediğine dair kanıtlar olduğunu söyledi. Ancak bunun sıtmanın yayılmasını nasıl etkileyeceğine dair kapsamlı tahminlerde bulunmanın zor olduğunu belirtti.

Araştırmacılar, sivrisineklerin habitatları konusunda çok seçici olduğunu belirtirken, larvaların genel olarak daha sıcak yerlerde daha hızlı büyüdüğünü söylüyor.